Instituciones culturales
O peche do MAC da Coruña, ou como desmembrar a aposta pola cultura

A Fundación Naturgy (antes Gas Natural Fenosa) anuncia o peche do Museo de Arte Contemporánea da Coruña, tras máis de vinte anos de andaina e cunha das coleccións de arte máis valiosas de España.

Trabajos en una residencia de jóvenes artistas del MAC de A Coruña
Trabajos en una residencia de jóvenes artistas del MAC de A Coruña. Foto cortesía de Jorge Couceiro.

O que o ano pasado co traspaso do Museo de Arte Contemporánea (MAC) da Coruña á Fundación Naturgy (antiga Gas Natural Fenosa) se viviu con intranquilidade, hai unhas semanas confirmábase. Se en agosto se desfacían do Museo do Gas que tiñan en Sabadell, agora queren facer o mesmo co complexo coruñés que leva desde 1995 atesourando unha das mellores coleccións de arte en España. De feito calcúlase que o valor das súas máis de 600 pezas poida ascender a 5 millóns de euros. Igual de importante, aínda que non cuantificable monetariamente, é o impacto deste recinto cultural na cidade da Coruña e na súa área metropolitana. A pesar desta marca, o museo pechará as súas portas o próximo 30 de decembro e ninguén poderá visitar máis este museo.

Aínda que a fundación asegura en comunicados que xa están a falar coa Xunta para que se faga cargo da súa colección, a incerteza é total: a propia dirección do centro non sabe que pasará cos seus traballadores, os artistas bolseiros no estranxeiro non saben que pasará coa exposición comprometida e a fundación non manifestou os seus plans para os traballadores ou para o resto da instalación.

Co peche do MAC, Galiza perde un dos alicerces da arte contemporánea.

“Queren desmantelar un traballo de 20 anos en que se foi construíndo unha comunidade á volta da arte, con gran diversidade de tecido social”, comenta Jorge Couceiro, voceiro da asociación de artistas galegos A Colectiva. Eles xa reclamaron unha reunión coa Xunta de Galicia, coa Deputación da Coruña e co Concello, posto que rexeitan custe o que custe o desmembramento dos fondos.

“É unha colección viva, que continúa crecendo e que se logrou grazas a un criterio e a moito esforzo”, comentan desde A Colectiva, que lembran que o MAC estaba comprometido coa adquisición de obra en grandes feiras coma ARCO, pero tamén cos novos artistas a quen lles ofrecía bolsas e premiaba. De feito, desde esta asociación, cuantifican en máis de cen os artistas que puideron continuar coa súa obra grazas ao apoio do museo só entre 2011 e 2018 entre bolsas de residencia, bolsas para traballar no estranxeiro, premios, axudas á mobilidade e compra de obra.

“O MAC é un dos espazos culturais de referencia, non só da comunidade galega, senón do estado español. Co peche do MAC, non só quedámonos orfas moitísimas persoas do mundo da arte, así como cada un e unha das súas traballadoras, senón toda esa cidadanía”, comenta Ruth Montiel Arias, quen gozou dunha bolsa de creación no estranxeiro do MAC.

Arte contemporáneo
MARCO á deriva
Reavívase o debate sobre o papel das institucións culturais e as súas relacións co poder político.

Desde Nova York, Jacobo Bugarin coméntanos a incerteza que vive neste momento, xa que el está a realizar unha das bolsas no estranxeiro que outorga o MAC, cuxo acto final é nunha exposición no museo. “As bolsas do MAC eran para artistas galegos, o que nos daba oportunidades no ámbito estatal e internacional. Sen ela, non temos outras oportunidades”, comenta Bugarin en referencia á imposibilidade de competir en igualdade de oportunidades con artistas doutras cidades como Madrid ou Barcelona.

El decatouse do peche do MAC ás catro da mañá e polas mensaxes de compañeiros e amigos. “Chamei ao museo e eles tampouco sabían o que ía pasar”. Para este artista bolseiro que xunto a outros tres ven perigar a parte da bolsa que supón expor nun centro de recoñecemento internacional e ter un catálogo, o máis importante agora é “cumprir” coa súa parte do contrato e terminar a estancia. Preguntado por unha solución, responde “non o sei”. “Se Naturgy non recua, non vexo viable ningunha saída”. A súa compañeira de bolsa opina igual: “Co peche do MAC, Galicia perde un dos alicerces da arte contemporánea”.

Ademais do gran impacto que tivo este museo para os artistas novos, o impacto na sociedade é innegable. En números, o MAC desenvolveu no últimos sete anos 275 cursos e talleres relacionados coa arte, outros 175 concertos e eventos como promoción da música, 131 actividades en relación ao cinema (incluídas proxeccións, festivais, rodaxes, presentacións…), 77 conferencias de todo tipo, ademais doutros proxectos relacionados coa cidadanía. Desde cederlles espazo ás asociacións de artistas (como a propia A Colectiva) a ciclos para fomentar a creatividade por institutos e FP de toda Galicia (máis de 160 en só dous anos), acción social específica (desde residencias de maiores a discapacitados, unhas 37.000 persoas beneficiadas) a visitas escolares. Calcúlase que máis de 100.000 nenas e nenos en máis de 4000 grupos visitaron o museo. “É imposible atopar un cativo na bisbarra que non coñeza o museo”, resalta Jorge Couceiro, que resalta tamén o pouso de valor da arte que queda niso. A isto únese o gran fondo documental que xerou o MAC nestes anos, que se cifra en máis de cen publicacións, moitas delas dispoñibles nas bibliotecas públicas galegas.

A relevancia do MAC aumenta se temos en conta todo o traballo que desde a directora, Carmen Fernández Rivera, se fixo con outras organizacións, plataformas e redes en fomento da arte. Desde A Colectiva, todo son eloxios para ela: “Foi unha xestora extraordinaria”, explican e destacan o feito de que “poucos directores de museos duran no seu cargo tanto como ela, sen unha polémica ou problema non resolto”.

“O MAC é como a miña segunda casa e a Carmen é como unha segunda nai para moitos e moitas das artistas que por alí pasamos”, afirma Montiel Arias. Carmen Fernández Rivera está a piques de xubilarse o que fai aínda máis difícil aínda a decisión de Naturgy. E que ocorrerá co resto de traballadores? Aínda non se sabe. Segundo a memoria da Fundación Naturgy actualmente hai catro traballadores asalariados e outros catro con contrato de servizos, aínda que eran moitos máis indirectos nas súas actividades. “Non temos tanta xente especializada en arte contemporánea en Galicia como para deixar marchar aos do MAC”, comenta Bugarin, que asegura que o trato co equipo sempre foi moi próximo aos artistas e á sociedade en xeral.

Desde a Fundación Naturgy coméntanlle ao Salto que até agora o único que poden dicir é que están en conversacións coa Xunta de Galicia “para que a colección quede na comunidade” e co Concello da Coruña para facerse cargo do edificio, pero non poden adiantar nada nin de que pasará cos traballadores nin como se faría ese traspaso de actividade, dado que o museo se atopa dentro dunha instalación altamente protexida da empresa enerxética.

O centro de arte comparte espazo con oficinas e cun perímetro de seguridade polos equipos industriais que contén. Se outra entidade se fixese cargo do museo, presumiblemente terían que mudarse. Da mesma maneira, se se quere reconverter o museo en algo alleo á compañía, debería enfrontarse a unhas obras complicadas. “Non sabemos nin sequera que pasará cos traballadores do resto do recinto”, comenta Couceiro, xa que esta decisión podería afectarlles a eles tamén.

No medio deste silencio, rumoréase que podería estar a buscar comprador. De feito, artistas residentes puideron ver como empresarios con “metro en man” miraban as instalacións semanas antes e o nome do empresario e coleccionista de coches antigos Ángel Jove resoa na Avenida de Arteixo. As fontes da fundación consultadas manteñen que Naturgy seguirá apostando pola eficiencia enerxética e a innovación e farano tamén en Galicia.

Ademais de toda a actividade realizada, calcúlase que unhas 340.000 persoas pasaron polas súas salas expositivas e outras tantas foron beneficiadas da súa acción potenciadora da cultura.

Entón, cal é a solución? Desde A Colectiva téñense claras as súas metas: a primeira de todas, que Naturgy dea marcha atrás e valore a opción de manter o museo. Este proxecto custoulle o pasado ano 932.133 euros á empresa, que nese mesmo ano gañou 1360 millóns, un 1 % máis que en 2016. O investimento no museo non chega a unha sexta parte do que manexa a Fundación, 62 millóns.

Doutra banda, desde a Fundación sempre se aplaudiu o retorno de ter este proxecto cultural en marcha. Se na memoria da entidade o cualificaban de "espazo multidisciplinario, dinámico, flexible e aberto, que combina a actividade expositiva coa integración e participación cidadá, co fin de estimular a creación artística dentro de todos os ámbitos culturais", as súas cifras tamén o avalan. Ademais de toda a actividade realizada, calcúlase que unhas 340.000 persoas pasaron polas súas salas expositivas e outras tantas foron beneficiadas da súa acción potenciadora da cultura.

Preguntándolle á asociación A Colectiva cal sería seu “plan B”, hai varias opcións. A primeira, atopar outro financiador. “A Fundación Naturgy só puña os fondos e sería atopar outro que salve a actividade e o equipo humano, moi importante”, comenta Couceiro, que ademais propón unha terceira vía: “que os concellos da área metropolitana de Coruña se fagan cargo xunto coa Deputación provincial”. Trataríase dunha plataforma composta pola Coruña, Culleredo, Cambre, Arteixo e Oleiros. Tanto a Xunta como o ámbito local desexa que siga aberto o MAC e, en todo caso, que a colección quede en Galicia, aínda que o elevado custo faría complicada a manobra pública.

Os artistas residentes que se senten parte do museo, non queren quedar cos brazos cruzados, mentres obteñen resposta xa lograron o apoio da entidade que aglutina as asociacións de artistas de toda España (Unión AC), desde AVAM (Artistas Visuales Asociados de Madrid), desde a PAAC (Plataforma Assembleària d'Artistes de Catalunya), ademais dunha recollida de sinaturas en liña contra o seu peche. “Igual que non deixariamos que vendan a Torre de Hércules piso a piso, non permitiremos que fagan isto co MAC”, conclúe Couceiro.

Arte
Las raras historias de museos en Málaga

La apertura de museos como vía para convertir Málaga en objeto de deseo de turistas culturales e inversores ha dejado una larga ristra de episodios insólitos en la ciudad. El último es el cambio en la firma de una obra adquirida por el Carmen Thyssen en 2015.

Informar de un error
Es necesario tener cuenta y acceder a ella para poder hacer envíos. Regístrate. Entra en tu cuenta.

Relacionadas

Instituciones culturales
Real Decreto Ley El BOE nombra varios “acontecimientos de excepcional interés público” y los patrocinadores se frotan las manos
El nombramiento como acontecimientos de excepcional interés público concede beneficios fiscales a patrocinadores, donantes y mecenas de eventos como el BBK Live o el Barcelona Mobile World Capital.
Instituciones culturales
Protesta Las editoriales migrantes exigen su lugar en la Feria del Libro de Madrid y en la industria cultural española
Una acción de protesta en la Feria del Libro de Madrid reclama más atención y apoyo a las editoriales impulsadas por personas migrantes y racializadas, que sobreviven pese a los obstáculos que reciben de las administraciones, según denuncian.
Economía social y solidaria
Cultura Censura, recortes, cierres y debates ideológicos alrededor de la cultura comunitaria en España
Muchos de estos proyectos se han cerrado ante la deriva política a la derecha. El principal instrumento de cambio es el silencio y la expiración de convenios y contratos.
Salud laboral
Salud laboral Ser migrante y cosechar a más de 40 grados: el impacto del calor en un invernadero de Almería
La mitad de los trabajadores de la agricultura encuestados en Almería, Huelva y Lleida admitió haber experimentado al menos tres síntomas relacionados con enfermedades por calor durante las temporadas de verano.
Kenia
Kenia 31 muertos por violencia policial en Kenia en las últimas manifestaciones contra la nueva Ley de Finanzas
La sociedad civil keniana retoma las protestas tras tumbar un proyecto similar hace un año. El país se enfrenta a una crisis fiscal causada por el aumento de pagos de la deuda externa.
Falsos autónomos
Falsos autónomos El juez del caso Glovo carga contra el Estatuto de los Trabajadores y la libre competencia
El texto en el que el magistrado libra a la empresa de reparto de la demanda que le interpuso Just Eat es un ataque a las sentencias del Tribunal Supremo y a la Ley Rider, pero también a la seguridad jurídica que la derecha dice defender.

Últimas

Dependencia
Dependencia Denuncian “olvidos” y errores en los datos de Dependencia
Desde la asociación de directoras y gerentes de Servicios Sociales apuntan a que no se tratan de “listas de espera” si no de “listas de incumplimiento de la Ley”.
Granada
Personas sin hogar Denuncian en Fiscalía al Ayuntamiento de Granada por la falta de refugios climáticos para personas sin hogar
‘La Calle Mata’ denuncia al Ayuntamiento ante Fiscalía por las graves consecuencias para la vida de las personas sin hogar sin posibilidad de refugiarse de las temperaturas extremas del verano
Análisis
Análisis Debemos actuar contra el fraude del cambio de sexo registral
Miembros de las Fuerzas Armadas, de la Guardia Civil o del Cuerpo de Bomberos han tratado de utilizar el derecho al cambio registral de sexo para obtener ventajas. Tanto los operadores jurídicos como la ciudadanía pueden actuar ante estos casos.
En saco roto (textos de ficción)
En saco roto Lo nuevo
En el horizonte crecen edificios, centros comerciales, gasolineras y carreteras. Y, tras la bruma de contaminación, en los días claros se distingue el perfil de las montañas.
Renta básica
IMV El 55% de los hogares que podrían recibir el IMV no lo han solicitado, según la AIReF
La complejidad administrativa, la brecha digital o la falta de modificaciones estructurales en el diseño de la prestación están entre los motivos que señala el organismo independiente.
Más noticias
Crisis climática
Investigación El cambio climático multiplicó las muertes por doce en Madrid y por seis en Barcelona durante la ola de calor
Un estudio estima en 2.300 las muertes durante la pasada ola de calor en Europa. Barcelona ha sido una de las urbes con más fallecimientos y Madrid, la que más ha visto incrementarse la mortalidad por culpa del cambio climático.
Sanidad pública
Sanidad Más de ocho días de media para conseguir una cita con el médico de familia
Un 24,3% de la población declara haber tenido, en alguna ocasión, problemas para acceder a su médico o médica de familia. De estos casos, más de la mitad acudió finalmente a urgencias.
Instituciones culturales
Real Decreto Ley El BOE nombra varios “acontecimientos de excepcional interés público” y los patrocinadores se frotan las manos
El nombramiento como acontecimientos de excepcional interés público concede beneficios fiscales a patrocinadores, donantes y mecenas de eventos como el BBK Live o el Barcelona Mobile World Capital.

Recomendadas

Genocidio
Genocidio La segunda consultora más importante del mundo es señalada por su papel en el despiece de Gaza
Boston Consulting Group está considerada una de las “big three” del sector. Ahora, una serie de informaciones señalan cómo ha estado detrás de la fundación antiUnrwa encargada de la distribución de ayuda y de los planes de expansión en la costa.
Unión Europea
Unión Europea La sociedad del miedo al declive
La angustia ante el futuro acompaña a las sociedades europeas desde hace tiempo y precede a la Unión Europea. Se manifiesta con mayor claridad en los períodos de declive económico y las turbulencias políticas y sociales que los acompañan.