Opinión
Irakaslea bere bakardadean

Bigarren Hezkuntza Institutu batera ordezkoa iritsi da, ikasturte amaierara arte luza daitekeen baja bat betetzera. Titularrarekin hitz egiteko aukera izan du; honek maila bakoitzean orain arte egindakoaz berri eman dio. DBHko talde jakin batera ailegatzean, argi eta garbi honako hau esan dio: «Gela honetan ezin da eskolarik eman». Ordezkoak, gaztea bada ere, DBHko talde zailetan esperientzia izan du jada, eta bere bururako pentsatu du, tira, beti dago besteak baino zailagoa den talderen bat, zer egingo diogu, lanaren partea da.

“DBHko talde jakin batera ailegatzean, argi eta garbi honako hau esan dio: «Gela honetan ezin da eskolarik eman»”

Ikasgelara iristen den lehen egunean, ordea, han gertatzen denak nabarmen gainditzen ditu bere zantzurik txarrenak. Gela izugarri desordenatuta dago, zikinkeriaz beteta (paperak, koaderno erdi-hautsiak, opil industrialetako plastikoak, mandarina-larruak, komuneko paper biribilki bat, dena lurrean sakabanatua). Mahaiak eta aulkiak ordenik gabe, motxilak eta liburuak lurrean irekita, ikasle gehienak zutik, elkarri bultzaka, barrez, garrasika. Irakaslearen sarrerak segundo gutxi batzuez baino ez du bereganatu beren arreta, eta berehala bultzada eta marruekin jarraitu dute. Irakaslea “egun on” esaten saiatu da baina ezin zaio entzun, ikasle asko batera oihu egiten ari direlako: “Nola duzu izena!”, “Eta zu nor zara!” (berari) edo “Ken zaitez hemendik, ergel hori, larrua jo diezazutela!”, “Baina zu subnormala zara ala zer? Emaidazu hori, nirea da eta!” (euren artean). Hau laburpen gisa (eta euskaratuta eman ditut, D eredua izan arren garrasiak erderaz izan baitira).

Irakasleak bere gauzak mahaian utzi ditu, txamarra kendu, denbora pixka bat eman nahian ikasleak ikasmahaiara itzultzeko, lasaitzeko. Isiltasuna eskatu du hamaikagarren aldiz, honela ezin da ezertxo ere egin, goazen, mesedez, esar zaitezte, jaso lurrean sakabanatutako koaderno horiek, lasaitu apur bat, has gaitezen. Baina alferrik, ez dago modurik. Ahotsa dexente igo behar izan duen arren, ez da entzuten eskandaluaren erdian. Pixkanaka, eztarria kaltetuz, ikasleek denak batera garrasi beharrean, banan-banan edo binaka egitea lortu du. Zailtasun handiz, saiatu da azaltzen zein den geratzen diren asteetarako plana, nola ebaluatuko duen eta abar. Baina ahoskatu duen esaldi orok mugarik gabeko barreak eragin ditu ikasleengan. Garaituta, eseri da eta esan die gutxieneko isiltasuna egon ezean (banan-banan hitz egiteko, elkarri entzuteko) eta gelan dauden guztien artean errespetu minimoa betetzen ez den bitartean, ez duela eskolarik emango. Esan bezain pronto erroreaz konturatu da, hori bai entzun baitute eta poz zaratatsua eta garaipen oihuak eragin dizkie, eraikin osoan entzun behar izan direnak.

“Irakasleak ikasle disruptiboen izenak, zirkunstantziak, arazoak ikasiko ditu, baina, halabeharrez, arreta ezin izango du gainontzekoengan ipini, eta, oharkabean, pixkanaka albo batean geldituko dira”

Zalapartaren erdian, bat-batean ohartu da lauzpabost ikasle daudela, eserita, isilik. Bata koadernoan marrazten, maskararen atzetik mutu begira bestea, ezagunegia zaion eszena baten aurrean etsituta. Lauzpabost, agian sei. Baina inork ez du erreparatuko ikasle horiengan, disruptiboek (aspaldian, gutxiengoa, baina orain ez beti) irakaslearen arreta osoa bereganatzen dutelako. Irakasleak azken hauen izenak, zirkunstantziak, arazoak ikasiko ditu, baina, halabeharrez, arreta ezin izango du gainontzekoengan ipini, eta, oharkabean, pixkanaka albo batean geldituko dira.

Irakaslea ondoeza itzela hasi da nabaritzen, ez daki zelan biziraungo duen, hasi besterik ez du egin eta aste asko (orain asko iruditzen zaizkio) falta dira ikasturtea bukatzeko. Gauza izango da? Jadanik gutxien arduratzen zaiona programazioa beteko ote duen da, bizirautea helburu bakarra bihurtu zaio, bere osasunaren alde eta aipatu bospasei ikasle horien kalterako. Baina zer egin dezake berak. Gero, lankideekin komentatzean, konturatuko da ez dela bakarrik bere arazoa (ez zaiola gertatzen ordezkoa, edo gaztea, edo emakumea izateagatik). Guztiek pairatzen dute sufrimendu ikaragarria gela horretatik pasatzean. Batzuek astean behin pasatu behar dute (“A ze zortea!“ esan dezake batek, baina ez pentsa, astean behineko irakasgaiak okerrenak dira, inork ez ditu errespetatzen); beste batzuek, gehiagotan; baina guztiek sufritzen dute, eta bakar-bakarrik sentitzen dira.

”Azken buruan, nork bere arazoak kudeatzen jakin behar du, eta irakasle guztiek dituzte ikasgela zailak"

Besteei gauza bera gertatzeak ez du bere zama arintzen ezta depresioa leuntzen ere. Gainera, ez du lortzen lankideekin ganoraz hitz egitea (terapia egiteko, gutxienez!) guztiak lanpetuegi daudelako, klase batetik bestera, ondo ez dabilen ordenagailu batean ariketak online zuzentzen, eskolak prestatzen, ikasle batzuen azterketako idazkera ulertezina deszifratzen, familiekin harremanetan jartzen saiatzen, presaka pedagogoek asmatutako azken berrikeriari buruzko ikastarorako bidean.

Ikasgelako tutorearekin eta zuzendaritza-taldekoekin egon da berbetan baina mundu guztia gainezka dabil. Lagundu nahiko lukete, baina ezin dute. Aukera gutxi dago horrelako ikasleak kanporatzeko edo zigortzeko. Pedagogo eta guraso batzuek agian esango lukete, gainera, isiltasuna ezarri nahi izatea ikasgelan totalitario samarra dela. Edo ikasle disruptiboak motibatzea lortu behar duela irakasleak, hori baita bere ataza. Zigorra edo kanporaketak ez dira konponbideak. Azken buruan, nork bere arazoak kudeatzen jakin behar du, eta guztiek dituzte ikasgela zailak.

“Errepikatuko digute hezkuntzaren helburuetako bat pentsamendu kritikoa bultzatzea, baina ez dute ipiniko pertsonal ez baliabide gehiagorik. Eliterako hezkuntza dute lehentasun”

Eta ezin da esan non dagoen erantzukizuna, edo kausa: ikastetxeetan, gurasoengan, zabor telebistan, sare sozialetan, teknologia berrietan, legean, agintariengan (mundu guztia beste norabait begira dago). Nik ez dakit nerabe batzuen lekuak zein izan behar duen, ziur nago ez dela erreformatorioa, ez psikiatra-kontsultategia, ez talde-terapia, ez mendia ahuntzekin, ez lan-merkatu ezegonkorra eta prekarioa, ez guardiako epaitegia… baina zin dagizuet ez dela ere DBHko gela bat. Errepikatuko digute hezkuntzaren helburuetako bat pentsamendu kritikoa bultzatzea eta ikasleak hiritar erantzule bihurtzea dela. Baina ez dute ipiniko pertsonal ez baliabide gehiagorik. Eliterako hezkuntza zaintzea dute lehentasun. Eskerrak talde guztiak ez direla honelakoak, ezta ikasle guztiak ere. Baina gero eta gehiago dira. Benetan: nori axola ikasgeletan gertatzen ari dena eta irakasle askoren sufrimendu jazanezina? Odola ate azpian pasillora ateratzen ez den bitartean, inori ez.

Irakaskuntzaren etorkizuna mahai gainean

Tere Maldonado

Educación

Irakaskuntzaren etorkizuna mahai gainean

Tere Maldonado

Okerrena da EH Bilduren hezkuntzari buruzko dokumentuak aurresuposatzen duen guztiarekin daukadan desadostasun izugarria