Maltrato animal
Centos de cans esperan un fogar

Din que o can é o mellor amigo do home, mais en numerosos casos o home non merece o can. O abandono é o principal problema que afecta ós animais domésticos no noso país. Segundo o último informe da Fundación Affinity, as protectoras de animais recolleron 104.834 cans durante o ano 2017, dos que tan só un 17% estaba identificado. Santiago de Compostela non é unha excepción. A Asociación Abeiro apunta a que na nosa cidade son abandonados centos de cans cada ano. Un aumento dos abandonos, unido á prohibición en toda a comunidade do sacrificio, está a provocar unha saturación nas canceiras de toda Galicia.

Maltrato animal

“Nun caso de maltrato, hai que denunciar de inmediato e chamar á Policía ou Garda Civil para que presencie os feitos. Se é posible, sacar fotografías ou vídeos para poder ter tódalas probas posibles”, explica Mati Cubillo, presidenta de Justicia Animal.

A cidadanía ten a obriga de denunciar casos coma estes. Nin sequera é necesario identificarse, unha soa chamada é un motivo para que as autoridades estean obrigadas a acudir ó lugar onde se detectou a infracción. Se eles detectan un caso de maltrato, teñen o deber de actuar e a potestade para decomisar o animal.

En Compostela son abandonados centos de cans cada ano

O can vítima de maltrato presenta certos síntomas identificadores. Primeiro débese diferenciar entre as actitudes que se denominan maltrato. Alejandro Valverde, educador canino, realiza unha lista cos principais malos tratos: unha mala alimentación, ben por exceso ou defecto de inxestión, pode producir problemas físicos e de conduta; a falta de enriquecemento ambiental e o non suplir as súas necesidades físicas e mentais; a ausencia de compaña e o abandono. Todo isto é considerado maltrato á marxe do que se sostén sobre a violencia e as agresións físicas. Os síntomas que amosan son medo, estrés, frustración, dor e conflito. Segundo Valverde, fronte ó medo prodúcense tres reaccións: fuxir, ficar quedo ou atacar.

Encerrados para sempre

No Refuxio de Bando, actualmente conviven ó redor de 150 cans e outros tantos gatos. Os cans pequenos e de razas de caza son moi demandados en Inglaterra e Holanda, así que cada pouco tempo organízanse partidas de aproximadamente dez cans e varios voluntarios os transportan cos seus propios medios ata Asturias, onde existe un centro que xestiona os envíos con protectoras doutros países.

Os cans grandes, porén, adoitan pasar máis tempo en Bando. A falta de recursos provoca que apenas poidan saír dos seus confinamentos un par de días á semana, mais se teñen traumas severos e non toleran o trato humano, estarán encerrados de por vida. “Por desgraza hai cans que son agresivos, de feito hai un que nin os voluntarios temos permiso para sacalo porque é un perigo para nos”, explica Miriam Prieto, que colabora como voluntaria en Bando. O Refuxio dispón de veterinarios e coidadores en nómina, pero non de educadores que poidan rehabilitar ós cans agresivos ou pouco sociables.

En Santiago de Compostela, o Refuxio de Bando acolle ó redor de 150 cans

A tarefa de modificar condutas corresponde a tres profesionais. A primeira figura e a única que consta de titulación é a do etólogo. Borja Ros Villanueva, etólogo clínico, define a etoloxía clínica como a “medicina do comportamento”, especialidade da veterinaria que analiza a conduta dos animais. O etólogo clínico valora o caso para chegar a un diagnóstico e a un prognóstico. A partir de aí, efectúa un tratamento. Ademais, é o único que pode receitar medicación. Xa co tratamento formulado emerxe a figura doutro profesional: o educador canino. Este é o profesional capacitado para a modificación de condutas. O terceiro profesional en discordia é o adestrador canino. Segundo Ros Villanueva, o adestrador canino é o profesional capacitado para aprender ó can unha serie de habilidades ou disciplinas deportivas.

A Lei de Protección e Benestar dos Animais de Compañía

Para facer fronte á impunidade do maltrato e abandono de animais en Galicia, a Xunta de Galicia lanzou, o ano pasado, unha nova normativa, A Lei de Protección e Benestar dos Animais de Compañía, unha Lei que pretendía dotar de ferramentas ás autoridades e ó sistema xudicial para frear esta problemática.

Esta Lei establece unha mellora nos dereitos dos animais domésticos e fixa uns deberes para todos aqueles que queiran gozar da compaña dun animal no seu fogar, como por exemplo, pasear habitualmente o noso can, alimentalo e levalo ó veterinario. Normas ditadas polo sentido común, pero que lamentablemente, non sempre se compren. Estará penado o uso de colares de castigo, a educación de cans para pelexas e xa non se poderán cortar as orellas ou rabos ós animais por razóns estéticas. Ademais, esta Lei, penará a aquelas persoas que teñan ós seus cans atados a maior parte do día, ó considerar esta práctica unha forma de maltrato físico e psíquico.

Irene Tomás, avogada animalista da Fundación Franz Weber, lamenta a situación de moitos cans da nosa comunidade, “en Galiza é habitual que os cans nas fincas ou aldeas estean atados. Non é doado facerlle comprender a estes propietarios e incluso ós axentes da autoridade, que iso implica maltrato e que está totalmente prohibido”, denuncia a escaseza de medios e apunta a necesidade de campañas de concienciación.

Un dos puntos fortes da Lei é a obrigatoriedade dos microchips identificativos para tódolos cans galegos. Esta condición que en principio propiciaría que aqueles que maltraten ou abandonen un can sexan rapidamente localizados, está a provocar o efecto contrario. Lamentablemente unha porcentaxe de xente está abandonando os seus cans, ben por non pagar o custo do chip –os prezos roldan os 45 euros– ou simplemente por non querer facerse responsables do animal.

Un dos puntos fortes da Lei de Protección e Benestar dos Animais de Compañía é a obrigatoriedade dos microchips identificativos para tódolos cans galegos

Outra das grandes achegas desta Lei e o chamado “Sacrificio cero”. Óscar Villar, encargado do servizo de lacería en Santiago de Compostela, lamenta o funcionamento de moitas canceiras galegas antes de que entrase en vigor a nova lei. “Ós 21 días sacrificaban todos os cans, sans, cachorros, unha matanza xeral e fora”, pero tamén recoñece que Santiago é unha cidade pioneira, e que fai moitos anos que estas prácticas non se usan.

Villar, apunta tamén os problemas do censo canino, “imos ós concellos e din: nos non facemos censos caninos, nin control de microchip porque é moi impopular, quítanos votos, e total, nos non temos ningún problema porque a protectora leva os cans”. Por iso cre que é importante que as protectoras deixen de facerse cargo dos animais abandonados, “a nós como empresa interésanos recoller, porque cobramos, pero o efecto que conseguimos é que ós dous ou tres meses de estar pagando, o concello chama e dinos: Cando facemos un censo?”. Villar lamenta a pasividade das autoridades e soña cun día no que unicamente teña que recoller animais extraviados, nunca abandonados.

Voluntariado e adopcións

En Bando, desenvolven programas de voluntariado e apadriñamento para poder contribuír e achegar o máximo benestar ós animais do refuxio. Para darse de alta como voluntario existen unha serie de deberes que hai que cumprir ademais de asistir as reunións informativas e formativas de voluntariado, onde se lles achega máis información sobre as súas obrigas. As persoas que estean interesadas en colaborar como voluntarios teñen que cubrir unha solicitude e entregala no refuxio en horario de visitas. Miriam, voluntaria en Bando, leva varios anos colaborando co refuxio: “Comecei sendo alérxica ós cans e ós gatos, foi un problema ó principio, o primeiro ano, poñíanseme as pernas con ampolas, pero a base de estar cos cans, fíxenme inmune. Foi unha mudanza de vida, ó comezar a carreira, dixen: quero colaborar doutro xeito”.

Natalia Nodar adoptou a Maia en 2015: “A min compénsame, aínda que non vaia máis a un hotel de vacacións, porque fan moitísima compañía, Maia deume a vida”. Nodar entre paseo e paseo polos parques coñeceu a moitas máis persoas con cans. “Moitísimos adoptaron no canto de mercar, e están todos moi contentos. De feito a xente xa adopta, non só cachorros, senón cans dun ano ou dous anos e sempre din o mesmo, que están felices. O can responde sempre xenial. Pese a que ó mellor lles deron paus e xa teñen máis dun ano e poden tardar en adaptarse ó principio, pronto se habitúan”.

Antes, ós 21 días sacrificábase a tódolos cans, sans ou cachorros, unha matanza xeral

Aínda que establecer os criterios de adopción que quedan especificados no contrato é particular de cada protectora, a maior parte delas coinciden na importancia do tempo como requisito indispensable para poder adoptar un can. “Depende do can, tanto das súas características físicas como do seu carácter. En xeral o que se lle pide as familias é que teñan un fogar adecuado para convivir co animal, e que toda a familia estea disposta a pasar tempo con el, darlle cariño e os coidados necesarios” explica Laura Duarte, portavoz de PACMA (Partido Animalista Contra o Maltrato Animal).

Óscar Villar, que tamén é adestrador na residencia canina A Cova do Lobo conta que, “o can o que máis necesita é tempo. Por moi grande que sexa a finca da túa casa se non pasas tempo co can, vai estar amargado. ”A adopción é un longo proceso que require de moita paciencia. Un can non é un xoguete, é un ser con sentimentos e necesidades.