Música
Antón Seoane, cando a tradición é un acto revolucionario

Fundador do grupo Milladoiro e psiquiatra nunha coxuntura adversa, Antón Seoane foi un revolucionario que reivindicou o acervo musical galego cando este era visto como unha rémora. 

Emilio Cao y Antón Seoane en 1975
Emilio Cao e Antón Seoane en 1975. Foto cortesía da editorial Galaxia.
9 ene 2020 10:30

Contra o que podería ditar a lóxica, Antón Seoane (Ferrol, 1949) non foi un neno exposto á tradición musical da súa terra natal. As súas preferencias musicais ían por outros camiños, moito máis próximos ao rhythm & blues que se facía no Reino Unido que ás muiñeiras ou ás cantigas. “Para min, ouvir Radio Caroline ou Radio Luxembourg, as emisoras piratas da Gran Bretaña, a través dun transistor que apenas se ouvía e no me que chegaba ou o ‘We can work it out’ dos Beatles, os Kinks, os Who ou os Rolling Stones, era un pouco como unha xaneliña que me abría ao universo”, lembra.

Un par de experiencias acabarían por marcar a aquel adolescente ferrolán: a súa asistencia á actuación que The Beatles ofreceron na praza das Ventas de Madrid en 1965 e a súa viaxe ao histórico The Woburn Music Festival de 1968. “Cos Beatles eu tiña 15 anos, morrera a miña nai, entón foi unha vivencia medio extraña o de ouvir ‘I feel fine’ dos Beatles, o que traía lembranzas non moi agradábeis á cabeza. Penso que foi coa primeira canción que comenzaron, ademais. Despois, xa con 18, foi cando coincidiu o de ‘Yellow Submarine’ e ver a Traffic; foi un dos primeiros grandes festivais que houbo na Europa, o festival de Woburn en Londres. Xuntámonos alí 80.000 persoas en tres días, e atópaste con que ti pertences a un espazo moito máis amplo. De súpeto sae un señor que se chama Jimi Hendrix e a primeira composición que toca é ‘Sgt. Pepper’s’ dos Beatles. Todo era un bucle medio máxico. Deime conta naquel evento que o mundo era moito máis grande”.

UNHA VIAXE INICIÁTICA Á BRETAÑA

Porén non tardaría en lle tomar o pulso á música tradicional galega. “En segundo de carreira, con 17 anos, comecei a colaborar con amigo íntimo de Ferrol, que foi de Voces Ceibes e se chamaba Vicente Araguas, poeta que é o único que fixo unha tese doutoral en España sobre Bob Dylan. E despois desa viaxe (a Londres) con 18 anos, fun apañando un certo sentido da historia”.

Foi entón cando comezou a degustar álbumes de moi diversa procedencia. “Un deles foi o grande disco que fixo Faustino Santalices. E, ao lado diso, cousas así tan absurdas que, ditas unha detrás das outras, dis ‘menudo caos ten este señor’: desde ‘Like a Rolling Stone’, de Bob Dylan a Thick as a brick, de Jethro Tull, e , sobre todo, Renaissance de la Harpe Celtique, de Alan Stivell”.

Unha personaxe, Stivell, capital para o desenvolvimento e expansión da música celta a nivel mundial e ao que tería ocasión de coñecer en persoa anos despois nunha viaxe iniciática que marcaría o seu devir como músico. “E o 1 de xaneiro de 1977, despois de termos contactado con xente do nacionalismo bretón, da Unión Democrática Bretoa, acolléronnos e conseguiran que Alan Stivell nos recibira na súa casa. Acababa de ser pai —tiña un neno no berce— e alí estivemos con el. Si que nos serviu non só a estancia con Stivell, que tiña o estudio debaixo da súa casa, o famoso Keltia, senón que nós seguiamos o libro que escribira Castelao, As cruces de pedra na Bretaña. Entón, era unha especie de viaxe ollando metade cara a atrás e metade cara a adiante”.

O NACEMENTO DO MPCG

Para cando se produciu aquela peregrinaxe á Bretaña que habita Stivell, Antón xa comezara a participar dun movemento de reivindicación do folclore galego que reunía a un puñado de mozos inquedos que merodeaban na escena musical compostelá. “Comezamos a coñecernos nunha reunión. Sabíase no ambiente musical de Santiago que había xente movéndose. Na primeira reunión, que foi nun colexio de monxas, Benedicto, que pertencía a Voces Ceibes, citou unha serie de persoas como dicindo: esta é a xeración pola que eu estaba agardando. E, de súpeto, atopámonos alí Emilio Cao, Rodrigo (Romaní), (Agustín) Maroñas chegou a través doutra vía, (Xosé) Quintas Canella”.

Pepe Ferreirós, Antón Seoane y Rodrigo Romaní en Mondariz en 1977
Pepe Ferreirós, Antón Seoane e Rodrigo Romaní en Mondariz en 1977. Foto cortesía da editorial Galaxia.

Non foi tan sinxelo pór en marcha un colectivo musical ao que bautizaran como Movemento Popular da Canción Galega (MPCG) e que chocaba, no seu enfoque, tanto coas pretensións políticas dos seus antecesores —“Voces Ceibes quería unha militancia e logo a música, e nós queriamos facer ao mesmo tempo a música e a militancia”—, como coas inquedanzas da mocidade daquel tempo.

Falamos do período que abarca de finais de 1973 a comezos de 1974. “Ao comezo, a Rodrigo Romaní, Pepe Ferreirós, Faíscas do Xiabre e un servidor víannos como uns tipos que estaban a reivindicar un pasado que non ía cara a ningún lado. Incluso, un dos grandes membros de Voces Ceibes e íntimo amigo meu, que morreu non hai moito, Bibiano, e que tiña moita graza contando as cousas, dicía: ‘pero estes a onde van cun instrumento que emite un son como un carro?’”.

A ZANFONA E OUTROS INSTRUMENTOS “NON PROPIOS”

Aquel integrante de Voces Ceibes referíase á zanfona, que tivo en Faustino Santalices un mestre —Antón adicaríalle o libro Faustino Santalices. Investigador, gaiteiro e zanfonista (Ir Indo Edicións, 2000)— e que Antón rescataría do esquecemento ao que fora relegada —“a zanfona dérase por morta co falecemento de Faustino Santalices. Afortunadamente fíxose por parte de Fuxan os Ventos e dun servidor, un traballo de reconstrución: conseguín a través dun luthier de Monforte de Lemos, que me fixese unha copia puramente artesanal”— e que empregaría na súa traxectoria musical, dotando de persoalidade propia ás gravacións de Milladoiro a partir do álbum homónimo de 1977.

“A zanfona é o soporte do universo no cal Galiza está metida. A gaita sería unha voz moito máis inmediata. E a zanfona é unha especie de aura que envolve todo o país: en canto se ouve o arranque da zanfona, ainda que sexa ao aire, é dicir, sen tocar ningunha melodía, iso a calquera de nós nos lembra os carros do país, porque era o canto que producían as rodas. E, por outra banda, remite a todo o mundo máxico, misterioso de fragas, de bosques, da Santa Compaña”.

Non vai ser a zanfona o único “instrumento raro” que Antón e os seus compinches en Milladoiro van empregar con frecuencia. “Efectivamente nós usabamos instrumentos que no acervo da música tradicional de entón se entendían como ‘non nosos’. E, dalgún xeito, o cromorno non era noso, mais é que o cromorno pertencía a toda unha tradición que chegaba desde Occitania a través do Camiño de Santiago. E, coma este, tamén estaba a ocarina, a cítola, etc”.

MILLADOIRO ATÉ NA SOPA

Non tardaría en xurdir un prolixo encontro entre músicos vencellados ao MPCG que daría lugar a unha das formacións máis emblemáticas do folk galego, Milladoiro, da que Antón foi membro fundador en outubro de 1978. “Hai que ter en conta que, cando Faíscas do Xiabre e nós creamos Milladoiro como grupo, achar aquí instrumentos non era nada sinxelo. Desprazarse a tocar non sei onde era moi complexo. Sempre dicimos que até un famoso aplauso que nos adicaron no Pavillón de Deportes da Coruña nunha das primeiras actuacións de Milladoiro, que foi de 10 minutos sen esaxerar, e que nós vivenciamos coma se dixesen: xa apareceu o que levamos moitos anos agardando”.

Libro ‘De Voces Ceibes a Milladoiro’, de Antón Seoane
O libro ‘De Voces Ceibes a Milladoiro’, de Antón Seoane, publicado por Galaxia en 2014.

Axiña comezarían a se facer omnipresentes, como reflicte esta anécdota: “Lembro que Milladoiro estabamos tan na sopa, porque até o ano 2000 e algo era estar tocando hoxe si e mañá non, que Julián Hernández unha vez na (praza da) Quintana presentara a Siniestro Total dicindo: ‘Ainda que non o creades, somos Milladoiro’. Estabamos en todos os sitios”.

Unha banda aínda en activo que Antón tivo que abandoar por motivos de saúde en 2013. “Despois dunha relación maratoniana, sufrín un episodio dunha das enfermidades propias dos músicos, unha xordeira brusca que é como unha trombose na cóclea, o órgao que traduce os impulsos eléctricos en sons. Isto foi en 2007. A partir de 2007 comezou un calvario para min, porque tocar en directo era un sofrimento imenso”.

Conxo, unha experiencia que marca
Moitos coñecen a súa faceta musical en Milladoiro, mais a nivel profisional Antón exerceu como psiquiatra até a súa xubilación hai catro anos. “Cando voltei de Bilbao, acabara a carreira con 22 anos e, cando saiu a praza de Conxo para ser psiquiatra, víñenme cun mundo moito máis amplo”.

Refírese ao seu desempeño profisional no manicomio de Conxo. “Foi unha experiencia terribelmente verdadeira e onde se trataba de ‘desmanicomializar’ toda unha inercia de anos, case de séculos, para convertelo nun centro digno e sen o estigma da enfermidade mental para os que naquel entón eran 1.500 pacientes. Obviamente, aquilo supuxo unha reacción tremenda por parte das forzas moi da dereita, encabezadas por El Correo Gallego, e houbo que pagalo con cárcere, expulsións e catro de nós case ficamos coa imposibilidade de materializar a nosa especialidade”.

Un discurso, o do manicomio, que semella ter sido recuperado con carácter recente e que evidencia o que Antón califica como “uns nubarróns tan negros, tan negros, que semella que a psiquiatría retrocedeu a antes do ano 1975. O que se está a ver agora é que o manicomio non é unha institución, é un discurso que se pode dar nunha sala de psiquiatría limpísima e cos baños pulcros con só 20 pacientes. Quere dicir, o que se viu co paso do tempo é que ti podes ter pequenos ‘neomanicomios’ —como os chamo eu— perfeitamente alicatados, limpos e pulcros, mais nos que a dinámica de encontro co paciente segue a manifestar ese xeito... de que a súa palabra é unha palabra degradada, é unha palabra enferma e o que hai que por ben son os neurotransmisores”.


Informar de un error
Es necesario tener cuenta y acceder a ella para poder hacer envíos. Regístrate. Entra en tu cuenta.

Relacionadas

Poesía
Día de la Poesía Pensamiento, emoción, Bach y ‘muiñeira vella’: esto es Luísa Villalta
Marga do Val, Armando Requeixo y Xurxo Souto reflexionan alrededor de la vinculación entre poesía y música en la obra de Luísa Villalta, autora homenajeada en el Día das Letras Galegas de 2024.
Música
Música “Stand by your man”: cómo el country posicionó el conservadurismo y la segunda ola feminista en Estados Unidos
A pesar de la imagen conservadora que tiene la música country, artistas como Tammy Wynette, Dolly Parton o Loreta Lynn cantaron y compusieron a finales de los años 60 sobre temas feministas.
Genocidio
Ayman Qwaider “A la gente se le pide una cantidad excesiva de dinero para poder salir de este campo de exterminio de Gaza”
Profesor especializado en educación en emergencia y educación inclusiva, Ayman Qwaider vive en Australia. Desde allí, intenta ayudar a su familia a salir de Gaza, mientras denuncia la ocupación israelí y la complicidad de la comunidad internacional.
Ocupación israelí
Opinión Las palestinas también existen
La morbilidad femenina, el conjunto de enfermedades, factores de riesgo y motivos de consulta recurrentes en las mujeres que merecen una atención específica, tiene múltiples ejes de discriminación: no es lo mismo en Suecia que en Palestina.
Palestina
Palestina Viaje al fondo del horror
El fotoperiodista Javier Bauluz cubrió la primera Intifada, la primera gran rebelión del pueblo palestino desde la creación del estado israelí.
Economía
En primera persona Instrucciones por si encuentras muerta a tu suegra
Todo el que está en el mundillo sabe que el sector funerario vive casi un duopolio de facto y lo máximo que se está dispuesto a hacer es poner una multa de vez en cuando. Cuando alguien llama a una, ni se imagina al entramado que está llamando.
Educación pública
Iglesia Semana Santa: negocios, procesiones en colegios, inmatriculaciones y fervor
Más allá de la expresión cultural, la Semana Santa tiene una esfera económica que genera millones de euros y otra social que le sirve a la Iglesia Católica para legitimar sus privilegios dentro del Estado español.
Venga, circula
Venga, circula Un paso, luego otro
Llega un día en el que vemos con claridad algo que solíamos observar en los demás pero que nunca —prometíamos— nos sucedería a nosotros.
Sexualidad
Consultorio de sexualidad ¿Qué tengo si me diagnostican Síndrome de Ovario Poliquístico?
Afecta a entre un 7 y un 13% de las mujeres en edad reproductiva, y el 70% están sin diagnosticar. Pero, ¿qué es el SOP y como podemos apaciguar sus síntomas?

Últimas

Ocupación israelí
Palestina El Salto te ofrece una camiseta para apoyar económicamente a la UNRWA
No cesamos de buscar nuevas vías para visibilizar un mayoritario clamor social que pide un alto el fuego al que apenas se da cabida en el discurso mediático convencional. Todos los beneficios de esta campaña irán destinados a la UNRWA.
Maternidad
Maternidades Reaprender la espera
El tiempo de gestación es largo y va a un ritmo distinto al que acostumbras: el ritmo natural al que desarrolla una playa, un monte, un océano. Y no estamos ya habituados a darle la mano a la pausa.
Momus Operandi
Momus operandi Todo es una narración
Nos dicen que las mentiras son la única realidad. Que aprendamos a mentirnos, que nos engañemos, que no nos importa la salud, ni los derechos laborales, ni las violencias estructurales.
Derecho a la vivienda
Derecho a la vivienda La PAH València clama por el derecho a una vivienda digna: “¿Duermen tranquilos?”
Centenares de personas protestan frente al palacio de la Generalitat para exigir que se haga efectivo el derecho a la vivienda ante la insoportable alza de los precios.
Sidecar
Sidecar Crisis intratable en la República Democrática del Congo
Una y otra vez los actores externos han fracasado a la hora de contener la escalada de violencia en la República Democrática del Congo.
Más noticias
Accidentes laborales
Accidentes laborales Detenidos tres empresarios en Galicia tras la muerte de un migrante que trabajaba sin equipo de protección
El joven de 28 años, que estaba empleado con un contrato irregular, falleció el 26 de febrero tras precipitarse desde una carretilla elevadora sin la protección necesaria para esa labor.
Deportes
Rugby femenino +35 Las Milnoh Granada, un club de rugby femenino +35 creado y gestionado por mujeres
32 mujeres nacidas en mil novecientos y pico, federadas en un equipo que les ha dado un espacio propio, sentido de pertenencia, una tribu donde “yo soy porque somos”

Recomendadas

Argentina
Argentina Myriam Bregman: “El de Milei es un típico gobierno neoliberal con recetas ortodoxas clásicas”
Quien fuera candidata de la izquierda a la presidencia en las elecciones en las que Milei salió victorioso, evalúa las consecuencias del gobierno de La Libertad Avanza y las respuestas que están dando los distintos actores políticos.
Ríos
Radiografía fluvial de España La tierra que no amaba sus ríos
Los ríos ibéricos agonizan. Casi la mitad de las masas de agua está en mal estado. Presas, sobreexplotación, contaminación y crisis climática son sus principales amenazas, con la agroindustria como mayor agresora.
Memoria histórica
Marc Solanes “Mi bisabuela luchó en el frente y fue considerada una mala madre, pero lo hizo por sus hijas”
En ‘Las niñas de Elna’ (Pollen, 2024) el periodista reconstruye la historia de las mujeres de su familia resolviendo enigmas para resignificar la imagen de la mujer en la historia.
Euskal Herria
Korrika Correr a favor del euskera cruzando fronteras
La Korrika es el mayor evento de Euskal Herria. En la última edición de esta carrera de más de 2.500 kilómetros ha participado un tercio de la población vasca.