O prelo
Os libros que hai en nós

Contrario ao que se adoita dicir, a experiencia lectora non é unha práctica solitaria. “Os libros que hai en min” parte dunha perspectiva subxectiva para logo tender unha ponte coas lectoras.
27 nov 2021 16:28

Os nosos actos non son o único que nos define. Tamén nos determina aquilo que amamos. De alí que xurda de nós o impulso de partillar aquela paixón que desatan os nosos obxectos amados. Pero, vivilo de xeito colectivo, é dicir, atopar a alguén que comparta as nosas obsesións, é aínda máis satisfactorio. É por iso que o exercicio de falar de libros, de compartir o que as historias supoñen para nós non é necesariamente unha práctica ególatra, senón que pode resultar nun exercicio onde se pon en común o que amamos coa esperanza de comezar un diálogo, de crear unha pequena comunidade na que poidamos vernos reflectidas e sentirnos acompañadas. É así como Emma Pedreira, coa súa última obra Os libros que hai en min, vólvese a nosa compañeira e nós, as súas confidentes.

Emma Pedreira (A Coruña, 1978) é unha autora prolífica. A súa obra poética enmárcase na Xeneración dos 90. Ten máis dunha ducia de poemarios publicados, nos que destacan: O libro das mentiras (2012), Antídoto (2018), As voces ágrafas (2019). No ano 2017, o seu poema, “A lista da compra da viúva”, foi considerado o Mellor Poema do Mundo polo Premio Internacional de Poesía Jovellanos. 
Ademais de poesía, publicou sete libros de narrativa, como Bibliópatas e fobólogos (2017), que obtivo en 2017 o Premio da Crítica Española en Lingua Galega, ou a novela Besta do seu sangue (2018), que foi galardoado co Premio Xerais. A súa obra, ademais, expándese até o campo das artes plásticas, sendo autora de obras poético-visuais, nas que mestura a poesía co collage. Este ano, da man da editorial Cuarto de Inverno, Emma Pedreira irrompe no xénero do ensaio con Os libros que hai en min.

Este libro nun principio podería lembrar á novela de Agnès Desarthe, Como aprendín a ler, pois ambos constrúen un relato autobiográfico a partir da súa relación coa lectura que, curiosamente, en ningún dos casos comeza da mellor maneira. Con todo, Como aprendín a ler ten unha estrutura narrativa que nos permite pensala como un Bildungsroman, xa que a trama se enfoca na transición da infancia ao mundo adulto, etapa que a autora representa co momento en que accede con gozo á literatura. Os libros que hai en min, por outra banda, é unha sorte de álbum fotográfico organizado con coidado, ao cal percorres cada determinado tempo para mirar un momento particular ou só polo gusto de facer memoria. Un álbum polo que podes avanzar cronoloxicamente por aqueles momentos especiais ou darte a liberdade de retroceder unhas páxinas para logo volver a avanzar. É un ensaio biográfico libérrimo no que o ‘eu’ da narradora se vai construíndo a partir de experiencias lectoras.

Pasando os epígrafes, o primeiro co que nos atopamos é cunha “Declaración de intencións”, na que autora expón os motivos da creación do libro. Esta parte senta o ton da voz narrativa de todo o texto. Pedreira escríbenos sen pretensión algunha, como se estivese no noso salón, compartindo a súa vida con varios libros na man, recitándonos algúns fragmentos co obxectivo de que poidamos aprehender ou achegarnos o máximo posible á súas experiencias. Así, tan pronto comezamos a ler, Os libros que hai en min debélase coma un tecido bordado a man e composto por citas, listaxes, anécdotas, recomendacións, críticas, fragmentos de poemas e datos curiosos sobre escritoras célebres.

Deste xeito, Emma Pedreira reconstrúe en curtos capítulos toda a súa vida a través das súas lecturas. Un dos aspectos máis interesantes disto é que podemos observar como nace e vai tomando forma a perspectiva critica da autora respecto ao mundo que a rodea, ao sistema literario como tal ou a determinados textos. Así, entendemos por que até a metade do libro só aparecen nomeados libros en castelán e por que a maioría deles foron escritos por homes. Emma Pedreira, ao falar dunha lectura, logra resumir o que implica a experiencia de ler. É dicir, como o que lemos nos determina e nos forma como persoas.

“Creo que debo facer unha paréntese neste preciso momento e explicar por que ningún dos libros que comentei ata agora é en galego. Pois porque no meu colexio (...) non tiñan  empatía ningunha con outra lingua que non fose o español. (...) As lecturas da nosa literatura en galego eran só eses mínimos fragmentos que ofrecían os libros de texto, sempre a mesma xente, a triple entente do Rexurdimento, os trobadores, un pouco da Gaita Gallega e todo morría con Rosalía de Castro e a súa choromiqueira versión para escolares. (...) Así nolo pintaron e así o aceptamos. Pero só durante un tempo”

Mais, como se podería supoñer, a historia de Emma Pedreira como lectora está intrinsecamente ligada á súa relación coa escrita. En Os libros que hai en min podemos ler sobre os primeiros exercicios de escrita, tan intuitivos como poden ser os dunha adolescente autodidacta. Mais esta experiencia toma forza ao tratar a escrita como un proceso de creación colectivo.

“(...) comecei  levar cada día unha historia da miña invención á clase. Ao principio escribín tres liñas, para min, e linllas a unha compañeira. Unha historia de dragóns e magos e meigas libertarias que en seguida chamou a atención dunha compa que comezou a tecela man a man comigo. Cada tarde levaba unha de nós un capítulo da historia e cada mañá, nos recreos, liámola e liabámola porque o noso auditorio cada vez ía sendo maior”.

Porque o xeito en que está redactado este texto logra algo particular como é crear a sensación de comunidade en máis dun aspecto e en varios momentos do libro. É como se a autora, ao falar dela mesma e da súa experiencia subxectiva, lograse que nos vexamos reflectidos nas súas palabras. Ao lermos do seu primeiro achegamento coa lectura ou dos libros que máis atesoura, atopámonos pensando na nosa propia historia, na nosa propia relación coa lectura. O libro convídanos a facer memoria e, dese xeito, Os libros que hai en min, deixa de ser un soliloquio e pasa a converterse en “Os libros que hai en nós”.

Esta sensación volve a aparecer cando a autora abre a porta a un diálogo directo coas lectoras. Ao falar e recomendar varios títulos relacionados co Nadal, a autora remata humildemente: ”Coñecedes máis? Escribide. Por aí anda o mail da editorial”. E, evidentemente: hai pouco, nunha entrevista, a escritora comentou que ao pouco de publicar  o libro, comezaron a chegarlle decenas de mensaxes de lectoras que tomaron con confianza a man que ela lles tendeu.

É así que Emma Pedreira reproduce a sensación que esperta Irene Vallejo ao falar da intertextualidade na literatura como un diálogo infinito. A literatura pode non volvernos mellores persoas per se, mais ten a capacidade de crear espazos fértiles para a creación de comunidades. Os libros que hai en min é, nese sentido, un deses espazos nos que podemos encontrarnos e compartir.

“Cando as cousas te reflicten, cando che parece que falan de ti, cando te coñecen un pouco, interpélante, tócanche un recanto da pel cunha sensibilidade maior que as outras parcelas e fan que acordes”.

Hai pouco, atendín á aula dunha profesora de filoloxía portuguesa que, chea de paixón, dicía que lle encantaba ler porque tiña a sensación de ir xuntando amizades. Compartiu que as personaxes dos libros que lía deixaban unha pegada tan forte nela que ás veces se atopába soñando con eles. Ela dicía que isto lle espertaba unha sensación de riqueza. A lectura era, para ela, outra forma máis de relacionarse co mundo. Unha forma de atoparse sempre acompañada polas palabras.

Penso nisto porque no libro de Pedreira, os libros son máis ca obxectos vanais, pero tampouco son pezas sagradas. E é que a relación que temos con eles é, en efecto, semellante á dunha amizade: os libros acompáñanos e desgástanse de tanto acudirmos a eles; pérdense, procurámolos e, cando hai sorte, reencontrámonos. Coidámolos. Vivimos con eles. Facémoslles un espazo no noso fogar e tamén, ás veces, por amor ou por desasosego, deixámolos ir.

Os libros que hai en min é un tipo de ponte, un texto aberto ao corazón de Emma Pedreira, ao sentido e carácter comunal da literatura.

Informar de un error
Es necesario tener cuenta y acceder a ella para poder hacer envíos. Regístrate. Entra en tu cuenta.

Relacionadas

Perú
Literatura José Carlos Agüero enseña en ‘Persona’ que recordar es necesario cuando olvidar se convierte en la norma
‘Persona’, segunda obra del autor peruano José Carlos Agüero, se convierte en una exploración profunda sobre los cuerpos desaparecidos, la identidad fragmentada y las múltiples formas que puede adoptar una misma vida marcada por el conflicto.
Obituario
Obituario Jane Lazarre (1943-2025)
La escritora neoyorquina, autora de ‘El nudo materno’, falleció el pasado mes de junio. Su obra conectó enseguida con entorno feministas por ofrecer un relato de la experiencia materna más allá de las estrechas paredes del hogar
Notas a pie de página
Notas a pie de página ¡Parecían tan buenos!
La desaparición de niñas y niños de las calles tuvo lugar a la vez que se construía un relato idílico sobre la infancia. En ‘República luminosa’, Andrés Barba retrata su vuelta como grupo inquietante.
Genocidio
Genocidio Israel asesina a diez niños que esperaban suplementos nutricionales en un hospital
La Unión Europea sigue evitando la imposición de sanciones al régimen de Tel Aviv. Estados Unidos anuncia sanciones contra la relatora de la ONU que ha denunciado el lucro de las empresas colaboradoras de Israel.
Derechos Humanos
Flotilla de la Libertad Yanis Mhamdi: “Israel es el Estado que mata más periodistas en todo el mundo”
Este periodista de Blast fue uno de los integrantes de la Flotilla de la Libertad. En esta entrevista cuenta cómo transcurrieron las horas en las que este grupo de defensores de derechos humanos estuvieron bajo detención ilegal en Israel.
Salud laboral
Salud laboral Ser migrante y cosechar a más de 40 grados: el impacto del calor en un invernadero de Almería
La mitad de los trabajadores de la agricultura encuestados en Almería, Huelva y Lleida admitió haber experimentado al menos tres síntomas relacionados con enfermedades por calor durante las temporadas de verano.
Kenia
Kenia 31 muertos por violencia policial en Kenia en las últimas manifestaciones contra la nueva Ley de Finanzas
La sociedad civil keniana retoma las protestas tras tumbar un proyecto similar hace un año. El país se enfrenta a una crisis fiscal causada por el aumento de pagos de la deuda externa.
Falsos autónomos
Falsos autónomos El juez del caso Glovo carga contra el Estatuto de los Trabajadores y la libre competencia
El texto en el que el magistrado libra a la empresa de reparto de la demanda que le interpuso Just Eat es un ataque a las sentencias del Tribunal Supremo y a la Ley Rider, pero también a la seguridad jurídica que la derecha dice defender.
Gobierno de coalición
Gobierno de coalición Sánchez sale del Congreso escaldado pero vivo tras su comparecencia por el Caso Koldo
El Gobierno anuncia un nuevo Plan Estatal contra la corrupción. Sánchez recuerda en sede parlamentaria las corruptelas pasadas de las administraciones de Felipe González, José María Aznar y Mariano Rajoy.

Últimas

Granada
Personas sin hogar Denuncian en Fiscalía al Ayuntamiento de Granada por la falta de refugios climáticos para personas sin hogar
‘La Calle Mata’ denuncia al Ayuntamiento ante Fiscalía por las graves consecuencias para la vida de las personas sin hogar sin posibilidad de refugiarse de las temperaturas extremas del verano
Análisis
Análisis Debemos actuar contra el fraude del cambio de sexo registral
Miembros de las Fuerzas Armadas, de la Guardia Civil o del Cuerpo de Bomberos han tratado de utilizar el derecho al cambio registral de sexo para obtener ventajas. Tanto los operadores jurídicos como la ciudadanía pueden actuar ante estos casos.
En saco roto (textos de ficción)
En saco roto Lo nuevo
En el horizonte crecen edificios, centros comerciales, gasolineras y carreteras. Y, tras la bruma de contaminación, en los días claros se distingue el perfil de las montañas.
Renta básica
IMV El 55% de los hogares que podrían recibir el IMV no lo han solicitado, según la AIReF
La complejidad administrativa, la brecha digital o la falta de modificaciones estructurales en el diseño de la prestación están entre los motivos que señala el organismo independiente.
Crisis climática
Investigación El cambio climático multiplicó las muertes por doce en Madrid y por seis en Barcelona durante la ola de calor
Un estudio estima en 2.300 las muertes durante la pasada ola de calor en Europa. Barcelona ha sido una de las urbes con más fallecimientos y Madrid, la que más ha visto incrementarse la mortalidad por culpa del cambio climático.
Sanidad pública
Sanidad Más de ocho días de media para conseguir una cita con el médico de familia
Un 24,3% de la población declara haber tenido, en alguna ocasión, problemas para acceder a su médico o médica de familia. De estos casos, más de la mitad acudió finalmente a urgencias.

Recomendadas

Genocidio
Genocidio La segunda consultora más importante del mundo es señalada por su papel en el despiece de Gaza
Boston Consulting Group está considerada una de las “big three” del sector. Ahora, una serie de informaciones señalan cómo ha estado detrás de la fundación antiUnrwa encargada de la distribución de ayuda y de los planes de expansión en la costa.
Unión Europea
Unión Europea La sociedad del miedo al declive
La angustia ante el futuro acompaña a las sociedades europeas desde hace tiempo y precede a la Unión Europea. Se manifiesta con mayor claridad en los períodos de declive económico y las turbulencias políticas y sociales que los acompañan.