Galicia
O Xantar Galego: coñecemento, pracer e sociedade

A arte de cociñar, aínda que está sempre presente ao longo da toda a nosa vida, é un dos saberes que adoitan pasar desapercibidos na cotiandade.

A comida marca a nosa historia vital. A través dos sabores, combinacións de ingredientes, pratos tradicionais, xeito de cociñar, recendos e sabores, podemos conectar a nivel afectivo, tanto coas persoas, como con episodios do noso pasado. A comida acompáñanos ao longo da nosa vida e é unha parte importante da nosa identidade persoal e rexional.

Quen non daría todo por volver a comer ese prato que cociñaba a nosa avoa cando eramos nenas e que é posible que xa nunca poidamos volver probar? Como podemos separar a comida dos nosos recordos de xuntanzas familiares? Cando migramos, por exemplo, non só estrañamos os pratos da nosa terra, tamén botamos de menos as verduras e froitas endémicas de noso país. No padal levamos tamén a nosa historia.

Pero xantar tamén é un xeito de coñecer o mundo. A axenda dos viaxeiros non só inclúe camiñar polas rúas, entre afamados monumentos, ou visitar os museos. Viaxar non sería o mesmo se non puidesemos probar a que sabe esa parte do mundo.

Por medio dos ingredientes, podemos aprender sobre a xeografía, flora e fauna dunha rexión. A través dos xeitos de preparar a comida podemos coñecer as idiosincrasias e a historia das sociedades. Que lles gusta, por que e cal é o relato detrás de cada prato. Xantar, como a arte, pode estender a nosa concepción do mundo.

A comida galega é unha das máis afamadas da península. A calidade da carne, os queixos, o marisco e o pan déronlle boa fama. Nas feiras gastronómicas de todas as comunidades autónomas nunca falta o posto de produtos galegos. “En Galicia se come muy bien” é o que mais escoitaba cando falaba da miña próxima partida cara Pontevedra.

Non pasou nin un día para que puidera comprobar o que se dicía. A comida é saborosa e abundante. Cada vez que entras nunha casa, ofrécenche —moi insistentemente, teño que dicir— algo de comer. E ollo se aceptas pois na mesa poñerán un banquete para tres persoas aínda que só sexa para ti.

Esta maneira de servir e de compartir os alimentos podo relacionala coa de México, Marrocos ou ata Vietnam. Terá que ver o feito de que todos estes son territorios nos que se viviron situacións de precariedade e se pasou fame negra?

Estes panoramas cargan de significado, sensibilidade e humanidade, a insistente busca de que quen visita a miña casa coma ben. Pensar que “a cociña é un saber xeneroso, pois usualmente se prepara co obxectivo de compartir cos demais”, colle outra dimensión nos territorios nos que se comparte sen pensar o que se sabe que é prezado.

Determinada por prácticas histórico-sociais, cociñar, esa tarefa reprodutiva e de coidado, é na esfera privada principalmente levada ao cabo e perpetuada polas mulleres. E dá a impresión de que nas aldeas, as receitas pasaron de xeración en xeración con —aparentemente— tan poucas variacións que, ao comer un prato nunha casa galega, séntese como se estiveramos a degustar os sabores orixinais galegos por antonomasia.

A pesar do pouco tempo que levo vivindo en Galiza, podo dicir que unha das cousas máis destacábeis, é o gusto que teñen os galegos pola comida. Ao que me dirán: todas as persoas do mundo desfrutan de comer. Pois si, pero o xeito no que a vida aquí xira ao redor da comida é bastante particular.

Nunca, en todo o tempo que vivín en Barcelona ou nas visitas que teño feito a Madrid ou a outras cidades, me serviron como me serven nas cafeterías ou nos bares galegos. Aínda lembro a sorpresa da miña familia cando comemos nun bar galego por primeira vez: afeita á cantidade de comida que normalmente significa “unha ración” en Madrid, cada quen pediu unha ración para que os nosos estómagos quedasen fartos. Pero non contabamos coa abundancia galega e a mesa ficou tan chea de comida que, ao final, tivemos que pedir que nola puxeran para levar.

Pero máis aló do biscoito ou da ración de empanadilla que che dan para acompañar o café e a cervexa respectivamente, cousa que en ningunha outra zona da península se leva a cabo con tal relixiosidade, é destacábel que cada motivo de encontro social implique que haxa algo para xantar.

Vaise á feira e cómese o polbo recentemente fervido e cortado. Vaise ás festas e mércanse os paquetes de rosquillas de anís. O traballo do campo en colectivo non pode concibirse sen a empanada ou a tortilla de patacas que a dona da leira ofrece a quen acudiu a axudar. Os pementos de padrón son a representación do azar mesmo; os comensais ao redor da mesa rétanse a mordelos e descubrir a súa sorte dependendo se trabaron nun picante ou non. As comidas en familia no verán significa churrasco e, no inverno, cocido. Pola miña banda, eu aínda non podo entender por que razón as patacas fritas máis deliciosas que teño probado son as que se preparan nas casas galegas.

O pracer e o orgullo dos galegos pola súa comida é impresionante. A paixón pola súa gastronomía chega a tal grao que, cando se sae a comer nunha fin de semana ou en ocasións especiais como bautizos ou vodas, elíxese un restaurante que sirva cocido, lacón, marisco, churrasco, empanadas… porque o que destaca non é a variedade de pratos que podemos atopar na zona, senón a ansia e o gozo cos que se comen. É como se os galegos estivesen tocados polo dedo do propio Dionisio. É no seu xeito de comer onde podemos discernir o que significa gozar da vida.