Miryam Pato: “O proceso de creación analóxico é máis cariñoso”

O último videoclip da fotógrafa Miryam Pato (Ourense, 1985) vén de recibir o premio do público no Festival de Cans (O Porriño). Unha peza en stop motion analóxico que creou para o último sinxelo de Silvia Penide, Sobre el mismo alambre (Todo pintado de plata, autoeditado, 2016) coa que defende o proceso íntimo da creación artesanal.

A rede social Instagram xuntou os vosos camiños?
Antes de propoñerme o videoclip, Silvia xa me pedira unhas animacións para proxectar durante un concerto que deu no Teatro Colón. Ela seguíame polas redes sociais porque disque lle gustaba a miña obra e se sentía identificada. O videoclip foi tanto traballo, que se non fose para ela, non o tería feito. Axudoume traballar xuntas porque confía moito en min. Dicíame que calquera cousa que eu fixese lle valía, e de feito non viu o videoclip ata a estrea no CGAI. Para min esa confianza foi coma se me pagasen tres mil euros.

Defendes unha técnica artesanal de facer, como é isto?
Traballo con colaxe analóxica que paso a papel, e que logo animo con fotografías en bucle. Para o videoclip utilicei un espazo onde integrei varios bucles con personaxes e pequenos movementos. Non é unha animación moi sofisticada, pero é máis cariñosa porque a fago coas mans: na miña casa, cunha cartolina como croma, animando cunha man e co disparador automático na outra. Foi un traballo con poucos medios que ten fallos, e dáme un pouco susto cando o vexo proxectado por aí, pero no fondo, o analóxico é outro tipo de proceso, imperfecto pero máis íntimo e cariñoso.

“O videoclip foi tanto traballo, que se non fose para Silvia, non o tería feito”

A raíz do recoñecemento do público de Cans entre as 18 obras seleccionadas, estás a traballar noutros proxectos?
Realmente estou rematando cousas que xa tiña de antes, como outro videoclip para Stro, unha banda de Xixón, as ilustracións para o documental de Rubén Gasalla, un produtor coruñés, e a ilustración e mais o deseño do último disco de Carla de Figueredo.

Como foi o proceso artístico?
Utilizo o método automático. Traballo con figuras humanas, persoas que se identifican coas obras, pero logo destrúoas. Quítolles a cabeza e a identidade, guíome por formas e cores, e deixo que traballe o subconsciente máis que o inconsciente. Ao final a xente cando ve algo que fago dime que é “moi eu” e cóntanme máis eles da miña obra que o que eu tiña pensado ao empezar. Pero da experiencia do videoclip tamén quito que preciso formarme en programas e animación dixital para mesturar todas as técnicas analóxicas que uso, porque non teño pensado cambiar de estilo: o que fago gústame e non o considero traballo. Todas as veces que considerei algo traballo, aburrinme, como me pasou coa fotografía ou a produción.

Como é deixar traballar a creatividade desde o subconsciente?
É a miña forma de sentirme cómoda. A máxima expresión sae do meu interior cando deixo que a creatividade flúa automática ou inconsciente. Sempre que teño algunha idea previa acaba en destrución ou non me gusta o resultado. A liberdade dáche seguridade á hora de crear, e ás veces tamén medo, porque estás a deixar aí a túa intimidade.

Isto non é algo que ensinen ou che diga alguén mentres te estás formando.
Non, de feito penso que non se fomenta a creatividade nas escolas de arte. Obrigar a seguir un proceso, ou a facer algo figurativo onde non vale a abstracción, impón límites á creatividade e ao desenvolvemento da propia obra. Por que estar obrigada a facer algo que se entenda? Por que teño que defendelo, se é o que sae de min e quero facelo así? O meu desencanto coas escolas de arte é que non apoian a liberdade e a creatividade.