Derecho a la vivienda
Xuntanza pola Vivenda: loitando polo dereito a vivir en Compostela

É xaneiro de 2025. Chove e un grupo de persoas espera na porta dun edificio cos abrigos abotoados ata arriba e os paraugas abertos. Non é que regalen nada. Tampouco están na cola dun concerto. Están esperando a unha inmobiliaria para ver un piso “accesible” en Santiago de Compostela. Este, en concreto, dunha soa habitación, vale 600 euros. Unha cantidade que ata hai moi pouco parecía moi cara, pero que agora está por debaixo da media dos pisos na capital galega.

“Eu xa non sei que facer, vou ver este porque ten luz, pero non vexo moita alternativa e mira a xente que hai esperando”, comenta un dos rapaces da cola, que ronda os 30 anos, cando se lle pregunta como ve a situación. Deste grupo só unha persoa “gañará” o acceso a este piso. Porque, aínda que en teoría é un dereito, nos últimos anos conseguir alugar unha vivenda parécese máis a un privilexio e a unha loita competitiva.

“Xa non é que case non me queiran alugar en case ningunha inmobiliaria por ser autónoma, é que ata hai sitios que deberían estar prohibidos”, conta Tamara Capelo, unha veciña da cidade. “Eu hai un par de anos vira un piso en Cruceiro do Galo que para acceder a el tiñas que pasar por unha escola infantil. Compartían a porta. E ao entrar, eran pisos que máis ben parecían faiados”.

Este tipo de situacións repítense: negativas ao alugueiro a segundo que colectivos, pisos de 40 metros cadrados por 1.000 euros, peticións de varias fianzas á vez para poder asegurar unha vivenda, pisos sen arranxar a prezos desorbitados...

Como a de Tamara, este tipo de situacións repítense por todas partes: negativas ao alugueiro a segundo que colectivos, pisos de 40 metros cadrados por 1.000 euros, peticións de varias fianzas á vez para poder asegurar unha vivenda, pisos sen arranxar a prezos desorbitados...

“É que acceder a un alugueiro semella máis unha entrevista de traballo que un dereito”, comenta Noa, unha rapaza que ata hai moi pouco buscaba piso na cidade. “Preguntan de que traballas, se vives soa, se tes mascotas, se tes pensando quedar moito tempo... Para despois dicir que ‘non es o perfil que buscan’ como me pasou a min algunhas veces. E todo iso contando que por 550 euros atopas un tugurio. É dicir, moitas veces trátante mal e fante unha entrevista para alugarche un piso que está fatal e que custa moito máis do que de seguro lle custou a moitas das persoas propietarias”, explica.

A esta situación súmanse os pisos turísticos, os pisos baleiros, a falta de vivenda pública e moitas outras problemáticas que fixeron que moitas habitantes da cidade dixeran basta. En concreto, desde a Asociación Veciñal A Xuntanza, no barrio de San Pedro, creouse un grupo para denunciar esta situación na cidade, a Xuntanza pola Vivenda, que busca ser “unha ferramenta de autodefensa baixo a que se organice a veciñanza para dar resposta de xeito unido a esta situación”.

Unha realidade insostible

Segundo o Observatorio Galego da Vivenda, o prezo do alugueiro na cidade de Santiago de Compostela incrementouse desde 2020 nun 36,69%, pasando dunha media de 451,9 euros a unha media de 617,7 euros. Ademais, un 18% dos pisos dispoñibles superan os 1000 euros ao mes. Se ben o concello, agora con Goretti Sanmartín (BNG), si que levou ao cabo algunha proposta para cambiar a situación, como a ordenanza que regula a comunicación das vivendas de uso turístico (VUT), desde a Xuntanza pola Vivenda consideran que ese é un “parche” e que fan falta máis accións para darlle a volta a esta realidade.

Desde a Xuntanza pola Vivenda consideran que a VUT é un “parche” e que fan falta máis accións para darlle a volta a esta realidade.

“A vivenda dentro do sistema capitalista é un ben de mercado máis, polo que non se poden analizar os seus cambios sen ter en conta os fenómenos que ocorren dentro do propio sistema”, comentan desde a Xuntanza pola Vivenda. “Ao sistema está pasando por unha crise moi clara, e iso reflíctese tamén na vivenda, cunha clase traballadora con menos poder adquisitivo, e persoas propietarias que non deixan de aumentar o prezo dos alugueiros para paliar esa mesma crise e aumentar os seus beneficios”.

Por que non nos atrevemos a falar de rendismo popular? Cando o teu caseiro non é un fondo voitre

Nicolás Filgueiras

Especulación urbanística

Vivenda Por que non nos atrevemos a falar de rendismo popular? Cando o teu caseiro non é un fondo voitre

Nicolás Filgueiras

Activistas e especialistas abordan a incidencia e a responsabilidade dos pequenos propietarios no problema da vivenda en Galiza e no resto do Estado.

Pero, recordan desde a Xuntanza, xa non se trata só de que aumenten constantemente os prezos por mor da turistificación masiva, a afluencia de estudantado e a propia demanda de vivenda por parte da poboación local, senón que isto conleva un empobrecemento progresivo da poboación que, no caso galego, xa dedica máis dun terzo do seu soldo ao alugueiro. E todo ademais en casas en mal estado e sufrindo prácticas abusivas por parte de rendistas e inmobiliarias.

“E iso sen contar as restricións ás persoas migrantes, LGTBIQ+ ou en xeral a aquelas que non cumpren os requisitos das familias tradicionais son evidentes”, denuncian desde o colectivo. “E tamén a a necesidade de superar múltiples trabas económicas e burocráticas, como son avais, fianzas e a obriga de ter seguros “antiokupación” que pagamos nós. Porque a situación de alarma social sobre a okupación que chega desde os medios de comunicación con máis alcance se enmarca na idea de colocar ás persoas de maior vulnerabilidade como criminais culpables de todos os males da sociedade”.

Por outra banda, desde o colectivo compostelán tamén denuncian a práctica dos chamados “desafiuzamentos invisibles”. Prácticas e dinámicas abusivas por parte de caseiros ou inmobiliarias para expulsar xente das súas casas.

“Temos rexistrados casos onde impoñen subas ilegais do prezo do alugueiro e, ante a negativa a asumilas, empregan diferentes tácticas de violencia, como non facerse cargo dos arranxos, presións ou intimidacións”, din desde o colectivo.

“Desgraciadamente, temos coñecemento de múltiples ocasións nas que se empregan  dinámicas deste estilo aproveitando o descoñecemento xeneralizado que existe da Lei de Arrendamentos Urbanos”, comentan desde a Xuntanza. “Por exemplo temos rexistrados casos onde impoñen subas ilegais do prezo do alugueiro e, ante a negativa a asumilas, empregan diferentes tácticas de violencia, como non facerse cargo dos arranxos, presións ou intimidacións, para cambiar o arrendatario da propiedade. Ou outras estratexias, como alegar falsamente que un familiar precisa facer uso do domicilio para aproveitar o incremento das rendas do alugueiro e expulsar as persoas desta vivenda”.

A VUT, unha solución insuficiente

“Para nós, a situación de Compostela é límite —hai catro pisos turísticos por cada vivenda dispoñible para a veciñanza— polo que pensamos que o uso turístico dos pisos debería prohibirse categoricamente”, esixen desde o Colectivo. “Alén disto, é importante socializar que precisamos iniciar un debate público na lóxica que apunta o lema da manifestación do sábado ‘Acabar co negocio da vivenda’, e reflexionar sobre se nos parece coherente un sistema onde, tendo todas as capacidades e recursos para garantir unha vivenda de calidade para o conxunto da poboación, se enfoque a vivenda como un ben para a especulación e o lucro individual. E onde haxa xente que non pode acceder a unha vivenda, mentres milleiros de pisos baleiros apodrecen na cidade”.

As vivendas turísticas dispáranse en Galiza: multiplican por 20 a súa presencia nas cidades só dende 2017

Javier H. Rodríguez

Turismo

Vivenda As vivendas turísticas dispáranse en Galiza: multiplican por 20 a súa presencia nas cidades só dende 2017

Javier H. Rodríguez

A Coruña e Vigo, ambas gobernadas polo PSOE, son as cidades con maior incremento neste tipo de negocios turísticos na última década. A normativa máis restritiva, a de Santiago de Compostela, logrou manter controlada a súa presenza.

Xentrificación Xentrificación en Galicia: as eivas dos modelos turísticos de Vigo e Santiago de Compostela

Desde a Xuntanza pola Vivenda apuntan que son un colectivo en construción e que, dentro del, aínda lles queda moito por debater, reflexionar e esixir para poder responder nun futuro “cun programa público sobre a vivenda” na cidade compostelá. Pero o que si teñen claro, é que a situación ten que mudar.

“Poderiamos dicir que unha das motivacións polas que moitas integrantes de Xuntanza pola Vivenda decidimos impulsar este espazo reside na necesidade de escoita, formación e organización colectiva para ter recursos coas que combater este tipo de prácticas tan comúns na cidade de Santiago, onde vivir como inquilina supón ter que rotar de forma constante de domicilio coa inestabilidade vital que leva aparellada para calquera persoa que o sofra”, reflexionan desde o colectivo.

Porque, lembran, non pode ser que a xente pague o alugueiro a costa de levar unha vida de miseria, vivindo en condición inhumanas e non puidendo dedicar os cartos a outros ámbitos da súa vida que non sexan a súa residencia. Elas, como moitos outros colectivos e organizacións, estarán o sábado na manifestación estatal que quere denunciar esta situación en todo o estado español.