We can't find the internet
Attempting to reconnect
Something went wrong!
Hang in there while we get back on track
Arqueología
Irulegi pop!
Azaroaren 14tik, Nafarroako Gobernuak eta Aranzadi Zientzi Elkarteak Irulegiko eskua aurkeztu zutenetik ia lau hilabete pasa direnean, Euskal Herri zabaleko txoko ezberdinetan brontzezko eskua presente dago. Izan ere, klase ertaineko euskaldunok begi onez jaso dugun berria izan da hau: askoren identitatearen zentzuan sakondu du eta gatazka politikoz nahiko larri gabiltzan garai honetan, euskarri ederra agertu da geureari zentzua emateko. Pop fenomeno berri baten aurrean gaude.
Aurkikuntzaren berri izan nuenean, inork entzuten ez gaituen momentu honetan aitortuko dut, zirrara berezia sentitu nuen. Historia ikaslea nintzenean jakin-min handia sortzen zidan protoeuskararen gaiak eta ikerketa esparru hori zabaltzeko gertatzen ziren aurkikuntza arkeologikoak opari bat iruditzen zitzaizkidan. Aurkikuntzaren berri eman zuten ikerlarien izenek lasaitasun handia eman zidaten, eta Iruña-Veleia auziaren ondoren ez naiz hori sentitu zuen bakarra. Nafarroako lehendakaria Maria Chivite beraren babesa agerian zelarik, modu batean Trantsizioan bezala, dena lotu-lotua zegoeneko irudikapena nuen. Hedabideetako lehen oihartzunaren ondoren, besterik gabe pasako zelakoan.
Orduan Durangoko azoka heldu zen eta bertan ikusi nuen Irulegiko eskuaren iruditegia kontrolik gabe bizi zela. Gorka Bereziartuak aurkikuntza aurkeztu eta egun gutxietara argitaratutako testua oso motz gelditzen zen Plateruena plazaren erdi-erdian kartoiz egindako hiru metroko eskuarekin konparatzen badugu. Eta hortik, Bilboko kaleetan poltsak, lepokoak, itsaskinak, pinak, kamixetak topatzera ordu batzuk besterik ez ziren pasa. “Gu” berri bati zentzua emanen dion aurkikuntza bilakatu da Irulegiko eskua.
“Grafia zeltiberiarra, bigarren burdin aroko kultura materiala, erromatar kulturak bultzatutako aldaketak eta harreman sozial ezezagunak zituen gizarte desorekatu bat daude eskuaren atzean”
Sinesmenaren, identitatearen eta ideologiaren eremuan kokatu da aurkikuntza, ikerlari eta pentsalari askok gomendatzen zutenaren aurka. Mota honetako aurkikuntzen interpretazioa ez baita estatikoa, beste aurkikuntzen emaitzekin moldagarria da, eta, batez ere, oso konplexua. Horregatik Estatua, hizkuntza, historia, identitatea eta herria ezin dira aztarna arkeologiko batean kondentsatu. Baina egun euskal mainstreamak elementu horiek guztiak batzen dituen objektua bilakatu du eskua.
Aranzadik eta ikerlariek argitara eman dituzten emaitzekin kritikoak diren lan zientifikoak argitaratzen ari dira, grafiaren irakurketari emaitza ezberdinak ematen diotenak, bertan agertzen den hizkuntza ezbaian jartzen dutenak. Horrek guztiak ez dio Irulegiko aztarna arkeologikoari baliorik kentzen, baldin eta ez badugu uste Euskal Herriaren zilegitasuna demostratzen duen objektu historikoa dela. Hau dena, jabetza intelektualaren gatazkarekin eta errentagarritasun ekonomikoarekin nahasita.
Irulegiko eskuan euskararen arbasoa egon daiteke baina askoz gauza gehiago daude: grafia zeltiberiarra, bigarren burdin aroko kultura materiala, erromatar kulturak bultzatutako aldaketak eta, batez ere, harreman sozial ezezagunak zituen gizarte desorekatu bat. Hori dena dago eskuaren atzean.
Opinión
Irulegiko eskua erabiltzeko manuala
Relacionadas
Euskera
Aresti 50 urte Mailukadaren oihartzuna Arestiren ahotsan
Iritzia
Aresti 1975-2025 Aresti, komunismoa eta hatxearen afera euskaran
Iritzia
50 urte Arestiren Bilbao
Baleares
Un modelo insostenible El rechazo a la turistificación se expande en Canarias, Baleares y Barcelona
Oriente Medio
Oriente Medio Decenas de muertos en una noche de sirenas y misiles cruzados entre Israel e Irán
Galicia
Galicia Activistas bloquean una planta de Altri en Portugal y avisan de que frenarán su expansión en Galicia
Crónica
Justicia En la sala de un juicio a una madre protectora
Violencia machista
El Estado que revictimiza Violencia institucional: “Si lo hubiera sabido antes, no hubiera denunciado nunca”
Editorial
Editorial Justicia irracional
Madrid
Movimiento republicano Miles de personas claman en Madrid contra la monarquía y por la República
Rap
Rap Los Chikos del Maíz: “La música urbana está llena de fachas y votantes de Vox”
Río Arriba
Río Arriba Luis González Reyes: “Vivimos en un mundo en la que la escasez es un elemento central”
Últimas
Ocupación israelí
Movilizaciones Un centenar de organizaciones de 26 países denuncian a la empresa vasca CAF y su tren del apartheid
La vida y ya
La vida y ya Un rato de cada lunes
Ocupación israelí
Ocupación Israelí La policía egipcia impide con violencia la marcha internacional a Gaza
Irán
Irán El ataque israelí a Irán coloca Oriente Medio al borde de una guerra regional
.jpg?v=63916074757)
Galicia
Crowdfunding O Salto Galiza abre un crowdfunding para empapelar a Altri
Que no te lo cuenten
El Salto Radio De océanos y detenciones
Análisis
Análisis del CIS La calma antes de la tormenta: la dimisión de Santos Cerdán como punto de inflexión
.jpg?v=63917035199)
Grecia
Grecia Las familias de los ahogados en el naufragio de Pylos en 2023 continúan buscando respuestas
Argentina
Extrema derecha La motosierra de Milei se ceba con los hospitales públicos y las personas con discapacidad
Recomendadas
.jpg?v=63917049370)
.jpg?v=63917049370)
Pensamiento
Economista Clara Mattei: “El liberalismo y el fascismo están unidos en su protección del orden del capital”
Derecho a la vivienda
Jaime Palomera “La vivienda necesita una revolución”
Redes sociales
Industria editorial Escritores fantasma: así trabajan los auténticos autores de los libros de éxito que publican los ‘influencers’
