Derecho a la ciudad
Googleheim, un cóctel contra o dereito á cidade

Unha alianza entre o museo e o brazo cultural da compañía estadounidense anuncia o futuro da cidade: morar en Bilbao non é un dereito da cidadanía senón un servizo de pagamento privado para usuarios.

Reflejo de la fachada del Museo Guggenheim en Bilbao
Reflejo de la fachada del Museo Guggenheim en Bilbao. Álvaro Minguito
8 nov 2018 07:02

Nas beiras do Nervión, cara á ponte da Salve, é perceptíbel o máis potente narcótico que introduciu a tecnoloxía no século XXI. O Guggenheim, faro para comerciantes vestidos de cosmopolitas, máscara arquitectónica con faciana amábel —mesmo até de can con flores— da industria urbana e turística, é dende 2017 un dos museos escollidos pola iniciativa Arts & Culture, o brazo cultural de Google, para “reinventar a experiencia de usuarios, visitantes e colectivos vencellados ao Museo”. Ou noutras palabras: a través de subsidios e subvencións para a dixitalización das pinacotecas, unha das corporacións máis poderosas do mundo instrumentaliza a produción de arte para xustificar o seu modelo de negocio. ‘O botxo’, como coloquialmente se coñece a Bilbao, xorde como un de tantos medios urbanos no que o gran capital tenta penetrar para valorizar e xerar rendibilidade grazas aos datos da cidadanía.

Converxencia da arte e do mercado

Dende que as administracións vascas asinaron o acordo coa Fundación Guggenheim para abrir unha nova sé do museo en Bilbao, quer dicir, acordaron a converxencia definitiva entre arte e mercado, a cidade transformouse radicalmente. A actividade comercial derivada da produción de mercadorías procedentes da industria do ferro e o aceiro, aquilo que colocara o enclave como referente económico do Golfo de Biscaia, desapareceu. No seu lugar, a desindustrialización e os planos das axencias de acumulación global moveron a Bilbao ao oposto punto do mercado: unha cidade onde cada estrato arcaico do casco antigo, a súa beleza ou a tradición se someten ás necesidades de consumo dos que se comportan nas cidades como en parques de atraccións para adultos con diñeiro.

Xa avisou Karl Marx de que o “intercambio de mercadorías comeza onde rematan as comunidades”. E no “novo Bilbao”, tal e como gustan de o chamar os gardiáns jeltzales das ditas mercadorías, xa non fica ningunha en pé, pois estes mesmos políticos locais aseguráronse diso introducindo a Bilbao na mellora estética e remodelamento urbano que o mercado neoliberal global demanda. Claro que se o Guggenheim é unha máscara arquitectónica que, non só encubre, senón que tamén espreme as dinámicas económicas que converteron Bilbao nunha cidade neoliberal, deberamos entender que é o que se agocha detrás de alianzas como a do Guggenheim e Google Arts & Culture, quen nada máis que no Estado español colabora con 98 institucións.

Grazas á acumulación de datos, os avances en intelixencia artificial que se iniciaron co deep learning sitúan a Google nunha situación de privilexio.

Neste senso, Juan Ignacio Vidarte, director do Museo Guggenheim Bilbao, describiu este acordo en conversas co diario Expansión como “un bo xeito para conseguir atraer os máis novos á cultura. Que descubran dende o seu teléfono ou computador todo o que poden achar nun museo como o Guggenheim”. Sería máis correcto sinalar que incluír na súa oferta para os museos unha función que atopa o parecido do usuario cunha obra de arte pretende que as visitantes do Guggenheim ou outros museos adestren os seus sistemas de recoñecemento facial de xeito gratuíto.

Tecnología
Google Arts y el ‘shitty present’

Lo que da miedo no es —como siempre— la tecnología que desarrolla nuevas maneras de ver el mundo, y por lo tanto nuevas maneras de reinterpretarlo, sino el adelanto por la derecha que nos hacen las empresas como Google.

Por este motivo, talvez fose mellor pensar en como dende hai algunhas décadas as finanzas transformaron o xeito de apropiación capitalista que describira Marx, o que xa non deriva da mera produción de mercadorías, senón da extracción de rendas financeiras. En tanto que o verdadeiramente relevante da cuestión é que esta empresa é propietaria dunha enorme cantidade de datos, talvez debamos contemplar a iniciativa gratuíta de Arts & Culture de Google como unha maneira de facer máis tolerábel a actividade da outra unidade de Alphabet, chamada Sidewalk Labs, unha compañía de innovación urbana que ofrece solucións tecnolóxicas a estes problemas, ou simplemente no marco dos servizos computacionais, de intelixencia artificial e machine learning que entrega a cambio dunha tarifa a través de Cloud AutoML. Lonxe de ser unha anécdota, grazas á acumulación de datos, os avances en intelixencia artificial que se iniciaron co deep learning están situando a esta compañía nunha situación de privilexio. Google pode planificar as cidades de xeito moito máis eficiente que as políticas públicas, xa que os concellos non teñen tanta información sobre a vida dos seus habitantes nin as infraestruturas dixitais para os xestionar. Por suposto, a cambio dunha lucrativa renda procedente de alugaren os seus modelos de intelixencia artificial.

A rúa convértese nunha sorte de internet do mundo real, alterándose a percepción da cidadanía da súa existencia na cidade grazas ás tecnoloxías de Google para que o 1% consiga maior rendibilidade.

Algúns dos servizos que Google pode ofrecer poden ir dende axilizar a provisión de información en tempo real sobre o tráfico (os sensores nos móbiles permiten á compañía que hai uns anos comprara Wazeconocer en que lugar se atopa cada un), organizar todo tipo de actividades relacionadas co turismo, quer gastronómicas (non fai falta máis que abrir Google Maps no casco vello de Bilbao para saber atopar lugares onde comer con boas estrelas), quer doutro tipo (contratar esas balsas acuáticas, unha versión bilbaína das góndolas venecianas, sumamente eficientes á hora de mercantilizar o Nervión), até organizar os eventos culturais que teñen lugar en cada un dos barrios, mellorar o transporte ou a mobilidade (por algo comezou xa a desenvolver os seus coches autoguiados), xestionar o pagamento ou a dispoñibilidade dos parquímetros e calquera outro servizo público que noutro momento fornecesen os poderes locais.

Cidades mal chamadas intelixentes

Grosso modo, a compañía non busca converterse no compañeiro de viaxe das cidades cara ao achegamento da cultura ás persoas novas, senón en quen determina o futuro das smart cities (mal chamadas cidades intelixentes, no canto de cidades privatizadas). Tomando a instalación de Richard Serra A materia do tempo —“cada persoa verá o espazo de xeito distinto e onde hai unha cantidade ilimitada de experiencias individuais, mais todas teñen lugar no tempo”—, poderiamos entender os efectos provocados polas lóxicas espazo-temporais de acumulación do capital que avanza o Guggenheim: a rúa convértese nunha sorte de internet do mundo real, alterándose a percepción da cidadanía da súa existencia na cidade grazas ás tecnoloxías de Google para que o 1% consiga maior rendibilidade.

Reflejo de la fachada del Museo Guggenheim en Bilbao_2

Indo un paso máis alá, imaxinen as opcións que ofrece a predición dos sistemas de intelixencia artificial para que os residentes bilbaínos estean máis preparados para “as tendencias globais”, como gusta de chamalas o PNV (partido neoliberal vasco, debérase matizar) relacionadas co progresivo aumento do fluxo turístico, o incremento dos custos da vivenda, o bifurcamento entre os barrios ricos e pobres, a chegada masiva de franquías, etc. Non sería difícil pensar en calquera membro da sociedade global de propietarios contratando os servizos de Google para planificar de xeito máis eficiente a súa chegada á capital biscaíña, por exemplo, enviando drons cara a determinados núcleos comerciais, digamos que aos das cidades lindeiras como Barakaldo, para detectar mediante todo tipo de sensores biométricos a actividade do consumo ou encabezando calquera outra distopía privada que permitan as tecnoloxías de predición para asegurar que o gran capital aumente a súa taxa de beneficio.

No canto de escoller a opción de distribuír os datos, e por ende o poder político, para que a cidadanía se empodere e organice de xeito conxunto os servizos da cidade, a clase política vasca prefire que a extracción de datos levada a cabo por compañías como Google siga tendo lugar.

Este proceso, aquel no que o capital escala cara ás cidades, dificilmente é explicábel por mor desa creación de Joana Vasconcelos chamada O mundo aos teus pés, que hai non moito se amosaba no museo. A exhibición desta ou doutras tantas obras de arte lonxe están de se atopar en estreita relación coa experiencia da emancipación, da de alcanzar unha beleza estética ou coa intención de recuperar a tradición. Máis ben, a súa reprodutibilidade mediante tecnoloxías da información propiedade de Google, como acontece por exemplo con A señora Lenine e o Rousinol, encobren que a alienación humana se aproveita dun xeito extremadamente produtivo. Digamos que se a arte serviu como escusa para remodelar arquitectonicamente Bilbao e alterar o seu ecosistema urbano, agora isto é aproveitado para levar as lóxicas de acumulación e desposuimento cara a novos límites. Aquela figura do flâneur descrita por Baudelaire desaparece ante o poder do algoritmo, que os percibe como usuarios ou, con outras palabras, materia prima na economía da información.

Servizos vinculados á tecnoloxía

No futuro imaxinado por Google, cada servizo público municipal áchase atado á súa infraestrutura tecnolóxica, a mesma que poden empregar as elites predadoras para mercantilizar e especular co “botxo” de xeito moito máis intelixente de como aconteceu coa urbanización da illa de Zorrozaurre. Non fai falta ter un oráculo para o comprender: as cidades convértense nunha cela para os estratos máis pobres, cuxa propiedade máis prezada son unhas lentes de realidade virtual ou unha televisión intelixente que activan con Google Home, mentres unha clase global captura toda a riqueza comunal e reinvístea en orxías gastronómicas, turísticas ou en lecer, que tamén converten os bos traballos industriais en contratos precarios de servizos. A tradición da hospitalidade pola obriga do servidume, esa é a única visión que está por tras dos subsidios á dixitalización do Guggenheim.

No canto de escoller a opción de distribuír os datos, e por ende o poder político, para que a cidadanía se empodere e organice de xeito conxunto os servizos da cidade, a escalas que van dende un bloque de edificios até un barrio, aproveitando así a intelixencia artificial para fins sociais, a clase política vasca prefire que a extracción de datos levada a cabo por compañías como Google siga tendo lugar. Deberían saber que a tecnoloxía é unha ferramenta que pode ser empregada para asegurarmos o benestar colectivo, no lugar de para blindar a “modernización” da cidade. Dende logo, non fai falta saber euskera para entender que isto último significa privatización e mercantilización.

Informar de un error
Es necesario tener cuenta y acceder a ella para poder hacer envíos. Regístrate. Entra en tu cuenta.

Relacionadas

Cádiz
Derecho a la ciudad Jerez colapsa con el peor servicio de autobuses de su historia moderna
Tras quemarse tres autobuses municipales, el Ayuntamiento de la quinta ciudad más poblada de Andalucía recorta la frecuencia de las líneas de autobús y sumerge a la población en una precariedad del transporte público sin precedentes.
Turismo
TURISTIFICACIÓN ¿Cómo reducir nuestro impacto como turistas? P2
En este segundo artículo atendemos aspectos más concretos sobre cómo practicar un turismo de menor impacto, como dónde ir, dónde alojarnos…
Bilbao
Espacio Público Ecos de actualidad #9
Los colmillos de la Sociedad. Ecos de actualidad es una producción de Antonio Cantero para Hordago.
Laboral
Laboral Jornadas de 50 horas semanales haciendo tareas de categoría superior: así se trabaja en hostelería
Es uno de los sectores con más sanciones e intervenciones de la Inspección de Trabajo, con más de 12.000 trabajadores extranjeros aflorados en las intervenciones y que cuenta con el 21% de las sanciones emitidas por este organismo.
Genocidio
Genocidio Israel asesina a diez niños que esperaban suplementos nutricionales en un hospital
La Unión Europea sigue evitando la imposición de sanciones al régimen de Tel Aviv. Estados Unidos anuncia sanciones contra la relatora de la ONU que ha denunciado el lucro de las empresas colaboradoras de Israel.
Fronteras
Fronteras europeas Un año más, la Caravana Abriendo Fronteras denuncia las políticas antimigratorias de Europa
Desde Baiona y Girona saldrán los grupos que recorrerán puntos críticos de fronteras europeas como Irún, Calais, Dunkerque y Toulouse donde se encontrarán con otros colectivos para movilizar la solidaridad con las personas migrantes.
Opinión
Opinión Libertad para las Seis de la Suiza
Cuando el sindicalismo entra en prisión, lo que está encerrado es mucho más que una protesta. Es el eco de todas las veces que dijimos “basta”.
Migración
Migraciones Entre la incertidumbre y la esperanza
El aumento de las muertes en el último año está relacionado con las condiciones cada vez más peligrosas con que se encuentran las personas para llegar a Reino Unido.
Opinión
Opinión Del malismo al imbecilismo
Los patanes en traje con poder que infestan nuestro ecosistema como moscas plastas, son el reflejo de un régimen que busca la imbecilidad masiva.
Derechos Humanos
Flotilla de la Libertad Yanis Mhamdi: “Israel es el Estado que mata más periodistas en todo el mundo”
Este periodista de Blast fue uno de los integrantes de la Flotilla de la Libertad. En esta entrevista cuenta cómo transcurrieron las horas en las que este grupo de defensores de derechos humanos estuvieron bajo detención ilegal en Israel.
Tribuna
Tribuna Discurso y poder del extractivismo o cómo se legitima el saqueo en nombre del “desarrollo”
Los discursos institucionales, mediáticos o corporativos configuran las formas en las que se perciben los megaproyectos. Estos se presentan como proyectos de nación o como una oportunidad para el desarrollo, el empleo y la transición verde.

Últimas

Salud laboral
Salud laboral Ser migrante y cosechar a más de 40 grados: el impacto del calor en un invernadero de Almería
La mitad de los trabajadores de la agricultura encuestados en Almería, Huelva y Lleida admitió haber experimentado al menos tres síntomas relacionados con enfermedades por calor durante las temporadas de verano.
Kenia
Kenia 31 muertos por violencia policial en Kenia en las últimas manifestaciones contra la nueva Ley de Finanzas
La sociedad civil keniana retoma las protestas tras tumbar un proyecto similar hace un año. El país se enfrenta a una crisis fiscal causada por el aumento de pagos de la deuda externa.
Falsos autónomos
Falsos autónomos El juez del caso Glovo carga contra el Estatuto de los Trabajadores y la libre competencia
El texto en el que el magistrado libra a la empresa de reparto de la demanda que le interpuso Just Eat es un ataque a las sentencias del Tribunal Supremo y a la Ley Rider, pero también a la seguridad jurídica que la derecha dice defender.
Más noticias
Gobierno de coalición
Gobierno de coalición Sánchez sale del Congreso escaldado pero vivo tras su comparecencia por el Caso Koldo
El Gobierno anuncia un nuevo Plan Estatal contra la corrupción. Sánchez recuerda en sede parlamentaria las corruptelas pasadas de las administraciones de Felipe González, José María Aznar y Mariano Rajoy.
Dependencia
Dependencia Denuncian “olvidos” y errores en los datos de Dependencia
Desde la asociación de directoras y gerentes de Servicios Sociales apuntan a que no se tratan de “listas de espera” si no de “listas de incumplimiento de la Ley”.

Recomendadas

Genocidio
Genocidio La segunda consultora más importante del mundo es señalada por su papel en el despiece de Gaza
Boston Consulting Group está considerada una de las “big three” del sector. Ahora, una serie de informaciones señalan cómo ha estado detrás de la fundación antiUnrwa encargada de la distribución de ayuda y de los planes de expansión en la costa.
Unión Europea
Unión Europea La sociedad del miedo al declive
La angustia ante el futuro acompaña a las sociedades europeas desde hace tiempo y precede a la Unión Europea. Se manifiesta con mayor claridad en los períodos de declive económico y las turbulencias políticas y sociales que los acompañan.