Energías renovables
‘Planet of the Humans’, un polémico documental sobre os límites das enerxías renovables

Producido por Michael Moore ten levantado críticas e apoios desde diversos ámbitos ecoloxistas.

Planet of the Humans
Imagen de 'Planet of the Humans'.
21 may 2020 06:03

O documental Planet of the Humans foi presentado na Internet na véspera do 50º Día da Terra polo seu produtor, o afamado Michael Moore, quen o describiu como “un asalto frontal completo ás nosas vacas sagradas”. Así, o filme afirma que os coches eléctricos e a enerxía solar son pouco fiables e que dependen completamente dos combustibles fósiles e do extractivismo ecocida para a súa construción, despregue e funcionamento. A isto suma a posta en evidencia das supostas contradicións do movemento verde tachándoas de “perigosas, enganosas e destrutivas”. O documental foi coproducido por Ozzie Zehner, autor dun libro na mesma liña, Green Illusions: The Dirty Secrets of Clean Energy and the Future of Environmentalism.

Este cuestionamento das enerxías renovables e das solucións industrializadas á mudanza climática está a desatar un enérxico debate. No medio dunha forte polémica, o rexeitamento ás críticas contidas no documental escrito e dirixido polo veterano ecoloxista Jeff Gibbs, levou a algunhas persoas dos campos da ciencia climática e do activismo medioambiental a pedir a súa retirada, baixo a acusación de estar baseado en informacións erróneas.

Activistas e investigadores solicitaron a retirada do documental acusándoo de conter informacións falsas

Un dos principais argumentos da película é que algúns líderes e organizacións ambientalistas que promoven as enerxías verdes nos EUA, en realidade estiveron promovendo a queima de biomasa a grande escala, o cal significa en boa medida cortar e queimar árbores como substitutas dos combustibles fósiles dun xeito que non é nin neutral en carbono nin renovable ou sustentable. O filme tamén afirma que as enerxías eólica e solar non poden producir enerxía abonda para salvar o planeta do caos climático, e que aínda requiren de centrais de respaldo que queiman combustibles fósiles para compensar a intermitencia intrínseca das renovables. Tamén ataca a figuras públicas como Al Gore e, sobre todo, a Bill McKibben, dunha forma que algúns cualificaron de inxusta e pouco xustificada.

Nunha carta asinada por varias persoas científicas e activistas, e impulsada por Josh Fox, autor do documental Gasland, instouse á retirada do documental por “escandalosamente enganoso e absurdo” xa que, na súa opinión, facía afirmacións falsas sobre a enerxía renovable. Outras críticas tamén apuntaron a que o filme disparaba “de forma simplista contra a única alternativa que atopou o ser humano para fuxir dos gases de efecto invernadoiro”.

O sitio web Films for Action retirou durante un tempo a película tras describila como “repleta de informacións erróneas”, aínda que máis tarde rectificaron e puxérona de novo en liña tentando evitar, se cadra, o chamado efecto Streisand. Pero xa era demasiado tarde: o documental acaba de superar os 8 millóns de visualizacións.

Cando vemos Planet of the Humans acabamos preguntándonos: e logo todas as historias que nos contamos a nós mesmos sobre o Green New Deal, as transicións enerxéticas e ecolóxicas, o desenvolvemento sostible, a loita contra a mudanza climática e a supervivencia mesma da Humanidade no Antropoceno son soamente mitos? Se cadra son mitos que realimentamos e que se realimentan impulsados pola voráxine da civilización humana, por investimentos billonarios, polo relato do crecemento verde... e mais pola disonancia cognitiva que nos produce ter que pensar e transitar en e cara a outros marcos civilizatorios.

Outras persoas, tamén dos ámbitos da ciencia e do activismo, recomendan ver o filme porque ataca fundamentadamente o perigoso mito de que a enerxía renovable é a solución.

Para resolvermos estas dúbidas podemos ter en conta algunhas das recensións sobre o documental, realizadas por persoas que levan anos traballando, investigando e facendo divulgación sobre transicións civilizatorias, enerxéticas e ecolóxicas, que nos axudarán a ter unha visión máis ampla.

Así, Jorge Riechman recoméndanos: “Non deixedes de ver este documental de Gibbs e Moore. Non está cheo de erros, malia conter máis de un: carga as tintas nos problemas das renovables (un pouco de retórica da esaxeración, marca da casa en Moore), é inxusto cun activista como Bill McKibben e é extremadamente incómodo no seu espir as connivencias de grandes organizacións ambientalistas estadounidenses co poder financeiro; pero mostra e visibiliza, para o gran público, unha parte da solvente análise sobre a cuestión enerxética que (Pedro) Prieto, (Antonio) Turiel, (Marga) Mediavilla, (Richard) Heinberg e outra xente veñen desenvolvendo nos últimos lustros. O problema son as ilusións renovables”.

Planet of the Humans_2
Michael Moore, Jeff Gibbs e Ozzie Zehner no Festival de cine de Traverse, Michigan (EUA).

Precisamente Richard Heinberg, quen aparece entrevistado no filme, escribe ao respecto: “Descubrimos que a transición ás enerxías renovables está a ser demasiado lenta como para marcar unha gran diferenza durante as dúas seguintes décadas cruciais, e sería incriblemente custosa se intentásemos substituír todo o uso de combustibles fósiles por solar e eólica. Tamén atopamos, como a película salienta unha e outra vez, que a intermitencia do sol e do vento é un problema real”.

Na recensión de Alice Friedman cítase a William Rees, profesor da Universidade da Columbia Británica, quen lle escribiu a esta autora “para sinalar que mesmo se as enerxías renovables fosen a resposta, mesmo se puidésemos inventar un substituto barato e abondoso para os combustibles fósiles, sería unha catástrofe. Simplemente usariamos esa enerxía para desmembrar completamente a Terra”.

O coñecido científico e divulgador Antonio Turiel, na súa crítica, escribe: “Por resumir, Planet of the Humans é un documental irregular pero interesante, que trae a colación unha cuestión fundamental: non todo vale na loita contra a degradación ambiental en xeral e contra a mudanza climática en particular. Malia as súas deficiencias, demostra que o que se está a vender como transición ecolóxica está moi lonxe de ser tal cousa e, en realidade, está dirixido por inconfesables intereses económicos e corporativos que nos van precipitar no abismo do noso colapso ecolóxico, é dicir, todo o contrario do que deberiamos facer. Aqueles que agora rachan as vestiduras con esta película, farían mellor en promover un debate no que todos estes temas se discutan seriamente e no que se propoñan alternativas reais diante dos graves e urxentes problemas que temos”.

Pola súa banda o xeólogo e tamén divulgador Antonio Aretxabala escribe en ¿Energías limpias? ¿Crecimiento en V? Nuestras trampas al solitario descubiertas o seguinte comentario sobre o documental: “As enerxías renovables, de momento, non están a substituír as plantas de gas natural, ciclo combinado, nucleares ou carbón, simplemente porque estas son necesarias como respaldo para o noso modo de vida e para a construción, o funcionamento, a instalación e o mantemento dos captadores das enerxías chamadas renovables, e esa trampa ao solitario quedou ao descuberto coa crueza e rudeza á que Michael Moore nos ten afeitos. Non existe suficiente almacenaxe de enerxía, especialmente as baterías; de momento nin son unha alternativa nin teñen substituto á vista”.

E para rematar, ofrecemos como contrapunto dúas recensións finais, comezando pola visión moderadamente optimista de Ugo Bardi: “Estou seguro de que cun pouco de traballo sería posible «demostrar» sobre a base de principios físicos que os guepardos non poden atrapar gacelas. Pero os guepardos non precisan probas teóricas para demostrar que se poden alimentar de gacelas. Corren e atrapan as súas presas. Daquela, podemos demostrar que as enerxías renovables funcionan instalando plantas de enerxía renovable, tantas como for posible. E demostrar que funcionan: producen enerxía. E cantas máis plantas instalemos, mellor vai ser o mundo para nós e para aqueles que van vir despois de nós. E tamén van axudar a estabilizar o clima”.

A esta crítica desde a esperanza podemos sumar a recensión publicada por Gert Van Hecken e Vijay Kolinjivadi, desde unha visión máis sociooptimista que tecnooptimista: “Unha comprensión interseccional das crises ecolóxicas, a medida que se entrelazan a través da raza, do xénero e da clase, ofrecería un retrato máis poderoso do estado da situación ecolóxica do planeta. Os movementos sociais mundiais como a Vía Campesiña, así como o movemento polo Decrecemento nos países industrializados occidentais conectan explicitamente as loitas sociais e ecolóxicas coma unha soa e mesma loita, e ofrecen esperanza e inspiración nas florecentes alternativas que xa existen á hora de reimaxinar o mundo. Planet of the Humans non reflicte as concepcións non-occidentais de xustiza nin as comprensións non mecánicas das relacións home-natureza. Polo tanto, os intentos de confundir a mensaxe da película co Decrecemento son inexactos. Os impactos da película non puideron chegar en peor momento, cando a xente está a procurar alternativas á crise capitalista no medio dunha pandemia”.

A película continúa un longo debate que principiou xa no nacemento do propio movemento ecoloxista.

Se tomamos como referencia a Rachel Carson e a súa publicación en 1962 de A primavera silenciosa como precursora do movemento ecoloxista, poderemos ver nunha traxectoria de case sesenta anos, que estas discusións sobre límites, enerxía e recursos veñen de lonxe. Xa se escribiu, modelou, criticou e discutiu moito, tan cedo como en 1972 cos Límites ao crecemento de Donella Meadows et al., ou máis recentemente por parte de Pedro Prieto e Charles Hall en Spain’s Photovoltaic Revolution: The Energy Return on Investment (2013) ou no modelo Medeas-World (2017) nos seus diversos escenarios dun planeta chan, con límites climáticos e con límites enerxéticos e materiais. E son tan só uns exemplos.

Só faltaban Michael Moore e compaña para que este debate transcendese ao gran público, aínda que se cadra o balbordo vai ser fugaz e imos seguir ao noso sen prestar maior atención a estes detalles. Porque non queremos ver, non queremos saber, porque nos produce unha forte disonancia cognitiva a mensaxe de que esta civilización (e poida que mesmo a propia existencia da vida humana) está comprometida, se continuamos o curso ecocida e xenocida da civilización industrial, e que aí as renovables, a unha determinada escala, poden ser parte do problema e non da solución.

Xa que logo, malia todas as súas carencias, inexactitudes e outros aspectos criticables de Planet of the Humans, paga a pena velo porque, no fondo, o que nos presenta pon en evidencia os mitos que nos contamos colectivamente sobre as transicións enerxética e ecolóxica, e pode ser o punto de partida para un debate colectivo máis amplo e profundo ou para encetar un proceso persoal de busca e reflexión sobre estas cuestións.

Decrecimiento
El planeta de los humanos y los cuentos de hadas del crecimiento

Los documentales Planet of the Humans, de Jeff Gibbs y producido por Michael Moore, y Cuentos de hadas del crecimiento, de Pierre Smith Khanna, se han lanzado gratuitamente a la red con una temática similar: el decrecimiento inevitable en un mundo finito.

Sobre este blog
O Centro de Saberes para a Sustentabilidade (CSS) é un Regional Centre of Expertise on Education for Sustainable Development recoñecido oficialmente pola Universidade das Nacións Unidas. Ten como misión fundacional “informar, sensibilizar e implicar a comunidade educativa e a sociedade no seu conxunto na promoción da transformación social necesaria para o cumprimento dos Obxectivos de Desenvolvemento Sustentable a través de experiencias cos pés na terra que fomenten a conservación, a sustentabilidade, a protección ambiental e a resiliencia“. O goberno do CSS é horizontal e democrático a través dun Consello Reitor formado por representantes de todos os axentes participantes. Máis información: http://www.saberes.eu
Ver todas las entradas
Informar de un error
Es necesario tener cuenta y acceder a ella para poder hacer envíos. Regístrate. Entra en tu cuenta.

Relacionadas

Tribuna
Tribuna La licencia social de las renovables, en la cuerda floja
España tiene que avanzar en sus obligaciones de implementación de renovables, pero debe hacerlo garantizando la licencia social de todos los nuevos proyectos. Para ello, hay que mantener comunicación fluida y tener en cuenta a cada comunidad.
Andalucía
Genocidio en Palestina IU considera “intolerable” que KKR participe en proyectos energéticos en Andalucía y exige medidas al Gobierno
Los diputados de Izquierda Unida han registrado una pregunta al Gobierno para exigir que informe sobre qué medidas va a llevar a cabo para impedir que el fondo proisraelí opere en proyectos de energía solar andaluces
Explotación laboral
Explotación laboral en fotovoltaicas Trabajar 11 horas, 6 días a la semana, a 8 euros la hora: la explotación tras las fotovoltaicas en Extremadura
Trabajadores de la construcción del parque solar extremeño ‘Renopool’ denuncian estar siendo explotados por Imenergy, subcontratada a su vez por Sacyr, para sacar adelante el proyecto de Plenitude, filial de la petrolera italiana Eni.
#63200
14/6/2020 14:27

Creo que esta lectura relacionada é de interese:

«Standard, Point of Use, and Extended Energy Return on Energy Invested (EROI) from Comprehensive Material Requirements of Present Global Wind, Solar, and Hydro Power Technologies»

https://www.mdpi.com/1996-1073/13/12/3036

0
0
Sobre este blog
O Centro de Saberes para a Sustentabilidade (CSS) é un Regional Centre of Expertise on Education for Sustainable Development recoñecido oficialmente pola Universidade das Nacións Unidas. Ten como misión fundacional “informar, sensibilizar e implicar a comunidade educativa e a sociedade no seu conxunto na promoción da transformación social necesaria para o cumprimento dos Obxectivos de Desenvolvemento Sustentable a través de experiencias cos pés na terra que fomenten a conservación, a sustentabilidade, a protección ambiental e a resiliencia“. O goberno do CSS é horizontal e democrático a través dun Consello Reitor formado por representantes de todos os axentes participantes. Máis información: http://www.saberes.eu
Ver todas las entradas
Política
Política Feijóo radicaliza al Partido Popular en medio del terremoto Cerdán con la vista puesta en las elecciones
Miguel Tellado será el nuevo secretario general del partido. Un movimiento con el que Feijóo consigue el control casi absoluto del PP y le come espacio del discurso ultra a Vox, pero que lo aleja de eventuales pactos con PNV y Junts.
Opinión
Opinión Espejismo España
La descomposición del Gobierno de coalición es un reflejo de la expansión de la ola ultraderechista, pero no implica que los movimientos de transformación no puedan organizarse para contrarrestar esa amenaza.
Córdoba
Turismo El número de pisos turísticos en Córdoba se reduce a los tres meses de la moratoria para nuevas licencias
Otras normas tratan de limitar la proliferación de las viviendas de uso turístico por la ciudad. Un portavoz de Stop Desahucios predice que estos pisos se trasladarán a los barrios no afectados por la moratoria.
Crisis climática
Datos El junio más cálido jamás registrado cierra con 330 fallecimientos por calor
103 personas han muerto en los primeros tres días de la ola de calor, según las estimaciones. Los datos de la Aemet señalan al pasado mes como el junio más caluroso; ha pulverizado la máxima anterior por 0,8 grados de diferencia.
Salud mental
Laura Martín López-Andrade “La psiquiatría es una profesión potencialmente muy peligrosa”
La psiquiatra granadina defiende desde Málaga otro tipo de psiquiatría que huye de los diagnósticos y de la jerarquía y cambia la palabra tratamiento por acompañamiento.

Últimas

Naciones Unidas (ONU)
Genocidio El Informe Albanese denuncia ante la ONU a las empresas que se han lucrado del exterminio en Gaza
La relatora presenta un informe al Consejo de Derechos Humanos en el que detalla la responsabilidad de decenas de empresas en las políticas de ocupación, apartheid y genocidio que está llevando a cabo Israel en Palestina.
Oriente Medio
Oriente Medio La plantilla de EFE en Oriente Medio denuncia salarios por debajo de los mil euros
La delegación, formada por 24 personas, anuncia paros en sus funciones al verse reducida más de un 25% su nómina sin opción a negociar.
Alquiler
Racismo y alquileres Siete de cada diez migrantes se ve en la necesidad de vivir de alquiler frente al 14% de los hogares españoles
“El precio del prejuicio” es el título del más reciente estudio del Instituto de Investigación Urbana de Barcelona, IDRA, en el que disecciona la relación entre las personas migrantes y su acceso a la vivienda.
Comunidad de Madrid
Sanidad privada Inspección propone sancionar a un hospital de Quirón por exponer a la plantilla a sustancias cancerígenas
El organismo inicia un procedimiento administrativo sancionador por infracción grave. Tras una visita al Hospital Quirónsalud Sur, de Madrid, constataron deficiencias en la zona de almacenamiento de los productos farmacéuticos y en el mortuorio.
València
València Una comunidad vecinal lucha para impedir el enésimo proyecto de bajos turísticos en València
El vecindario de un bloque en Aiora se organiza contra la construcción en su patio de luces de catorce alojamientos turísticos en una zona ya saturada de este tipo de negocios.
Más noticias
Sphera
Sphera Nueva convocatoria para medios independientes de Europa
La red Sphera financia con un máximo de siete mil euros vídeos cortos documentales elaborados por medios independientes de todo el continente. El plazo finaliza el 12 de julio.
Tribuna
Tribuna El juicio del siglo contra Greenpeace y el derecho a la protesta
El juicio contra Energy Transfer arranca hoy, 2 de julio, en los Países Bajos, donde Greenpeace busca justicia invocando por primera vez la nueva Directiva anti-SLAPP de la UE.

Recomendadas

Malasia
Malasia Durian, la fruta fétida que triunfa en Asia
El durian es tan maloliente que su consumo está prohibido en interiores, pero la popularidad de esta fruta, considerada un superalimento, no deja de aumentar en China y en el resto de Asia.
Economía social y solidaria
Historia Lo que Franco arrebató al cooperativismo y a la economía social y solidaria
La dictadura franquista combatió de forma cruel el movimiento cooperativo fraguado en la II República, y durante la propia guerra con las denominadas colectividades, y pervirtió la idea de autogestión a través de los ideales falangistas.
Historia
Historia ‘Weimar’, y su eco
‘Tiempos inciertos’, la exposición dedicada a la República de Weimar en el CaixaForum de Barcelona, apenas se deja nada, pero vuelve a incurrir en la idea de las “dos Alemanias” contrapuestas.