A vida no centro: o que todas deberiamos saber

O ecofeminismo fainos repensar como podemos vivir para que a vida siga sendo posible despois de nós.

Tocounos vivir unha época de cambios profundos. Desde o ano 2008 todo se precipitou. Pasamos de décadas de crecemento económico acelerado a unha xeira de freada. Non é un ciclo económico máis. Xa nos anos setenta do século pasado a humanidade foi advertida, no informe Limits to Growth de que, de seguir incrementándose a poboación mundial, a industrialización, a contaminación e a explotación dos recursos naturais ao mesmo ritmo, chegariamos aos límites físicos de crecemento no planeta, ao esgotamento de recursos minerais e enerxéticos e á saturación dos sumidoiros de contaminación.

Nos anos oitenta fixéronse tentativas de incorporar mecanismos de regulación coa introdución do concepto de sustentabilidade, pero isto ao sistema económico capitalista non lle serve, pois necesita o crecemento continuo para perpetuarse. A sustentabilidade ten máis que ver con sistemas económicos de carácter estacionario, e cunha noción de desenvolvemento integral centrado no ser humano, endóxeno e que ten como base recursos renovables. A palabra foi absorbida e deturpada polas políticas globalizadoras e neoliberais, que preferiron ignorar os límites e seguir a consumir aceleradamente os recursos planetarios, no mellor dos casos en nome do crecemento verde. Hoxe, as consecuencias desas políticas empezan a facerse sentir.

Fixéronse varias revisións e actualizacións do Limits to Growth desde a súa publicación, en 1992, en 2002 e en 2012, con similares conclusións. Ademais, na última revisión os autores xa dispoñen de datos que corroboran que, en moitas cuestións, xa chegamos a situacións de extralimitación: o quecemento global, a chegada ao cénit do petróleo —recoñecida pola Axencia Internacional da Enerxía, o esgotamento de materias primas coma o cobre, o incremento da poboación mundial por riba da capacidade de carga do planeta, ou o acusado descenso da biodiversidade, coa extinción de moitas especies.

Estamos nun momento límite no que se agudiza o espolio e as guerras polos recursos, xerando un malestar insoportable para a vida.

Pódese dicir que estamos nun momento límite, de extrema tensión, e é por iso que os fenómenos económicos se agudizan tamén, o espolio de recursos naturais e incluso as guerras por eles, a inxustiza no reparto da riqueza, concentrada cada vez en menos mans. E isto leva canda si un malestar que chega a ser insoportable para a vida das persoas, que se ven empobrecidas e escravizadas nun intento do sistema por seguir forzando a maquinaria produtivista do crecemento exponencial infinito. Este malestar maniféstase internamente nas nosas sociedades aínda opulentas, pero tamén se manifesta a nivel mundial, nun conflito norte-sur, que desemboca no drama das migracións desde os países espoliados e empobrecidos cara aos responsables dese espolio, que agora en cambio péchanlles ás persoas as portas que primeiro abriron de par en par para os recursos.

Cicatrices
Cicatrices, óleo sobre lienzo Esthela Calderón

Sendo conscientes deste contexto faise preciso facer unha profunda revisión da nosa maneira de pasar pola vida, e repensar en qué termos queremos e sobre todo podemos vivir para que a vida siga sendo posible despois de nós. Hai algunhas correntes de pensamento que reflexionan sobre isto, a que eu hoxe quero traer aquí é o ecofeminismo. Durante a Revolución Industrial o incipiente sistema capitalista intensifica o seu desenvolvemento e abre as portas do traballo remunerado ás mulleres, que o reclaman, lexitimamente, como a única vía de independencia económica e polo tanto a principal vía para a súa emancipación. Anos despois, esa vía de emancipación vese desde certos ámbitos feministas como unha trampa.

A economía capitalista baséase en principios nefastos para a vida: só ten valor económico o que ten prezo e se intercambia no mercado, os labores domésticos e de coidados quedan así invisibilizados, ocultos e desvalorizados, e tamén os servizos que nos presta a natureza, a rexeneración dos ecosistemas, a polinización etc., sen os cales non é posible a vida nin, por ende, a propia economía. Nesta economía confúndese produción con extracción e así fálase de produción de cobre ou de petróleo cando en realidade o que se fai é unha extracción dun recurso que é limitado e finito.

A economía capitalista baséase en principios nefastos para a vida. O crecemento infinito é, per se, inimigo da vida.

Calquera cousa que se produza e se consuma, que contribúa a aumentar o PIB é positiva neste sistema, tanto ten se son alimentos ou armas. Esta redución do económico ao estritamente monetario leva canda si que todas aquelas funcións que se realizan no ámbito doméstico, que son as que garanten precisamente a reprodución da vida non son tidas en conta; cada vez vémonos abocadas a adicar máis horas ao traballo para o mercado (cuestión que vemos claramente agudizada durante a crise económica), e isto provoca tamén grandes tensións sociais; a conciliación é imposible e prodúcense o que chamamos cadeas interxeneracionais e transnacionais de coidados (coas avoas, ou as mulleres migrantes facendo traballos totalmente precarizados).

O sistema económico baseado no crecemento infinito per se é inimigo da vida, é depredador de ecosistemas e de corpos, tenlle declarada a guerra á vida, tal e como afirman autoras coma Yayo Herrero ou Amaia Pérez Orozco. Por iso se abren paso neste momento reflexións, desde todos os ámbitos, que se cuestionan as bases mesmas deste sistema, e unha das máis interesantes é o ecofeminismo.

O ecofeminismo pon en diálogo precisamente o ecoloxismo e o feminismo, dous dos movementos que máis necesitamos activar. O ecoloxismo achéganos a necesidade da contención, no gasto de recursos, no consumo, no lixo que xeramos, mesmo no que medramos como especie, ao necesario coidado da nosa casa, que é a Terra.

Ilustración doble vida

O feminismo achega a necesidade de respecto e xustiza social para todas as persoas; ademais o ecofeminismo incorpora a toma en consideración do respecto por todos os seres vivos, pola vida planetaria, tamén pola xustiza norte-sur, e danos unha visión de conxunto desta crise, que non só é económica, máis tamén de reprodución social, de coidados e de valores. Qué clase de sociedade é a que pretende mercantilizar até a concepción e xestación dun ser humano?

O ecofeminismo pon en diálogo o feminismo e o ecoloxismo baixo o concepto revolucionario de poñer a vida no centro.

A frase que mellor expresa o sentir do ecofeminismo e que máis transcendeu, mesmo permeando o discurso do 8 de marzo é a de "Poñer a vida no centro". É un concepto revolucionario con profundas repercusións: significa, por exemplo, reducir o tempo de traballo remunerado, ou desenvolver unha economía centrada no coidado da vida, no respecto polo medio no que vivimos; significa o descenso no consumo de recursos e enerxía; significa reflexionar nas necesidades que é imprescindible cubrir para ter unha vida digna e plena, que mereza a pena ser vivida. Significa promover unha economía que estea ao servizo do benestar das persoas e non ao revés. Tamén incidir de cheo en como se reparten os recursos, para implementar precisamente esa economía social e dos coidados, en detrimento da economía mercantil.

Poñer a vida no centro significa desenvolver unha política e unha economía que pon as persoas e os ecosistemas, a biosfera, por riba das empresas e dos capitais, por riba da economía da rendibilidade ou do medre do PIB. E significa ser conscientes dos límites biofísicos.

Porque somos ecodependentes, é dicir, a nosa vida depende da saúde do resto da biosfera, de que teñamos aire respirable, auga non contaminada, terra fértil para cultivar alimentos. E tamén somos interdependentes, isto é, necesitamos unhas das outras para sobrevivir, desde que nacemos totalmente indefensas, ata que morremos igualmente indefensas, pero non só. Cada día precisamos coidados, acompañamento, ánimo e alento, empatía, amor, solidariedade dos nosos semellantes.

Decrecimiento
Causas e consecuencias da fin do crecemento económico

A nosa civilización áchase nun intre final da súa historia, enfrontada á imposibilidade de seguir a medrar, mais cun ADN que a empuxa ao crecemento continuo.

Lei de depredación
“Un discurso que rache coa idea do crecemento económico é tremendamente complicado”
No medio dunha semana completa con paradas en Vigo, Touro e A Coruña, Yayo Herrero fíxonos un oco para atender algunhas preguntas.
Migración
Migrar da cidade ao campo: mudar as terrazas polos hórreos

O campo ofrece valores distintos ao recoñecemento, ao éxito e a competición que se vive nas cidades. Ensinoume que é posible vivir doutra maneira, na que se reforzan valores sociais que nos benefician a todas.

Minería
Crónica dunha ecoloxista na xunta dunha multinacional mineira
Activistas contra a megaminería entraron na xunta de accionistas de Atalaya Mining e se viron obrigados a escoitar as reivindicacións sobre a mina de Touro.
Ecofeminismo
La resistencia de las mujeres ante la crisis climática

Las mujeres son las principales afectadas por el cambio climático, pero también las que más iniciativas ponen en marcha para adaptarse a sus consecuencias

Sobre este blog
O Centro de Saberes para a Sustentabilidade (CSS) é un Regional Centre of Expertise on Education for Sustainable Development recoñecido oficialmente pola Universidade das Nacións Unidas. Ten como misión fundacional “informar, sensibilizar e implicar a comunidade educativa e a sociedade no seu conxunto na promoción da transformación social necesaria para o cumprimento dos Obxectivos de Desenvolvemento Sustentable a través de experiencias cos pés na terra que fomenten a conservación, a sustentabilidade, a protección ambiental e a resiliencia“. O goberno do CSS é horizontal e democrático a través dun Consello Reitor formado por representantes de todos os axentes participantes. Máis información: http://www.saberes.eu
Ver listado completo
Cargando valoraciones...
Comentar
Informar de un error
Es necesario tener cuenta y acceder a ella para poder hacer envíos. Regístrate. Entra en tu cuenta.

Relacionadas

Cargando relacionadas...
Sobre este blog
O Centro de Saberes para a Sustentabilidade (CSS) é un Regional Centre of Expertise on Education for Sustainable Development recoñecido oficialmente pola Universidade das Nacións Unidas. Ten como misión fundacional “informar, sensibilizar e implicar a comunidade educativa e a sociedade no seu conxunto na promoción da transformación social necesaria para o cumprimento dos Obxectivos de Desenvolvemento Sustentable a través de experiencias cos pés na terra que fomenten a conservación, a sustentabilidade, a protección ambiental e a resiliencia“. O goberno do CSS é horizontal e democrático a través dun Consello Reitor formado por representantes de todos os axentes participantes. Máis información: http://www.saberes.eu
Ver listado completo

Asturias
Las Seis de la Suiza consiguen el tercer grado penitenciario a la espera del indulto prometido por el Gobierno
Las sindicalistas podrán cumplir su condena en régimen de semilibertad y durmiendo en la cárcel. Se prevé que las manifestaciones continúan a la espera del indulto prometido por la vicepresidenta Yolanda Díaz, aún sin fecha de posible aprobación.
Laboral
Legislación laboral en condiciones de calor extremo: existe pero ¿se aplica?
Los sindicatos y expertos demandan mejoras en los reglamentos, que muchas veces dejan en manos de la buena voluntad de las empresas aplicar medidas de protección en alertas meteorológicas.
Portugal
La derecha y la extrema derecha portuguesas acuerdan una ley antimigrantes sin precedentes
El Parlamento luso aprueba una ley que endurece los requisitos para la obtención de nacionalidad a los extranjeros, incluyendo a los lusófonos, y limita extraordinariamente los supuestos de reagrupación familiar.
El Salto n.79
Galicia dice 'no' al capitalismo verde y en el último número de la Revista El Salto te lo contamos
Ya está disponible el número 79 de nuestra revista, en el que destacamos la investigación y el rechazo social que encuentra el proyecto de macrocelulosa de la multinacional Altri.
Euskal Herria
La transferencia a Euskadi de los subsidios de desempleo se atasca
La reunión entre Pradales y Sánchez ha servido para pactar el traspaso de algunas prestaciones familiares, pero aún no ha prosperado la negociación sobre los subsidios de desempleo con el Ministerio de Trabajo y Economía Social.
Incendios
El vecindario de la Cañada responsabiliza del incendio a Ayuso y denuncia la actuación de Emergencias
Un total de 19 dotaciones de Bomberos acudió a sofocar un incendio en el sector 6, afectado por cortes de luz desde 2020, como vienen denunciado vecinos y organizaciones.
Grecia
Grecia muestra su peor cara ante el aumento de llegadas de personas migrantes a Creta
El país heleno suspende, durante los próximos tres meses, los procedimientos de asilo para las personas migrantes que lleguen por mar desde el norte de África.
Torrejón de Ardoz
Torrejón clama justicia por Abderrahim un mes después de que muriera asfixiado por un policía de Madrid
La plataforma Justicia por Abderrahim ha querido sacar músculo en las calles de la ciudad y honrar la memoria del vecino magrebí fallecido estrangulado por el agente municipal.
Palestina
El ataque de Israel a una iglesia indigna al Gobierno francés, que sigue sin hacer nada contra el genocidio
Eslovenia se convierte en el primer país europeo en prohibir la entrada y en imponer sanciones contra jerarcas del régimen de Tel Aviv.

Últimas

Comunidad El Salto
El Salto estrena nueva página: una web como una casa
Después de un año de trabajo, lanzamos en julio la nueva web de El Salto, con un nuevo diseño, pero, sobre todo, con una nueva Zona Socias llena de ventajas para las personas que hacen posible El Salto con su apoyo.
Cómic
Simon Hanselmann y el arte de lo obsceno
Simon Hanselmann se ha convertido en el verdadero ‘enfant terrible’ del mundo del cómic ‘underground’. Un artista de lo obsceno, titiritero del universo gestado en torno a los incorregibles Megg, Mogg y Búho.
Región de Murcia
Más de mil organizaciones piden que se castiguen los discursos de odio que incentivan las agresiones racistas
Colectivos sociales, migrantes y antirracistas convocan concentraciones en decenas de ciudades para mostrar el rechazo ante las agresiones racistas y xenófobas en Torre Pacheco y exigir responsabilidades a los incitadores.
El Salto Radio
Yupanqui, la música en colectivo
Jóvenes con raíces latinoamericanas generan espacios de encuentros y formación en Madrid.
Región de Murcia
Bulos y algaradas: la estrategia internacional para promocionar el supremacismo
La campaña en redes de Torre Pacheco ha replicado el modus operandi que instigó los disturbios racistas de Inglaterra el pasado verano.
Estados Unidos
No es una guerra de Trump contra el fentanilo, es una guerra contra los pobres
Donald Trump revive la War On Drugs firmando una nueva ley que establece penas mínimas de diez años contra los traficantes del opiáceo.
Más noticias
Justicia
Organizaciones civiles y de derechos humanos piden protección para el hijo menor de Juana Rivas
Consideran la orden de entrega del hijo menor de Juana al padre como una grave desprotección infantil al ignorar el proceso penal italiano por presunto maltrato contra Arcuri y la minimización previa de las denuncias de violencia del hijo mayor
Francia
Francia se ensaña con los más desfavorecidos con su nueva batería de recortes
El primer ministro galo, François Bayrou, quiere congelar pensiones, ayudas sociales y salarios de funcionarios con un agresivo plan de austeridad que deja indemnes a los más ricos.

Recomendadas

Pensamiento
Nuria Romo
“Los procesos de medicalización no son neutros, se hacen sobre todo hacia las mujeres”
Catedrática de Antropología Social y Cultural, Nuria Romo Avilés lleva más de dos décadas compaginando la investigación con perspectiva de género acerca de drogodependencia con la docencia en la Universidad de Granada.
Comunismo
Jodi Dean
“Sin organización, los movimientos surgen y desaparecen como setas”
La politóloga e historiadora Jodi Dean ha estado en Barcelona para reivindicar el poder de las organizaciones políticas y de la camaradería. En la actualidad trabaja sobre el neofeudalismo y la reconfiguración de la clase trabajadora.
Arte contemporáneo
Palabras contra el poder: la vigencia radical de Barbara Kruger
La primera retrospectiva completa de Barbara Kruger en España presenta los distintos formatos y soportes con los que ha trabajado en las últimas cinco décadas: ‘paste-up’, instalaciones de vídeo, obras en LED y vinilos murales.
Málaga
Málaga, el punto de inversión para los fondos israelíes a pie de playa
Diversos fondos de origen israelí están presentes en proyectos urbanísticos de Málaga influyendo en la turistificación de la provincia mientras se enriquecen con la ocupación de Palestina
Comentarios

Para comentar en este artículo tienes que estar registrado. Si ya tienes una cuenta, inicia sesión. Si todavía no la tienes, puedes crear una aquí en dos minutos sin coste ni números de cuenta.

Si eres socio/a puedes comentar sin moderación previa y valorar comentarios. El resto de comentarios son moderados y aprobados por la Redacción de El Salto. Para comentar sin moderación, ¡suscríbete!

Cargando comentarios...