Agricultura
Árbores xeneticamente modificadas, a ameaza toma terra

Despois de anos de desenvolvemento, as primeiras árbores XM comezan a ser plantadas en diversos países.
Avión fumigando
Avión fumigando unha plantación

Coordinador do Instituto Resiliencia

25 ene 2023 11:26

Os eucaliptos, a única especie catalogada pola ciencia coma invasora que ten autorización legal non só para evitar a súa erradicación senón para promover a súa plantación masiva, aínda se poden converter nunha ameaza meirande. Podemos imaxinar un novo ser creado a partir da mestura de xens do eucalipto cos do chícharo? Pois alguén fixo algo máis ca imaxinalo, e creou semellante enxendro, que poderiamos bautizar coma eucachícharo ou chichalipto. Mais este é tan só é un exemplo máis dunha ondanada de árbores xeneticamente modificadas (AXM), algunhas mesmo mesturando xens de diversas especies, isto é, árbores transxénicas, que terían comezado hai vinte anos na China cun choupo XM.

Os países que máis levan experimentado neste campo son os EUA e o Brasil, e tamén son onde primeiro se pretenden comezar a plantar se ninguén o impide: serían castiñeiros XM no país do norte do continente americano, e eucaliptos XM no do sur. Primeiro é a industria forestal a que desenvolve estes seres artificiais en contornas (supostamente) controladas, posteriormente son os gobernos quen autorizan legalmente a súa plantación, e finalmente chega o momento no que son efectivamente introducidos na contorna natural, mediante plantacións comerciais. Malia ser legal desde 2015 plantar algunhas destas AXM en EUA e Brasil, aínda é agora en 2023 cando se vai comezar a facer. Entre as empresas á fronte neste novo negocio está a pasteira brasileira Suzano (a maior produtora mundial de celulosa de eucalipto), coa súa subsidiaria FuturGene, a biotecnolóxica ArborGen, e varios centros de pesquisa de universidades estadounidenses, chilenas, surafricanas, chinesas, etc.

Pasteiras, biotecnolóxicas e universidades lideran a introdución da manipulación xenética das especies arbóreas en numerosos países.

O noso omnipresente eucalipto, xuntos cos choupos, o xénero Pinus, a palmeira aceiteira e mesmo o bambú (especie forestal aínda que non arbórea), é das árbores sobre as que máis están a traballar, co obxectivo de dar con plantacións máis “produtivas” no negocio da pasta de papel ou dos biocombustibles. Resulta doado imaxinar o que pasará nun país coma o noso onde o único factor físico que detiña a invasión eucalíptica eran as xeadas do interior, cando se introduzan especies cun ADN alterado no laboratorio para facelas máis resistentes non só ao frío, senón tamén á seca, á salinidade ou aos herbicidas e insecticidas, para poder rocialos masivamente cos velenos químicos que máis lles interesen ás empresas, ou mesmo poder capturar máis carbono e así aproveitar as axudas públicas destinadas a mitigar o caos climático. De feito, xa hai empresas especulando cos gaños que a venda dos correspondentes créditos de carbono derivados destas plantacións de AXM lles van fornecer aos seus investidores. En España téñense concedido nos últimos anos  licencias para a Universidade Politécnica de Madrid experimentar co ADN dos choupos coa idea de fabricar máis axiña biomasa coa que substituírmos, supostamente, os combustibles fósiles.

Actualmente está en andamento nos EUA, dentro da campaña STOP GE Trees, unha recollida de apoios para solicitar ao departamento de agricultura daquel país que impida a liberación dunha versión XM do Castanea dentata, o castiñeiro americano, que algunhas entidades conservacionistas como o Sierra Club defenden porque supostamente vai permitir librar esta especie dunha doenza que a ameaza, o cancro do castiñeiro, producido polo fungo Cryphonectria parasitica, un problema fitosanitario que tamén temos en Europa. Mais cabe preguntarse: por que apostar por tecnoloxías xenéticas arriscadas cando unha simple hibridación con especies resistentes, como a que se fixo hai décadas na Galiza, librou os nosos castiñeiros hai décadas da tinta? Ou por que non basear a defensa do castiñeiro americano na loita biolóxica mediante o virus CHV1, extendido nos soutos europeos, e que ataca ese fungo? E aínda máis: se para salvar o Castanea dentata temos que convertelo (substituílo) por outra cousa, fabricada en laboratorio, non estamos ao final acabando tamén coa especie que pretendiamos salvar? Organizacións do ecoloxismo social coma Global Justice Ecology Project opóñense radicalmente á liberación destes castiñeiros XM en Norteamérica, non como plantacións comerciais máis ou menos controladas senón directamente na natureza, porque con ese tipo de liberación no medio ambiente non habería posibilidade de control unha vez liberados, nin de reverter a súa extensión se algo saír mal.

Pretenden modificar o ADN co castiñeiro americano coa excusa de salvalo, contra as advertencias das organizacións ecoloxistas.

En Europa as probas de campo limítanse polo de agora a Suecia, Finlandia e Bélxica, e estanas a realizar diversas universidades xunto á empresa de biotecnoloxía forestal sueca SweTree. Mais a presión para espallar as AXM por todo o mundo está a medrar. O greenwashing que está a levar a cabo o lobby das AXM pretende que as entidades de certificación forestal coma o FSC, acepten este tipo de plantacións, o cal abriría a porta a plantacións por todo o mundo, que se presentarían, aínda por riba, coma sustentables ou mesmo coma solucións ao cambio climático baseadas na natureza.

Mais as organizacións ecoloxistas levan anos advertindo: aparte dos impredecibles efectos sobre a biodiversidade que ten calquera organismo XM liberado no medio natural, e mais os coñecidos efectos tóxicos dos herbicidas e praguicidas sintéticos habitualmente asociados a elas, no caso das árbores XM a súa expansión exacerbaría os impactos ecosociais causados polas plantacións industriais en monocultivo, ao facelas máis extensivas e máis intensivas: lumes, deterioro do solo e dos recursos hídricos, da biodiversidade e dos medios de vida sustentables e destrución das culturais tradicionais implantadas secularmente nos territorios. O aviso queda lanzado: pode haber algo mesmo peor có deserto verde dos eucaliptos, e é un deserto verde de eucaliptos transxénicos.

Sobre este blog
O Centro de Saberes para a Sustentabilidade (CSS) é un Regional Centre of Expertise on Education for Sustainable Development recoñecido oficialmente pola Universidade das Nacións Unidas. Ten como misión fundacional “informar, sensibilizar e implicar a comunidade educativa e a sociedade no seu conxunto na promoción da transformación social necesaria para o cumprimento dos Obxectivos de Desenvolvemento Sustentable a través de experiencias cos pés na terra que fomenten a conservación, a sustentabilidade, a protección ambiental e a resiliencia“. O goberno do CSS é horizontal e democrático a través dun Consello Reitor formado por representantes de todos os axentes participantes. Máis información: http://www.saberes.eu
Ver todas las entradas
Informar de un error
Es necesario tener cuenta y acceder a ella para poder hacer envíos. Regístrate. Entra en tu cuenta.

Relacionadas

Decrecimiento
Decrecimiento ¡Baterías, no! ¡Catenarias! Por una movilidad justa y que tenga en cuenta los límites
No habrá futuro sustentable ni justo que no pase por relocalizar nuestras actividades socioeconómicas, adelgazar la industria, expandir la agroecología y reforzar la accesibilidad frente a la movilidad.
Derecho al agua
Libros Así secan Extremadura
A propósito de la aparición de ‛El libro del agua. Así secan Extremadura’, de la Asociación 25 de marzo.
Sobre este blog
O Centro de Saberes para a Sustentabilidade (CSS) é un Regional Centre of Expertise on Education for Sustainable Development recoñecido oficialmente pola Universidade das Nacións Unidas. Ten como misión fundacional “informar, sensibilizar e implicar a comunidade educativa e a sociedade no seu conxunto na promoción da transformación social necesaria para o cumprimento dos Obxectivos de Desenvolvemento Sustentable a través de experiencias cos pés na terra que fomenten a conservación, a sustentabilidade, a protección ambiental e a resiliencia“. O goberno do CSS é horizontal e democrático a través dun Consello Reitor formado por representantes de todos os axentes participantes. Máis información: http://www.saberes.eu
Ver todas las entradas
Educación pública
Iglesia Semana Santa: negocios, procesiones en colegios, inmatriculaciones y fervor
Más allá de la expresión cultural, la Semana Santa tiene una esfera económica que genera millones de euros y otra social que le sirve a la Iglesia Católica para legitimar sus privilegios dentro del Estado español.
Industria
Transición industrial Mecaner, un cierre injusto o cuatro alternativas con mirada ecosocial para mantener la fábrica de Urduliz
ESK y LAB han presentado el ‘Plan de Transición Ecosocial’ que ha elaborado la cooperativa Garúa como una herramienta para la búsqueda de soluciones al ERE propuesto por la multinacional Stellantis.
Palestina
Palestina Viaje al fondo del horror
El fotoperiodista Javier Bauluz cubrió la primera Intifada, la primera gran rebelión del pueblo palestino desde la creación del estado israelí.
Argentina
Argentina Myriam Bregman: “El de Milei es un típico gobierno neoliberal con recetas ortodoxas clásicas”
Quien fuera candidata de la izquierda a la presidencia en las elecciones en las que Milei salió victorioso, evalúa las consecuencias del gobierno de La Libertad Avanza y las respuestas que están dando los distintos actores políticos.
Maternidad
Maternidades Reaprender la espera
El tiempo de gestación es largo y va a un ritmo distinto al que acostumbras: el ritmo natural al que desarrolla una playa, un monte, un océano. Y no estamos ya habituados a darle la mano a la pausa.
Momus Operandi
Momus operandi Todo es una narración
Nos dicen que las mentiras son la única realidad. Que aprendamos a mentirnos, que nos engañemos, que no nos importa la salud, ni los derechos laborales, ni las violencias estructurales.
Ríos
Radiografía fluvial de España La tierra que no amaba sus ríos
Los ríos ibéricos agonizan. Casi la mitad de las masas de agua está en mal estado. Presas, sobreexplotación, contaminación y crisis climática son sus principales amenazas, con la agroindustria como mayor agresora.
Accidentes laborales
Accidentes laborales Detenidos tres empresarios en Galicia tras la muerte de un migrante que trabajaba sin equipo de protección
El joven de 28 años, que estaba empleado con un contrato irregular, falleció el 26 de febrero tras precipitarse desde una carretilla elevadora sin la protección necesaria para esa labor.

Últimas

Ocupación israelí
Palestina El Salto te ofrece una camiseta para apoyar económicamente a la UNRWA
No cesamos de buscar nuevas vías para visibilizar un mayoritario clamor social que pide un alto el fuego al que apenas se da cabida en el discurso mediático convencional. Todos los beneficios de esta campaña irán destinados a la UNRWA.
Derecho a la vivienda
Derecho a la vivienda La PAH València clama por el derecho a una vivienda digna: “¿Duermen tranquilos?”
Centenares de personas protestan frente al palacio de la Generalitat para exigir que se haga efectivo el derecho a la vivienda ante la insoportable alza de los precios.
Sidecar
Sidecar Crisis intratable en la República Democrática del Congo
Una y otra vez los actores externos han fracasado a la hora de contener la escalada de violencia en la República Democrática del Congo.
Deportes
Rugby femenino +35 Las Milnoh Granada, un club de rugby femenino +35 creado y gestionado por mujeres
32 mujeres nacidas en mil novecientos y pico, federadas en un equipo que les ha dado un espacio propio, sentido de pertenencia, una tribu donde “yo soy porque somos”
América Latina
Caribe Haití: el fracaso neocolonial y el “eterno castigo de su dignidad”
La crisis de gobernabilidad que vive Haití después del alzamiento paramilitar que liberó a más de 3.600 presos y expulsó al primer ministro es un capítulo más de una historia colonialismo y dependencia.
Trabajo sexual
Estudio sobre trabajo sexual De la Policía, los dueños de locales y los clientes: así es la violencia que sufren las trabajadoras sexuales
Las trabajadoras sexuales sufren múltiples violencias y un estudio las recoge en sus propios términos. Las violencias más frecuentes por parte de los clientes consisten en la retirada del condón sin consentimiento o malos tratos verbales.
Urbanismo
Urbanismo La nueva Ley del Suelo va al Congreso bajo la acusación de fomentar pelotazos urbanísticos
Sumar y Podemos no garantizan el apoyo a la ley, que limita las posibilidades de declarar nulos los planes urbanísticos, así como la acción ciudadana contra las irregularidades urbanísticas.

Recomendadas

Memoria histórica
Marc Solanes “Mi bisabuela luchó en el frente y fue considerada una mala madre, pero lo hizo por sus hijas”
En ‘Las niñas de Elna’ (Pollen, 2024) el periodista reconstruye la historia de las mujeres de su familia resolviendo enigmas para resignificar la imagen de la mujer en la historia.
Euskal Herria
Korrika Correr a favor del euskera cruzando fronteras
La Korrika es el mayor evento de Euskal Herria. En la última edición de esta carrera de más de 2.500 kilómetros ha participado un tercio de la población vasca.
Cine
María Alché y Benjamín Naishtat “El cine puede proponer imágenes y reflexionar, y por eso Milei necesita destruirlo”
María Alché y Benjamín Naishtat dirigen ‘Puan’, una película optimista y amarga, entre la comedia y el cine social, que ofrece nuevas lecturas tras los primeros cien días de gobierno de Milei en Argentina.