Música
Antón Seoane, cando a tradición é un acto revolucionario

Fundador do grupo Milladoiro e psiquiatra nunha coxuntura adversa, Antón Seoane foi un revolucionario que reivindicou o acervo musical galego cando este era visto como unha rémora. 

Emilio Cao y Antón Seoane en 1975
Emilio Cao e Antón Seoane en 1975. Foto cortesía da editorial Galaxia.
9 ene 2020 10:30

Contra o que podería ditar a lóxica, Antón Seoane (Ferrol, 1949) non foi un neno exposto á tradición musical da súa terra natal. As súas preferencias musicais ían por outros camiños, moito máis próximos ao rhythm & blues que se facía no Reino Unido que ás muiñeiras ou ás cantigas. “Para min, ouvir Radio Caroline ou Radio Luxembourg, as emisoras piratas da Gran Bretaña, a través dun transistor que apenas se ouvía e no me que chegaba ou o ‘We can work it out’ dos Beatles, os Kinks, os Who ou os Rolling Stones, era un pouco como unha xaneliña que me abría ao universo”, lembra.

Un par de experiencias acabarían por marcar a aquel adolescente ferrolán: a súa asistencia á actuación que The Beatles ofreceron na praza das Ventas de Madrid en 1965 e a súa viaxe ao histórico The Woburn Music Festival de 1968. “Cos Beatles eu tiña 15 anos, morrera a miña nai, entón foi unha vivencia medio extraña o de ouvir ‘I feel fine’ dos Beatles, o que traía lembranzas non moi agradábeis á cabeza. Penso que foi coa primeira canción que comenzaron, ademais. Despois, xa con 18, foi cando coincidiu o de ‘Yellow Submarine’ e ver a Traffic; foi un dos primeiros grandes festivais que houbo na Europa, o festival de Woburn en Londres. Xuntámonos alí 80.000 persoas en tres días, e atópaste con que ti pertences a un espazo moito máis amplo. De súpeto sae un señor que se chama Jimi Hendrix e a primeira composición que toca é ‘Sgt. Pepper’s’ dos Beatles. Todo era un bucle medio máxico. Deime conta naquel evento que o mundo era moito máis grande”.

UNHA VIAXE INICIÁTICA Á BRETAÑA

Porén non tardaría en lle tomar o pulso á música tradicional galega. “En segundo de carreira, con 17 anos, comecei a colaborar con amigo íntimo de Ferrol, que foi de Voces Ceibes e se chamaba Vicente Araguas, poeta que é o único que fixo unha tese doutoral en España sobre Bob Dylan. E despois desa viaxe (a Londres) con 18 anos, fun apañando un certo sentido da historia”.

Foi entón cando comezou a degustar álbumes de moi diversa procedencia. “Un deles foi o grande disco que fixo Faustino Santalices. E, ao lado diso, cousas así tan absurdas que, ditas unha detrás das outras, dis ‘menudo caos ten este señor’: desde ‘Like a Rolling Stone’, de Bob Dylan a Thick as a brick, de Jethro Tull, e , sobre todo, Renaissance de la Harpe Celtique, de Alan Stivell”.

Unha personaxe, Stivell, capital para o desenvolvimento e expansión da música celta a nivel mundial e ao que tería ocasión de coñecer en persoa anos despois nunha viaxe iniciática que marcaría o seu devir como músico. “E o 1 de xaneiro de 1977, despois de termos contactado con xente do nacionalismo bretón, da Unión Democrática Bretoa, acolléronnos e conseguiran que Alan Stivell nos recibira na súa casa. Acababa de ser pai —tiña un neno no berce— e alí estivemos con el. Si que nos serviu non só a estancia con Stivell, que tiña o estudio debaixo da súa casa, o famoso Keltia, senón que nós seguiamos o libro que escribira Castelao, As cruces de pedra na Bretaña. Entón, era unha especie de viaxe ollando metade cara a atrás e metade cara a adiante”.

O NACEMENTO DO MPCG

Para cando se produciu aquela peregrinaxe á Bretaña que habita Stivell, Antón xa comezara a participar dun movemento de reivindicación do folclore galego que reunía a un puñado de mozos inquedos que merodeaban na escena musical compostelá. “Comezamos a coñecernos nunha reunión. Sabíase no ambiente musical de Santiago que había xente movéndose. Na primeira reunión, que foi nun colexio de monxas, Benedicto, que pertencía a Voces Ceibes, citou unha serie de persoas como dicindo: esta é a xeración pola que eu estaba agardando. E, de súpeto, atopámonos alí Emilio Cao, Rodrigo (Romaní), (Agustín) Maroñas chegou a través doutra vía, (Xosé) Quintas Canella”.

Pepe Ferreirós, Antón Seoane y Rodrigo Romaní en Mondariz en 1977
Pepe Ferreirós, Antón Seoane e Rodrigo Romaní en Mondariz en 1977. Foto cortesía da editorial Galaxia.

Non foi tan sinxelo pór en marcha un colectivo musical ao que bautizaran como Movemento Popular da Canción Galega (MPCG) e que chocaba, no seu enfoque, tanto coas pretensións políticas dos seus antecesores —“Voces Ceibes quería unha militancia e logo a música, e nós queriamos facer ao mesmo tempo a música e a militancia”—, como coas inquedanzas da mocidade daquel tempo.

Falamos do período que abarca de finais de 1973 a comezos de 1974. “Ao comezo, a Rodrigo Romaní, Pepe Ferreirós, Faíscas do Xiabre e un servidor víannos como uns tipos que estaban a reivindicar un pasado que non ía cara a ningún lado. Incluso, un dos grandes membros de Voces Ceibes e íntimo amigo meu, que morreu non hai moito, Bibiano, e que tiña moita graza contando as cousas, dicía: ‘pero estes a onde van cun instrumento que emite un son como un carro?’”.

A ZANFONA E OUTROS INSTRUMENTOS “NON PROPIOS”

Aquel integrante de Voces Ceibes referíase á zanfona, que tivo en Faustino Santalices un mestre —Antón adicaríalle o libro Faustino Santalices. Investigador, gaiteiro e zanfonista (Ir Indo Edicións, 2000)— e que Antón rescataría do esquecemento ao que fora relegada —“a zanfona dérase por morta co falecemento de Faustino Santalices. Afortunadamente fíxose por parte de Fuxan os Ventos e dun servidor, un traballo de reconstrución: conseguín a través dun luthier de Monforte de Lemos, que me fixese unha copia puramente artesanal”— e que empregaría na súa traxectoria musical, dotando de persoalidade propia ás gravacións de Milladoiro a partir do álbum homónimo de 1977.

“A zanfona é o soporte do universo no cal Galiza está metida. A gaita sería unha voz moito máis inmediata. E a zanfona é unha especie de aura que envolve todo o país: en canto se ouve o arranque da zanfona, ainda que sexa ao aire, é dicir, sen tocar ningunha melodía, iso a calquera de nós nos lembra os carros do país, porque era o canto que producían as rodas. E, por outra banda, remite a todo o mundo máxico, misterioso de fragas, de bosques, da Santa Compaña”.

Non vai ser a zanfona o único “instrumento raro” que Antón e os seus compinches en Milladoiro van empregar con frecuencia. “Efectivamente nós usabamos instrumentos que no acervo da música tradicional de entón se entendían como ‘non nosos’. E, dalgún xeito, o cromorno non era noso, mais é que o cromorno pertencía a toda unha tradición que chegaba desde Occitania a través do Camiño de Santiago. E, coma este, tamén estaba a ocarina, a cítola, etc”.

MILLADOIRO ATÉ NA SOPA

Non tardaría en xurdir un prolixo encontro entre músicos vencellados ao MPCG que daría lugar a unha das formacións máis emblemáticas do folk galego, Milladoiro, da que Antón foi membro fundador en outubro de 1978. “Hai que ter en conta que, cando Faíscas do Xiabre e nós creamos Milladoiro como grupo, achar aquí instrumentos non era nada sinxelo. Desprazarse a tocar non sei onde era moi complexo. Sempre dicimos que até un famoso aplauso que nos adicaron no Pavillón de Deportes da Coruña nunha das primeiras actuacións de Milladoiro, que foi de 10 minutos sen esaxerar, e que nós vivenciamos coma se dixesen: xa apareceu o que levamos moitos anos agardando”.

Libro ‘De Voces Ceibes a Milladoiro’, de Antón Seoane
O libro ‘De Voces Ceibes a Milladoiro’, de Antón Seoane, publicado por Galaxia en 2014.

Axiña comezarían a se facer omnipresentes, como reflicte esta anécdota: “Lembro que Milladoiro estabamos tan na sopa, porque até o ano 2000 e algo era estar tocando hoxe si e mañá non, que Julián Hernández unha vez na (praza da) Quintana presentara a Siniestro Total dicindo: ‘Ainda que non o creades, somos Milladoiro’. Estabamos en todos os sitios”.

Unha banda aínda en activo que Antón tivo que abandoar por motivos de saúde en 2013. “Despois dunha relación maratoniana, sufrín un episodio dunha das enfermidades propias dos músicos, unha xordeira brusca que é como unha trombose na cóclea, o órgao que traduce os impulsos eléctricos en sons. Isto foi en 2007. A partir de 2007 comezou un calvario para min, porque tocar en directo era un sofrimento imenso”.

Conxo, unha experiencia que marca
Moitos coñecen a súa faceta musical en Milladoiro, mais a nivel profisional Antón exerceu como psiquiatra até a súa xubilación hai catro anos. “Cando voltei de Bilbao, acabara a carreira con 22 anos e, cando saiu a praza de Conxo para ser psiquiatra, víñenme cun mundo moito máis amplo”.

Refírese ao seu desempeño profisional no manicomio de Conxo. “Foi unha experiencia terribelmente verdadeira e onde se trataba de ‘desmanicomializar’ toda unha inercia de anos, case de séculos, para convertelo nun centro digno e sen o estigma da enfermidade mental para os que naquel entón eran 1.500 pacientes. Obviamente, aquilo supuxo unha reacción tremenda por parte das forzas moi da dereita, encabezadas por El Correo Gallego, e houbo que pagalo con cárcere, expulsións e catro de nós case ficamos coa imposibilidade de materializar a nosa especialidade”.

Un discurso, o do manicomio, que semella ter sido recuperado con carácter recente e que evidencia o que Antón califica como “uns nubarróns tan negros, tan negros, que semella que a psiquiatría retrocedeu a antes do ano 1975. O que se está a ver agora é que o manicomio non é unha institución, é un discurso que se pode dar nunha sala de psiquiatría limpísima e cos baños pulcros con só 20 pacientes. Quere dicir, o que se viu co paso do tempo é que ti podes ter pequenos ‘neomanicomios’ —como os chamo eu— perfeitamente alicatados, limpos e pulcros, mais nos que a dinámica de encontro co paciente segue a manifestar ese xeito... de que a súa palabra é unha palabra degradada, é unha palabra enferma e o que hai que por ben son os neurotransmisores”.


Informar de un error
Es necesario tener cuenta y acceder a ella para poder hacer envíos. Regístrate. Entra en tu cuenta.

Relacionadas

Instituciones culturales
Real Decreto Ley El BOE nombra varios “acontecimientos de excepcional interés público” y los patrocinadores se frotan las manos
El nombramiento como acontecimientos de excepcional interés público concede beneficios fiscales a patrocinadores, donantes y mecenas de eventos como el BBK Live o el Barcelona Mobile World Capital.
Opinión
Opinión Kneecap y Bob Vylan logran lo que el punk no pudo: aterrorizar a los medios británicos
Hasta ahora, que unos veinteañeros punkis dijeran un puñado de tacos se consideraba un escándalo, pero no un motivo para cambiar todo el modus operandi de una de las cadenas de televisión más importantes y prestigiosas del mundo.
Gobierno de coalición
Gobierno de coalición Sánchez resiste, los aliados se ilusionan y Feijóo se llena de barro
Se apaga el ciclo político antes del receso de verano con un líder del PSOE que ve la luz al final del túnel, a pesar del desplome en las encuestas.
Barcelona
Chatarreros El reciclaje invisible: la relación entre la chatarra y la ciudad de Barcelona
La red de reciclaje en Barcelona es de una complejidad casi hermética, más aún si hablamos de los recicladores informales, más conocidos como chatarreros. Salimos a la calle a entender una economía sumergida que está a la vista de todos.
Pesca
Pesca ¿Sostenible para quién? Detrás de las bambalinas del acuerdo de pesca sostenible entre la UE y Madagascar
Gracias a un acuerdo pesquero con la Unión Europea, en 2023 Madagascar autorizó el acceso a sus aguas territoriales a 65 barcos europeos. Aunque el acuerdo promueve una pesca “sostenible”, las técnicas empleadas agravan la crisis ecológica.
Países emergentes
Cumbre de Brasil BRICS en la encrucijada: la cumbre que expuso su poder (y sus grietas)
Los próximos cinco años constituyen una ventana crítica para los BRICS, donde su hoja de ruta post-Río despliega ambiciones transformadoras cargadas de fragilidad.
Salud mental
Salud mental Familia y escuela son los principales factores de protección para la salud mental de adolescentes LGTBI+
Las personas con una orientación sexual divergente con la heterosexualidad muestran mayor grado de depresión e ideación suicida que las heterosexuales. Los vínculos son clave para mitigar los riesgos, según un estudio.
Medios de comunicación
Medios de comunicación El futuro del periodismo no lo está escribiendo una máquina
El periodista Pablo Mancini, estratega dentro de The Washington Post, defiende una profesión aquejada de múltiples problemas. El primero, y más crucial, la deserción de miles de personas que ya no quieren estar informadas.
Entrevista La Poderío
Andalucía Virginia Piña: “Con la Guerra Civil y su posguerra intentaron aniquilar nuestra conciencia”
Quien tiene el poder, tiene los recursos, y quien tiene los recursos también tiene la palabra. Virginia Piña (Jaén, 1988) la lleva tomando en los últimos seis años, dándole forma para hablar de figuras clave en la historia de las mujeres en Andalucía

Últimas

Justicia
Juana rivas La defensa de Juana Rivas pide a España escuchar al menor ante la contradicción de la justicia italiana
La defensa de Juana Rivas alerta sobre una “grave contradicción” en el proceso judicial italiano y pide a los tribunales españoles que escuchen al hijo menor para evitar contravenir los principios fundamentales de protección a la infancia.
València
València Huelga de celo en el Consorcio de Bomberos de València en plena campaña de incendios
La plantilla denuncia sobrecarga, falta de efectivos y abandono institucional, mientras la Diputación oculta el conflicto y prioriza su relato de normalidad.
Genocidio
Genocidio Israel asesina a diez niños que esperaban suplementos nutricionales en un hospital
La Unión Europea sigue evitando la imposición de sanciones al régimen de Tel Aviv. Estados Unidos anuncia sanciones contra la relatora de la ONU que ha denunciado el lucro de las empresas colaboradoras de Israel.
Más noticias
Fronteras
Fronteras europeas Un año más, la Caravana Abriendo Fronteras denuncia las políticas antimigratorias de Europa
Desde Baiona y Girona saldrán los grupos que recorrerán puntos críticos de fronteras europeas como Irún, Calais, Dunkerque y Toulouse donde se encontrarán con otros colectivos para movilizar la solidaridad con las personas migrantes.
Migración
Migraciones Entre la incertidumbre y la esperanza
El aumento de las muertes en el último año está relacionado con las condiciones cada vez más peligrosas con que se encuentran las personas para llegar a Reino Unido.
Opinión
Opinión Del malismo al imbecilismo
Los patanes en traje con poder que infestan nuestro ecosistema como moscas plastas, son el reflejo de un régimen que busca la imbecilidad masiva.

Recomendadas

Laboral
Laboral Jornadas de 50 horas semanales haciendo tareas de categoría superior: así se trabaja en hostelería
Es uno de los sectores con más sanciones e intervenciones de la Inspección de Trabajo, con más de 12.000 trabajadores extranjeros aflorados en las intervenciones y que cuenta con el 21% de las sanciones emitidas por este organismo.
Derechos Humanos
Flotilla de la Libertad Yanis Mhamdi: “Israel es el Estado que mata más periodistas en todo el mundo”
Este periodista de Blast fue uno de los integrantes de la Flotilla de la Libertad. En esta entrevista cuenta cómo transcurrieron las horas en las que este grupo de defensores de derechos humanos estuvieron bajo detención ilegal en Israel.
Genocidio
Genocidio La segunda consultora más importante del mundo es señalada por su papel en el despiece de Gaza
Boston Consulting Group está considerada una de las “big three” del sector. Ahora, una serie de informaciones señalan cómo ha estado detrás de la fundación antiUnrwa encargada de la distribución de ayuda y de los planes de expansión en la costa.
Unión Europea
Unión Europea La sociedad del miedo al declive
La angustia ante el futuro acompaña a las sociedades europeas desde hace tiempo y precede a la Unión Europea. Se manifiesta con mayor claridad en los períodos de declive económico y las turbulencias políticas y sociales que los acompañan.