Contaminación
A empresa sinalada pola vertedura en Galiza perdeu outros 46 contedores hai dúas semanas en Dinamarca

A area da costa de Xutlandia, no norte de Dinamarca, aínda hoxe está chea de xiringas, rodas de carretilla, zapatos e electrodomésticos de gran tamaño. Hai apenas dúas semanas, o 22 de decembro, a maior empresa de transporte marítimo do planeta, Maersk, perdeu fronte ao norte da costa de Dinamarca, segundo os seus propios cálculos, cerca de medio centenar de containers causando un desastre medioambiental no litoral do país onde está a súa propia sede social. É precisamente sobre esta multinacional onde se puxo a maior parte das miradas para sinalala como presunta responsable da vertedura de millóns de microplásticos no océano Atlántico que están inundando a costa galega desde comezos do mes pasado.

A empresa fabricante dos pelletes que caeron ao mar fronte a Viana do Castelo (Portugal), Bedeko Europe, foi a primeira en sinalala seguindo a trazabilidade da súa fabricación. De feito, ata polo menos 2022, como explica a propia navieira, o CSAV Toconao era operado por Maersk. Como durante todo este proceso, nin a Xunta nin o Goberno do Estado responderon nin unha soa das preguntas desta redacción, malia recoñecer publicamente estar en contacto cos representantes legais de todas as empresas involucradas: a armadora do barco Toconao, a empresa de loxística e o fabricante.

A dinámica do Goberno da Xunta de Alfonso Rueda (PP) na xestión de crises ambientais non é innovadora. Ao igual que aconteceu co afundimento do petroleiro Prestige no 2002, e a pesar de ter recoñecido o seu coñecemento ao pouco tempo da perda da carga, tal e como revelou este diario, seguiron os pasos de entón: tras a presión social e dos medios, alegar descoñecemento oficial. Despois, sinalar a responsabilidade dos concellos á hora de abordar a limpeza. Tras iso, culpar ao Ministerio de Transportes e Mobilidade Sostible e ao de Transición Ecolóxica. Con iso, escenificar unha recollida oficial cun par de operarios da empresa pública Tragsa e a axuda inestimable da Televisión de Galicia, cuxa cúpula está hoxe asfixiada por un xuízo por acoso laboral e por unha folga que leva cinco anos denunciando a súa insólita manipulación informativa.

Sen ir máis lonxe, o día no que a noticia saltou á maior parte de medios do Estado, o telexornal do ente público ofreceu a información a menos de catro minutos de acabar e soamente coa voz oficial da Consellería do Mar, dirixida por Alfonso Villares. Mentres tanto, a sociedade civil e as plataformas ecoloxistas de Galicia organízanse colectivamente para abordar a limpeza das praias máis afectadas nas rías de Muros e Noia e Arousa. Algo extremadamente lento e complexo, dado o diminuto tamaño destes pellets de plástico de non máis de cinco milímetros de diámetro. De feito, uns 400 voluntarios procedentes de distintas áreas de Galiza congregáronse onte en diversas praias de Ribeira (A Coruña), especialmente no Vilar, A Ladeira e Balieiros. Unha participación en resposta a convocatorias difundidas a través de grupos de mensaxería e en redes sociais por parte de asociacións ecoloxistas, a sociedade civil e influencers.

Polo momento e tras case un mes despois da vertedura, a emerxencia decretada polo Goberno galego do Partido Popular é de nivel 1, o máis baixo. O Goberno español comunicou este luns a súa espera a que a Xunta “exerza a súa competencia” e declare o nivel 2 de emerxencia para poder brindar “apoio efectivo” na recollida e limpeza dos pellets de plástico que acadaron as costas galegas. Nun comunicado, sublíñase que o Goberno ofreceu a súa “colaboración” á Xunta perante a situación dos pellets, “desde un espírito de cooperación, lealdade e respecto mutuo”.

O desastre de Maersk en Dinamarca

Segundo os medios daneses, o temporal Pia foi o causante do desastre na costa de Dinamarca coa navieira Maersk como protagonista. O buque Mayview Maersk perdeu 46 contedores no mar, desencadeando a crise ambiental que abre esta información. A pesar da asunción de responsabilidade por parte de Maersk, o incidente xerou críticas e preocupacións dos pescadores locais ante o risco de que o material vertido danase os seus equipamentos de pesca. O fundador de Plastic Change responsabilizou á navieira pola carencia dun plan claro en situacións similares. E o ministro de Medio Ambiente danés tratou de facer presión á navieira para abordar as responsabilidades das consecuencias.

Thousands of shoes have washed up on #Denmark's beaches after a Maersk vessel lost 46 containers in the North Sea during a storm, as reported by the Danish channel DR. In addition to footwear, people are finding medical equipment and plastic wheels. pic.twitter.com/rJfrzMGv34

— Voice of Europe 🌍 (@V_of_Europe) December 25, 2023

A diferenza do caso galego, en Dinamarca a xefa de Medio Ambiente e Seguridade de Maersk, Nynne Norman Scheuer, asumiu publicamente a responsabilidade: “Lamentamos moito a situación. Asumimos toda a responsabilidade e estaremos alí ata que se limpe, pero o traballo de limpeza debe levarse a cabo xunto coas autoridades locais que teñen o coñecemento [para facelo]”, recollía Euronews nunha das poucas coberturas do accidente en medios de comunicación europeos.

O pasado 5 de xaneiro comezaron os labores de busca de 42 dos 46 contedores que non acadaron a praia e dúas embarcacións contratadas por Maersk, Sima e Friendship, tratan de recuperar do fondo mariño.

Segundo un informe publicado polo World Shipping Council no 2023, cada ano as navieiras adoitan experimentar perdas a escala global de arredor de 1.000 contedores, con excepcións puntuais debidas a grandes perdas nun só accidente. Unha destas excepcións produciuse no 2022, cando nos meses de xaneiro e febreiro Maersk perdeu 750 contedores partindo de Xiamen en dirección a Los Angeles e 260 no océano Pacífico, respectivamente.

No caso galego, aínda ningunha empresa asumiu publicamente a súa responsabilidade.