Galicia
O Xantar Galego: coñecemento, pracer e sociedade

É hora. O cheiro xa inunda a cociña. A porta do forno ábrese e, con moita delicadeza, como se o que se levara nas mans fora un bebé, sácase a bandexa co pan de millo. A súa cortiza gretada non coopera co coitelo cando este quere atravesala. Cando o logra, a folla de metal deslízase con facilidade ata abaixo, como se, no canto de pan, estivera a cortar un anaco de nube que se vai facendo faragullas. Non é momento de ser civilizados. O recendo e a pinta que ten o pan vólvennos ansiosos e, dispostos a queimarnos os dedos, atacamos o bolo a beliscos. Cando o pan finalmente fai contacto co padal, debúxase ledicia en todas as facianas. A cociña é quizais o único lugar no que podo presenciar o gozo auténtico e desinhibido percorrer os corpos das miñas veciñas.

Xantar galego
Xornalista
30 oct 2019 21:04

A arte de cociñar, aínda que está sempre presente ao longo da toda a nosa vida, é un dos saberes que adoitan pasar desapercibidos na cotiandade.


A comida marca a nosa historia vital. A través dos sabores, combinacións de ingredientes, pratos tradicionais, xeito de cociñar, recendos e sabores, podemos conectar a nivel afectivo, tanto coas persoas, como con episodios do noso pasado. A comida acompáñanos ao longo da nosa vida e é unha parte importante da nosa identidade persoal e rexional.


Quen non daría todo por volver a comer ese prato que cociñaba a nosa avoa cando eramos nenas e que é posible que xa nunca poidamos volver probar? Como podemos separar a comida dos nosos recordos de xuntanzas familiares? Cando migramos, por exemplo, non só estrañamos os pratos da nosa terra, tamén botamos de menos as verduras e froitas endémicas de noso país. No padal levamos tamén a nosa historia.


Pero xantar tamén é un xeito de coñecer o mundo. A axenda dos viaxeiros non só inclúe camiñar polas rúas, entre afamados monumentos, ou visitar os museos. Viaxar non sería o mesmo se non puidesemos probar a que sabe esa parte do mundo.


Por medio dos ingredientes, podemos aprender sobre a xeografía, flora e fauna dunha rexión. A través dos xeitos de preparar a comida podemos coñecer as idiosincrasias e a historia das sociedades. Que lles gusta, por que e cal é o relato detrás de cada prato. Xantar, como a arte, pode estender a nosa concepción do mundo.

***

A comida galega é unha das máis afamadas da península. A calidade da carne, os queixos, o marisco e o pan déronlle boa fama. Nas feiras gastronómicas de todas as comunidades autónomas nunca falta o posto de produtos galegos. “En Galicia se come muy bien” é o que mais escoitaba cando falaba da miña próxima partida cara Pontevedra.


Non pasou nin un día para que puidera comprobar o que se dicía. A comida é saborosa e abundante. Cada vez que entras nunha casa, ofrécenche —moi insistentemente, teño que dicir— algo de comer. E ollo se aceptas pois na mesa poñerán un banquete para tres persoas aínda que só sexa para ti.


Esta maneira de servir e de compartir os alimentos podo relacionala coa de México, Marrocos ou ata Vietnam. Terá que ver o feito de que todos estes son territorios nos que se viviron situacións de precariedade e se pasou fame negra?


Estes panoramas cargan de significado, sensibilidade e humanidade, a insistente busca de que quen visita a miña casa coma ben. Pensar que “a cociña é un saber xeneroso, pois usualmente se prepara co obxectivo de compartir cos demais”, colle outra dimensión nos territorios nos que se comparte sen pensar o que se sabe que é prezado.


Determinada por prácticas histórico-sociais, cociñar, esa tarefa reprodutiva e de coidado, é na esfera privada principalmente levada ao cabo e perpetuada polas mulleres. E dá a impresión de que nas aldeas, as receitas pasaron de xeración en xeración con —aparentemente— tan poucas variacións que, ao comer un prato nunha casa galega, séntese como se estiveramos a degustar os sabores orixinais galegos por antonomasia.

***

A pesar do pouco tempo que levo vivindo en Galiza, podo dicir que unha das cousas máis destacábeis, é o gusto que teñen os galegos pola comida. Ao que me dirán: todas as persoas do mundo desfrutan de comer. Pois si, pero o xeito no que a vida aquí xira ao redor da comida é bastante particular.


Nunca, en todo o tempo que vivín en Barcelona ou nas visitas que teño feito a Madrid ou a outras cidades, me serviron como me serven nas cafeterías ou nos bares galegos. Aínda lembro a sorpresa da miña familia cando comemos nun bar galego por primeira vez: afeita á cantidade de comida que normalmente significa “unha ración” en Madrid, cada quen pediu unha ración para que os nosos estómagos quedasen fartos. Pero non contabamos coa abundancia galega e a mesa ficou tan chea de comida que, ao final, tivemos que pedir que nola puxeran para levar.


Pero máis aló do biscoito ou da ración de empanadilla que che dan para acompañar o café e a cervexa respectivamente, cousa que en ningunha outra zona da península se leva a cabo con tal relixiosidade, é destacábel que cada motivo de encontro social implique que haxa algo para xantar.


Vaise á feira e cómese o polbo recentemente fervido e cortado. Vaise ás festas e mércanse os paquetes de rosquillas de anís. O traballo do campo en colectivo non pode concibirse sen a empanada ou a tortilla de patacas que a dona da leira ofrece a quen acudiu a axudar. Os pementos de padrón son a representación do azar mesmo; os comensais ao redor da mesa rétanse a mordelos e descubrir a súa sorte dependendo se trabaron nun picante ou non. As comidas en familia no verán significa churrasco e, no inverno, cocido. Pola miña banda, eu aínda non podo entender por que razón as patacas fritas máis deliciosas que teño probado son as que se preparan nas casas galegas.


O pracer e o orgullo dos galegos pola súa comida é impresionante. A paixón pola súa gastronomía chega a tal grao que, cando se sae a comer nunha fin de semana ou en ocasións especiais como bautizos ou vodas, elíxese un restaurante que sirva cocido, lacón, marisco, churrasco, empanadas… porque o que destaca non é a variedade de pratos que podemos atopar na zona, senón a ansia e o gozo cos que se comen. É como se os galegos estivesen tocados polo dedo do propio Dionisio. É no seu xeito de comer onde podemos discernir o que significa gozar da vida.

Sobre este blog
Espazo literario adicado a difundir a idea de que outros estilos de vida son posibles. Un repertorio que busca dignificar as experiencias e os coñecementos que existen nas zonas rurais a través da observación, reflexión e narración da vida social e cultural dunha aldea galega.
Ver todas las entradas
Informar de un error
Es necesario tener cuenta y acceder a ella para poder hacer envíos. Regístrate. Entra en tu cuenta.

Relacionadas

Patrimonio cultural
Tradiciones comunales Los hornos comunales de la Campiña de Valencia de Alcántara
Una mirada actual sobre el horno comunal como espacio de encuentro y memoria populares en la Campiña de Valencia de Alcántara (Cáceres).
Patrimonio cultural
Patrimonio cultural El alcalde de Alicante dio su visto bueno al hotel en el Ideal
Activistas de Salvem L'Ideal denuncian que aunque técnicos del consistorio pusieron once objeciones legales, el alcalde Luis Barcala y el concejal de urbanismo dieron su conformidad al proyecto.
Sobre este blog
Espazo literario adicado a difundir a idea de que outros estilos de vida son posibles. Un repertorio que busca dignificar as experiencias e os coñecementos que existen nas zonas rurais a través da observación, reflexión e narración da vida social e cultural dunha aldea galega.
Ver todas las entradas
Educación pública
Iglesia Semana Santa: negocios, procesiones en colegios, inmatriculaciones y fervor
Más allá de la expresión cultural, la Semana Santa tiene una esfera económica que genera millones de euros y otra social que le sirve a la Iglesia Católica para legitimar sus privilegios dentro del Estado español.
Industria
Transición industrial Mecaner, un cierre injusto o cuatro alternativas con mirada ecosocial para mantener la fábrica de Urduliz
ESK y LAB han presentado el ‘Plan de Transición Ecosocial’ que ha elaborado la cooperativa Garúa como una herramienta para la búsqueda de soluciones al ERE propuesto por la multinacional Stellantis.
Ríos
Radiografía fluvial de España La tierra que no amaba sus ríos
Los ríos ibéricos agonizan. Casi la mitad de las masas de agua está en mal estado. Presas, sobreexplotación, contaminación y crisis climática son sus principales amenazas, con la agroindustria como mayor agresora.
Palestina
Palestina Viaje al fondo del horror
El fotoperiodista Javier Bauluz cubrió la primera Intifada, la primera gran rebelión del pueblo palestino desde la creación del estado israelí.
Accidentes laborales
Accidentes laborales Detenidos tres empresarios en Galicia tras la muerte de un migrante que trabajaba sin equipo de protección
El joven de 28 años, que estaba empleado con un contrato irregular, falleció el 26 de febrero tras precipitarse desde una carretilla elevadora sin la protección necesaria para esa labor.
Derecho a la vivienda
Derecho a la vivienda La PAH València clama por el derecho a una vivienda digna: “¿Duermen tranquilos?”
Centenares de personas protestan frente al palacio de la Generalitat para exigir que se haga efectivo el derecho a la vivienda ante la insoportable alza de los precios.
Maternidad
Maternidades Reaprender la espera
El tiempo de gestación es largo y va a un ritmo distinto al que acostumbras: el ritmo natural al que desarrolla una playa, un monte, un océano. Y no estamos ya habituados a darle la mano a la pausa.
Momus Operandi
Momus operandi Todo es una narración
Nos dicen que las mentiras son la única realidad. Que aprendamos a mentirnos, que nos engañemos, que no nos importa la salud, ni los derechos laborales, ni las violencias estructurales.

Últimas

Ocupación israelí
Palestina El Salto te ofrece una camiseta para apoyar económicamente a la UNRWA
No cesamos de buscar nuevas vías para visibilizar un mayoritario clamor social que pide un alto el fuego al que apenas se da cabida en el discurso mediático convencional. Todos los beneficios de esta campaña irán destinados a la UNRWA.
Más noticias
Deportes
Rugby femenino +35 Las Milnoh Granada, un club de rugby femenino +35 creado y gestionado por mujeres
32 mujeres nacidas en mil novecientos y pico, federadas en un equipo que les ha dado un espacio propio, sentido de pertenencia, una tribu donde “yo soy porque somos”
América Latina
Caribe Haití: el fracaso neocolonial y el “eterno castigo de su dignidad”
La crisis de gobernabilidad que vive Haití después del alzamiento paramilitar que liberó a más de 3.600 presos y expulsó al primer ministro es un capítulo más de una historia colonialismo y dependencia.
Trabajo sexual
Estudio sobre trabajo sexual De la Policía, los dueños de locales y los clientes: así es la violencia que sufren las trabajadoras sexuales
Las trabajadoras sexuales sufren múltiples violencias y un estudio las recoge en sus propios términos. Las violencias más frecuentes por parte de los clientes consisten en la retirada del condón sin consentimiento o malos tratos verbales.
Urbanismo
Urbanismo La nueva Ley del Suelo va al Congreso bajo la acusación de fomentar pelotazos urbanísticos
Sumar y Podemos no garantizan el apoyo a la ley, que limita las posibilidades de declarar nulos los planes urbanísticos, así como la acción ciudadana contra las irregularidades urbanísticas.
Artes escénicas
Artes escénicas ‘La caída’, una performance de Laura Corcuera para “caer juntas” sin fracasar
En su nuevo trabajo escénico, la artista y periodista Laura Corcuera desvincula la idea de caer de la de fracasar, conceptos muy unidos en el imaginario capitalista.

Recomendadas

Argentina
Argentina Myriam Bregman: “El de Milei es un típico gobierno neoliberal con recetas ortodoxas clásicas”
Quien fuera candidata de la izquierda a la presidencia en las elecciones en las que Milei salió victorioso, evalúa las consecuencias del gobierno de La Libertad Avanza y las respuestas que están dando los distintos actores políticos.
Memoria histórica
Marc Solanes “Mi bisabuela luchó en el frente y fue considerada una mala madre, pero lo hizo por sus hijas”
En ‘Las niñas de Elna’ (Pollen, 2024) el periodista reconstruye la historia de las mujeres de su familia resolviendo enigmas para resignificar la imagen de la mujer en la historia.
Euskal Herria
Korrika Correr a favor del euskera cruzando fronteras
La Korrika es el mayor evento de Euskal Herria. En la última edición de esta carrera de más de 2.500 kilómetros ha participado un tercio de la población vasca.
Cine
María Alché y Benjamín Naishtat “El cine puede proponer imágenes y reflexionar, y por eso Milei necesita destruirlo”
María Alché y Benjamín Naishtat dirigen ‘Puan’, una película optimista y amarga, entre la comedia y el cine social, que ofrece nuevas lecturas tras los primeros cien días de gobierno de Milei en Argentina.