Sindicatos
Está o sindicalismo adaptado ás novas realidades económicas?

O sindicalismo enfronta hoxe en día grandes mudanzas dentro das relacións laborais. A atomización das persoas traballadoras para romper unha maior unidade. Salarios precarios e que cada traballador ou traballadora entre nunha competición aberta cos seus iguais para conseguilos. Diante de todo isto e máis, que pode facer o sindicalismo metidos xa no século XXI?

25 jul 2019 08:00

As imaxes de loitas sindicais con traballadores e traballadoras participando en mobilizacións obreiras, son vistas como se se tratasen de elementos cando menos estraños. A última década, a da crise de 2007-2008, que continúa aínda, deixou e segue a deixar, amplas mostras de mobilización obreira contra recortes, subas de impostos, deslocalizacións, vendas as fondos de investimento, etc. Así, en Galiza asistimos ás últimas mobilizacións dos traballadores de Alcoa na Coruña, ás folgas en diversos segmentos da sanidade pública como ambulancias, atención primaria e enfermaría, ás mobilizacións do 061, dos traballadores que transportan lixo en Sogama, protestas en Mercadona e dentro do sector naval.

Alcoa 3
Imaxe dunha das mobilizacións contra o peche da planta de Alcoa na cidade de A Coruña. Pablo Santiago

Así visto, poderíase dicir que a mobilización sindical ten boa saúde. Mais con todo, a día de hoxe o mercado laboral parece estar condicionando o acceso das persoas a un traballo remunerado digno. Así temos a figura do falso autónomo para empresas de reparto —condición que xa tivo os seus primeiros xuízos—, algunhas empresas de vehículos VTC, e a perda de poder adquisitivo de traballadores e traballadoras.

Onde están as organizacións sindicais agora? É o século XXI o momento da morte do sindicalismo? Ou é o comezo dunha nova xeira para reformular estruturas, ideas e posicións para a defensa dos dereitos laborais?

A pertinencia do sindicalismo

“Entre os anos 2014 e 2016 estivemos a debater sobre a necesidade de defender a importancia e necesidade vital que teñen os sindicatos como fonte de conquistas e defensa da clase traballadora fronte ao poder político e económico” di Paulo Carril, secretario xeral da Confederación Intersindical Galega, CIG, sindicato nado logo da unión entre CXTG e INTG. Para Carril o sindicato é un elemento “útil que parte dunha premisa ideolóxica clara, os sindicatos pasan por ser unha ferramenta clara de contrapoder”.

“Os sindicatos non deixamos de ser un instrumento que se ten que adaptar a unha realidade social e laboral distinta, mais que no noso país ten temas estruturais que son abondo vellos”. Ramón Sarmiento, secretario xeral de CC OO Galicia apunta que por exemplo “a precariedade non é un invento da crise, mais, o movemento sindical segue tendo esa virtude de ser a única ferramenta capaz de dotar de instrumentos de organización á clase traballadora para equilibrar ese conflito entre capital e traballo que segue vixente”.

“Para dar resposta aos retos que se nos presentan, temos que organizarnos como clase traballadora e os sindicatos somos unha ferramenta para organizar esa resposta” apunta Ricardo Castro, secretario xeral da Central Unitaria de Traballadores e Traballadoras (CUT). “Outra cousa é se o modelo sindical que repetimos nos últimos cen anos está adaptado ao século XXI, pero a ferramenta segue a ser útil”.

Repartidor de Glovo en Madrid
Repartidor de Glovo en el centro de Madrid. David F. Sabadell

“O papel fundamental do sindicalismo de clase como o que representa a CNT continúa sendo a defensa dos dereitos dos traballadores, seguindo unha tripla vertente e proxeción”, apuntan desde a Confederación Nacional do Traballo. Esta postura divídese en tres puntos fundamentais: “A defensa ante os incumprimentos da exigua leáxislación laboral por parte do empresariado, en segundo lugar, a promoción de reformas laborais básicas a través da negociación colectiva que supoñan tanto unha mellora das condicións inmediatas como un empoderamento activo cara —precisamente— á terceira vertente". Esta últma consiste  "no impulso revolucionario entendido nunha vía dupla: a posta en marcha de procesos de recuperación e cooperativización de empresas, e a extensión do conflito sindical tanto no ámbito sectorial como desbordando as puras reivindicacións de tipo laboral para introducir demandas sociais máis amplas”.

Salud mental
La ONU señala el sindicalismo como “fundamental” para la salud mental
El último informe del relator especial para la salud de la ONU afirma que las medidas para combatir la desigualdad son más efectivas para promover la salud mental que las terapias medicinales.

Desafios e retos para o sindicalismo

“O principal reto é ser eficaces dentro de modelos de desestruturación empresarial. Estabamos organizados sobre un modelo onde había cadros de persoal estruturados, hoxe o mundo empresarial desestruturou e fragmentou moito ese modelo” analiza Ramón Sarmiento.

“Entendemos que a lóxica do diálogo social sempre foi un elemento desmobilizador e prexudicial para a clase traballadora, ademais axuda a lexitimar as políticas do poder económico e político” di Paulo Carril. Este estado das cousas “multiplica o efecto desmobilizador e a desafección entre o conxunto da clase traballadora”.

“Todo isto viu como consencuencia das receitas da Unión Europea para darlle resposta á recesión económica” estima Ramón Sarmiento. “Esa receita tiña como obxectivo cuestionar o modelo de negociación colectiva e debilitar o modelo de representación dos sindicatos. Todas as reformas laborais buscaban debilitar ese marco de representación”. Queda marxe para o sindicalismo? “Comisións puxo sobre a mesa unhas receitas para que podan ser revertidos algúns puntos das últimas reformas laborais” responde Sarmiento. “O grande desafío que presentamos os sindicatos sería non deixarnos enganar pola negociación dun novo estatuto dos traballadores, que tivo a orixe na reforma laboral de 2012 e que empoderou ao empresariado”.

Manifestación del sector del metal en Bilbao.
Derradeira mobilización do sector do metal en Bilbo. Javier Utrilla

“Coa crise temos unha clase poderosa que saíu reforzada, ten máis capital e máis control das ferramentas legais” apunta Ricardo Castro, que pola contra ve que “a clase traballadora ten máis precariedade e menos control porque estamos perdendo a batalla ideolóxica”. Para Ramón Sarmiento outra barreira a superar de cara a mellora das condicións laborais é que “os nosos empresarios seguen pensando que cobras máis ou menos en función das horas que esteas no teu posto”. E por outra banda “o empresario segue convencido de conservar o goberno da súa empresa, entón ve determinante que o traballador estea nun contexto precario e inestable”.

Laboral
Sindicatos a la deriva
La crisis de de los sindicatos tradicionales está siendo acompañada por alternativas autónomas que empiezan a surgir desde distintos sectores

“O desmantelamento industrial iniciado hai varias décadas polo Estado español está dando os resultados que buscaba a clase dirixente, a atomización da clase traballadora. A continua transformación do capitalismo nun sistema terciarizado que oculta os procesos de produción ao tempo que precariza salvaxemente as condicións de traballo do resto de sectores tivo como consecuencia o desdebuxamento da figura da persoa traballadora en singular” sinalan desde a CNT. E apuntan máis alá, pois ven que “cada vez menos xente se percibe como clase traballadora  e —mesmo dentro da propia clase— o enfrentomento entre os distintos substratos é a cada vez maior”. E indican que este “enfrontamento interno dentro da clase traballadora é fomentado polas propias estruturais sindicais da concertación”.

Orixe dos cambios

“É certo e evidente que a caída dos países do Leste levou a entender que non había alternativa ao capitalismo, nese sentido, xunto coas crises cíclicas dese mesmo capitalismo, ese sentimento manifestouse desde hai anos en recortes sociais e reformas laborais”, di Paulo Carril. “En Galiza pode verse todo isto nunha emigración constante, que é froito das políticas que se levan aplicando”.

Hungría
Protesta sin precedentes en la historia de Hungría

La ley propone aumentar el número de horas extra que las empresas pueden exigir a sus empleados hasta las 400 anuales. Muchas personas en Hungría temen que se vuelva de facto a las semanas de seis días laborables. 

“Dentro de España penso que a situación do sindicalismo responde a claves máis domésticas. Temos procesos de diálogo social e unha normativa laboral con cincuenta reformas e que non foi capaz de resolver problemas como a precariedade” analiza Ramón Sarmiento. “Á parte do peso que tiñan as rendas ou salarios da clase traballadora pasou a formar parte dos beneficios empresariais: dividendos das empresas que cotizan en bolsa”.

“Hai dos puntos de inflexión, un son os estados do benestar, o primeiro caramelo para a clase traballadora, se participades do sistema tedes un cacho” afirma Ricardo Castro. “Tamén nos quitaron espazos de poder, as primeiras mútuas foron organizadas por traballadores, hoxe en día son privadas”. Nese sentido afirma que “ese era o perigo para o capital, que puidesemos xestionar as nosas ferramentas, por tanto baleiraron os sindicatos de contido”.

“Se ben nos países occidentais esta tendencia comeza coa crise de 1973, o desmantelamento industrial do Estado español comezou grazas ao goberno do PSOE durante o mandato de Felipe González”. En Galiza tivo especial incidencia nos estaleiros. “A serie de reformas laborais que levou acompañado este proceso son, xustamente, a concreción desa reforma económica na pel da clase traballadora”.

Unidade e eloita de clases

“Entendemos que está máis viva que nunca, hai unha loita evidente entre capital e clase traballadora, entendemos que é fundamental afianzar o modelo sindical alternativo onde está o futuro para un avance real para a mellora das condicións da clase traballadora” apunta Paulo Carril. “Esa loita é consubstancial ao capitalismo e hoxe entendemos que está máis viva ca nunca”.

“Nós queremos que a resposta das diferentes organizacións de traballadores e traballadoras teñan carácter unitario” declara Ramón Sarmiento.“En Galicia, se observamos sectores onde as condicións laborais son mellores dentro do panorama laboral, son sectores onde existe unha resposta unitaria dos traballadores. Hai dificultades en Galicia para constuir esa unidade?, si, é difícil, mais nos comités sempre se actúa de maneira unitaria”.

“O capital ten como finalidade reunir capital, por iso poñen todas as súas bazas niso, e logo entre eles sobreviven os máis fortes. O noso horizonte é ser donos dos medios de produción, máis só pensamos en ter un pedazo máis da plusvalía” valora Ricardo Castro. “Buscar a confluencia intersindical debera comezar por recoñecer os nosos erros, de cada sindicato, para chegarmos a esa unidade”.

Precariado, unha nova clase?

“Entendemos que a clase traballadora ten sectores con maior índice de precariedade e de inseguridade. Nese sentido entendemos que son sectores empobrecidos da clase traballadora onde máis está batendo esa dificultade de facerlle fronte polas políticas que se teñen feito desde o poder político” analiza Carril.

Eneko Deliveroo drácula

“Hai cousas peores que o precariado, antes unha persoa nova pasaba por un período de temporalidade ata chegar a un momento de estabilidade” di Sarmiento. “Estase demostrando que non é así, estamos vendo como a temporalidade se está extendendo e outra cousa especialmente preocupante en Galicia é a xente nova moi ben formada co obxectivo de irse, emigrar”. Por outra banda tamén pensa que determinada precariedade “vai ser difícil que continúe, porque empresas como Glovo etc, por sentenza xudicial debe asumir [aos falsos autónomos] como empregados”. Ainda así pensa que “o capital sempre buscará a maneira de precarizar, primeiro coas ETT e agora co falso autónomo”.

“O precariado sempre existiu, o precariado feminino, dos nenos, forma parte da clase traballadora, non é máis ca outra subdivisión” di Ricardo Castro. “É unha subdivisión para enfrontar as diferentes subdivisións internas da clase traballadora”.

Huelga feminista
Todos os vídeos da folga feminista en Galiza
O 3M conversamos co feminismo galego coa mente posta na folga do 8M, que nos emocionou nunha xornada histórica e exemplar.

A CNT pensa que “é importante a adaptación das loitas ás novas formas de acumulación capitalista por medio das conocidas plataformas colaborativas ou á segregación dos espazos de traballo”. E continúa “como consencuencia das políticas laborais a día de hoxe temos un grande individualismo en todos os aspectos da vida diaria dos habitantes do Estado e os sindicatos non escapamos a esta situación”. Neste sentido pensan que “é un reto para o sindicalismo reactivar dinámicas colectivas de oposición á crecente tendencia ao isolamento individualista”.

Internacionalismo obreiro

“Nós acreditamos e defendemos practicar o internacionalismo que para nós, desde Galiza é romper a explotación de clase e nacional. O capital non ten fronteiras pero si ten patria, nese sentido temos claro que o internacionalismo é unha bandeira: mais a súa maneira de traducirse para nós é cun modelo sindical como o noso” responde Paulo Carril.

“O sindicalismo dentro da Unión Europea e internacional ten un obstáculo, que cada un dos sindicatos leva a camisola do seu país” di Sarmiento. “Esa idea que tiñan os países do norte sobre a competitividade dos países do sur, os sindicatos deses países tomaron esas ideas dos seus gobernos nacionais”. A conclusión foi unha fractura entre os sindicatos do norte e do sur de Europa.

1 de Mayo en Berlin 2
Manifestación en Berlin el 1 de Mayo de 2015. Montecruz foto

“Nunca houbo en ningunha etapa da historia, unha concesión por parte de quen ten o poder sen que houbese oposición” di Ricardo Castro. E continúa: “todas as decisións que se toman van en funcións de clase”, pois na realidade concreta “hai unha dialéctica, hai unha tensión” entre os diversos intereses de clase que son resoltos mediante o conflicto ou a negociación. Dita tensión debera traducirse, para o secretario xeral da CUT, na maior cohesión e forza do sindicalismo a nivel internacional.

“O sindicalismo non necesita unha reforma profunda, a defensa dos dereitos dos traballadores debe ser sempre o punto primordial de calquera sindicato”. En definitiva “resulta necesario facer unha lectura mais ampla e ter como obxectivo todo o territorio para poder plantexar estratexias sindicais alén dos espazos de traballo” conclúen dende a CUT.

Informar de un error
Es necesario tener cuenta y acceder a ella para poder hacer envíos. Regístrate. Entra en tu cuenta.

Relacionadas

Green European Journal
Green European Journal Lucha de clases ecológica: la clase trabajadora y la transición justa
Aquellas personas que se encuentran en una situación precaria y de inestabilidad económica son las que pueden inspirar la descarbonización de la industria y la creación de empleos que sean respetuosos con el medioambiente.
Italia
Italia Treinta años de San Precario
Presentamos en estas páginas algunos testimonios, análisis, escritos, hechos y acontecimientos ligados a la acción de San Precario veinte años después de su aparición en Milán el 29 de febrero de 2004.
CNT
Sindicalismo ‘Morala’: “Como las seis de La Suiza, fuimos condenados para dar escarmiento por unos hechos que no cometimos”
Miles de personas saldrán a la calle en Xixón para recordar que ´El sindicalismo no es delito. Tras el mitin de apoyo a las cinco sindicalistas de CNT y una trabajadora, actuarán Nacho Vegas y el Coru Antifascista Al Altu La Lleva.
Crisis climática
Investigación El cambio climático multiplicó las muertes por doce en Madrid y por seis en Barcelona durante la ola de calor
Un estudio estima en 2.300 las muertes durante la pasada ola de calor en Europa. Barcelona ha sido una de las urbes con más fallecimientos y Madrid, la que más ha visto incrementarse la mortalidad por culpa del cambio climático.
Instituciones culturales
Real Decreto Ley El BOE nombra varios “acontecimientos de excepcional interés público” y los patrocinadores se frotan las manos
El nombramiento como acontecimientos de excepcional interés público concede beneficios fiscales a patrocinadores, donantes y mecenas de eventos como el BBK Live o el Barcelona Mobile World Capital.
Sphera
Minería La inacabada historia de la minería en Asturias
VV.AA.
Uno de los accidentes recientes más graves en la minería asturiana vuelve a cuestionar el sistema de controles y ayudas públicas para las minas en proceso de reestructuración.
Genocidio
Genocidio La segunda consultora más importante del mundo es señalada por su papel en el despiece de Gaza
Boston Consulting Group está considerada una de las “big three” del sector. Ahora, una serie de informaciones señalan cómo ha estado detrás de la fundación antiUnrwa encargada de la distribución de ayuda y de los planes de expansión en la costa.
Perú
Literatura José Carlos Agüero enseña en ‘Persona’ que recordar es necesario cuando olvidar se convierte en la norma
‘Persona’, segunda obra del autor peruano José Carlos Agüero, se convierte en una exploración profunda sobre los cuerpos desaparecidos, la identidad fragmentada y las múltiples formas que puede adoptar una misma vida marcada por el conflicto.
Opinión
Opinión Javier Milei y el “leninismo de derecha”
Milei se apropió de la “técnica” del populismo, produjo un significante vacío (“casta versus pueblo”) y asumió el mandato de terminar con la inflación.
Transición ecosocial
Transición ecosocial El Informe Albanese: neutralizar la impunidad, reinterpretar el derecho
Poner negro sobre blanco los nombres y apellidos de buena parte de las mayores corporaciones del mundo ligadas a la extensión del capitalismo colonial que hace negocios arrasando las vidas de miles de personas, representa un paso relevante.

Últimas

Andalucía
Derechos Humanos Decenas de barrios en Sevilla, Granada y Almería viven otro verano récord en calor con cortes de luz diarios
Endesa mantiene a miles de vecinos de decenas de barrios populares en las ciudades de Granada, Sevilla y Almería sin electricidad. Las instituciones siguen sin atajar una situación que lleva enquistada más de una década en muchas zonas.
Comunidad de Madrid
Sanidad a la madrileña Camas cerradas y urgencias saturadas: el verano en los grandes hospitales de Madrid
Los pasillos de las urgencias del Gregorio Marañón rebosan de camas, mientras se cierran 300 en planta. En el conjunto de la comunidad los hospitales vivirán un verano con un 30% menos de camas, de media.
El Salto Radio
El Salto Radio Que no sean
Ellas lo conocieron como Dani. Ellos, como Sergio. Pero ni Dani ni Sergio existieron jamás. Estas son las consecuencias de las infiltraciones policiales. Y también, las formas de resistirlas.
Más noticias
Comunidad de Madrid
Sanidad a la madrileña Solo dos pediatras se incorporarán a los centros de salud de la Comunidad de Madrid
85 médicos y médicas de familia entrarán en la plantilla. 15 de ellos irán en grupo a levantar centros de difícil cobertura que estaban caídos.
Opinión
Opinión Sindicatos estadounidenses en la larga lucha contra Amazon: ¿una luz al final del túnel?
Amazon es el paradigma de la política empresarial antisindical en Estados Unidos, pero su suerte puede cambiar en los próximos años. El movimiento sindical se juega su supervivencia en ello.
Opinión
Opinión Kneecap y Bob Vylan logran lo que el punk no pudo: aterrorizar a los medios británicos
Hasta ahora, que unos veinteañeros punkis dijeran un puñado de tacos se consideraba un escándalo, pero no un motivo para cambiar todo el modus operandi de una de las cadenas de televisión más importantes y prestigiosas del mundo.

Recomendadas

Unión Europea
Unión Europea La sociedad del miedo al declive
La angustia ante el futuro acompaña a las sociedades europeas desde hace tiempo y precede a la Unión Europea. Se manifiesta con mayor claridad en los períodos de declive económico y las turbulencias políticas y sociales que los acompañan.
Laboral
Laboral Reivindicar los derechos laborales en microempresas, el reto de los sindicatos
Nuevas estrategias hacen frente a realidades como las de los falsos autónomos o los puestos en remoto, mientras el PP quiere restringir aún más los comités de empresa.