Cada pedazo desta terra é sagrado para o meu pobo

O célebre discurso do xefe indíxena Si’ahl lémbranos unha importante mensaxe para o noso futuro.

Neus Caamaño_1
Neus Caamaño Ilustración do libro "Cada parte de esta tierra es sagrada para mi pueblo", de Akiara Books.
22 ene 2020 06:03

A nova editorial barcelonesa Akiara Books publicou recentemente un interesante libriño (64 páxinas), dispoñible en tres edicións bilingües castelán-inglés, catalán-inglés e portugués-inglés, que rescata un dos discursos indíxenas máis lendarios dos pobos do norte de Abya Yala, supostamente pronunciado en 1854 polo xefe Si'ahl, tamén escrito Seattle, nome que serviría para rebautizar un asentamento de colonos europeos no Estado de Washington, anteriormente coñecido como Duwamps. O discurso deste xefe das tribos suquamish e duwamish é un dos máis afamados nos Estados Unidos e en Europa xunto coa breve profecía atribuída a outra tribo norteamericana (os cri) de que "cando a derradeira árbore for cortada, o derradeiro río envelenado, e o derradeiro peixe estea morto, o home branco descubrirá que non pode comer o diñeiro".

Precisamente outra frase cargada de contundencia e tirada da transcrición (máis ben recreación total do discurso, feita 116 anos despois) realizada por Ted Perry a partir daquel discurso, é a que dá título ao libro que hoxe nos ocupa: "Cada pedazo desta terra é sagrado para o meu pobo", lema que simboliza a resistencia á mentalidade comercial do home branco que é quen, contra o sabedoría dos pobos daquel continente, de pretender a posesión da terra. Xustamente a mesma mentalidade que chega ao seu paroxismo con ese modelo neoliberal contra o que se rebelara a sociedade civil na mesma cidade de Seattle, 145 anos despois daquel discurso.

O discurso do xefe Seattle simboliza a resistencia fronte a unha mentalidade que chega até hoxe co modelo neoliberal

Como ten sinalado a activista maia Lolita Chávez "os pobos orixinarios temos os nosos propios modelos de vida e somos antineoliberais, anticapitalistas e antirracistas pola nosa propia cosmovisión, e iso en Europa non se está entendendo". Por iso o libriño publicado agora con ilustracións bicromáticas da ilustradora de orixe galega Neus Caamaño, acompañadas dun amplo comentario do ecofilósofo Jordi Pigem, é unha axuda moi oportuna para entendermos por que un dos modelos alternativos á ecocida cosmovisión da modernidade capitalista reside precisamente na visión dos pobos indíxenas. Un modelo especialmente sólido, pois practicouse de maneira exitosa durante milleiros de anos ao longo de todo o planeta. E digo ben: en todo o planeta, mesmo nesta Europa que se autodefine como referente colonial-imperial para chamar indíxenas a todos os demais pobos, pois tamén entre nós hai unha antropoloxía indíxena por descubrir cunha cosmovisión de seu, e porque en certa maneira, seguindo ao tamén filósofo Slavoj Žižek, todos somos indíxenas para o capitalismo.

Mais volvamos ao vello xefe Si'ahl e á historia do seu discurso, que nos explica e pon en contexto Pigem. Din as crónicas da época que aquel vello cacique mestizo de dúas tribos e ben relacionado cos invasores brancos, era un home de grande elocuencia, característica habitual nos que ostentaban o liderado nos pobos daquel subcontinente. E que, en certa ocasión, con motivo da visita do gobernador do Estado, deu un discurso na presenza tamén doutros indíxenas e daqueles homes brancos cos que tiña pacíficas relacións, que debeu abofé ser memorable (malia as dificultades da dupla tradución habitual naqueles contextos) pois trinta anos despois aínda estaba presente para a poboación branca e así é que foi publicado nun xornal local, aínda que nunha versión demasiado recargada dun artificioso e barroco lirismo inglés. Posteriormente, nos anos 1969-71 producíronse novas versións, unha das cales —a máis correcta desde a óptica dos encargados desta publicación que agora sae do prelo— estivo a cargo dun académico chamado Ted Perry do que lamentablemente achamos moi escasa información no libro, malia ser en realidade súas as palabras, xa que, en rigor, co paso do tempo e o rexistro pouco fiel de partida, ao vello Si'ahl pouco máis ca inspiración se lle pode atribuír deste texto.

O célebre discurso foi recreado varias veces, e nesta versión preparada por Jordi Pigem resulta máis verosímil e moi acaído aos tempos que corren

Porén, se cadra froito do espírito da época na que o redacta Perry, na que estaba a nacer, canda outras revolucións (sexuais, feministas, de liberación nacional, dos dereitos civís, etc.), o movemento ecoloxista (adoita dicirse que a publicación da Primavera silenciosa de Rachel Carson en 1962 marca o seu comezo), o texto axéitase ao que podería ter dito un líder indíxena tanto naqueles tempos do século XIX como hoxe mesmo no século XXI; vén sendo, poderiamos dicir, unha recreación literaria mais verosímil. E é que, no fondo, as loitas da época de Si'ahl e as da época de Ted Perry non se diferencian, e mesmo hoxe, como naquela altura, tamén cómpre defender o carácter "sagrado" da terra fronte á apisoadora industrial: abonda ollar para calquera dos innumerables conflitos que sacoden América de norte a sur, as máis das veces con poboacións indíxenas afectadas en primeira liña, comezando por Standing Rock e rematando nos conflitos dos mapuches polas súas terras no extremo sur do continente.

Neus Caamaño_2
Ilustración do libro "Cada parte de esta tierra es sagrada para mi pueblo", de Akiara Books. Neus Caamaño

Cómpre aínda hoxe salientar (con meirande espanto, se cadra, por chegarmos xa a un punto desorbitado de desnaturalización) o estraño que resulta no fondo o concepto non só da posesión senón da explotación destrutiva da terra e da biosfera, pois é "a nosa nai". Tales son os termos que pon en boca de Si'ahl o profesor Perry na versión que popularizara naquela década un documental producido para unha canle de televisión baptista, titulado Home, e que Pigem expurgou nesta edición dalgunhas inexactitudes históricas e dalgunhas outras partes "que facían perder intensidade", segundo xustifica nun comentario enriquecido con moitas pistas para todas aquelas persoas interesadas na conexión entre cosmovisión indíxena, espiritualidade e ecoloxía.

Hai moito que aprender desta maneira indíxena de conectar cosmovisión, espiritualidade e ecoloxía, para resistirmos fronte ao capitalismo

Mais o propio Perry chegou a dicir, nun acto de humildade, que non debeu usar nunca o nome deste persoeiro histórico para recrear unha suposta mensaxe ambientalista dos pobos orixinarios, recoñecendo mesmo que "poñer palabras na boca de alguén que non coñecía, particularmente dun nativo americano, é pura desmesura arrogante, ou mesmo un feito racista", e recoñece que malia os progresos que se teñen dado no coñecemento acerca destes pobos, "en realidade sabemos moi pouco, e o que pensamos que sabemos está mediatizado por películas, encontros ou palabras e imaxes casuais, e outros estereotipos. Serven á nosa visión do mundo, pero non son auténticos".

Con todo, nesta recreación súa que agora nos achega Akiara Books, atoparemos advertencias cunha innegable forza expresiva: "Se continuar a contaminar a súa cama, o home branco morrerá, unha noite, sufocado na súa propia inmundicia". E expresións que nos transmiten, doutra maneira, o mesmo que hoxe nos di a ciencia ecolóxica ou a dinámica de sistemas: "Porque o que lle acontece á terra, acontécelles aos fillos e fillas da terra". Un discurso que conecta acertadamente logos, ethos e pathos, como aconsellaba Aristóteles na súa Retórica a calquera aspirante a dominar a oratoria, algo do que se cadra podemos aprender moitos e moitas que nos dedicamos a denunciar e a mobilizar conciencias. No final do libro, Jordi Pigem tamén nos lembra outro texto fundamental para esta recuperación da sabedoría ecolóxica indíxena: A Basic Call to Consciousness, publicado en 1977 pola Confederación Iroquesa (traducido ao castelán pola editorial Miraguano). Así pois, estamos diante dun valioso conxunto de reflexións presentados en 64 fermosas páxinas, resultado dun remix cultural que agora chega a nós a través do tempo, das etnias e das linguas, como un potente meme chamado a formar parte das novas culturas que precisamos con urxencia construír.

Decrecimiento
Jordi Pigem: o ecofilósofo do bo colapso

A obra do autor catalán guíanos para encararmos a Gran Transición.

Sobre este blog
O Centro de Saberes para a Sustentabilidade (CSS) é un Regional Centre of Expertise on Education for Sustainable Development recoñecido oficialmente pola Universidade das Nacións Unidas. Ten como misión fundacional “informar, sensibilizar e implicar a comunidade educativa e a sociedade no seu conxunto na promoción da transformación social necesaria para o cumprimento dos Obxectivos de Desenvolvemento Sustentable a través de experiencias cos pés na terra que fomenten a conservación, a sustentabilidade, a protección ambiental e a resiliencia“. O goberno do CSS é horizontal e democrático a través dun Consello Reitor formado por representantes de todos os axentes participantes. Máis información: http://www.saberes.eu
Ver listado completo
Cargando valoraciones...
Comentar
Informar de un error
Es necesario tener cuenta y acceder a ella para poder hacer envíos. Regístrate. Entra en tu cuenta.

Relacionadas

Cargando relacionadas...
Sobre este blog
O Centro de Saberes para a Sustentabilidade (CSS) é un Regional Centre of Expertise on Education for Sustainable Development recoñecido oficialmente pola Universidade das Nacións Unidas. Ten como misión fundacional “informar, sensibilizar e implicar a comunidade educativa e a sociedade no seu conxunto na promoción da transformación social necesaria para o cumprimento dos Obxectivos de Desenvolvemento Sustentable a través de experiencias cos pés na terra que fomenten a conservación, a sustentabilidade, a protección ambiental e a resiliencia“. O goberno do CSS é horizontal e democrático a través dun Consello Reitor formado por representantes de todos os axentes participantes. Máis información: http://www.saberes.eu
Ver listado completo

Asturias
Las Seis de la Suiza consiguen el tercer grado penitenciario a la espera del indulto prometido por el Gobierno
Las sindicalistas podrán cumplir su condena en régimen de semilibertad y durmiendo en la cárcel. Se prevé que las manifestaciones continúan a la espera del indulto prometido por la vicepresidenta Yolanda Díaz, aún sin fecha de posible aprobación.
Laboral
Legislación laboral en condiciones de calor extremo: existe pero ¿se aplica?
Los sindicatos y expertos demandan mejoras en los reglamentos, que muchas veces dejan en manos de la buena voluntad de las empresas aplicar medidas de protección en alertas meteorológicas.
Portugal
La derecha y la extrema derecha portuguesas acuerdan una ley antimigrantes sin precedentes
El Parlamento luso aprueba una ley que endurece los requisitos para la obtención de nacionalidad a los extranjeros, incluyendo a los lusófonos, y limita extraordinariamente los supuestos de reagrupación familiar.
El Salto n.79
Galicia dice 'no' al capitalismo verde y en el último número de la Revista El Salto te lo contamos
Ya está disponible el número 79 de nuestra revista, en el que destacamos la investigación y el rechazo social que encuentra el proyecto de macrocelulosa de la multinacional Altri.
Euskal Herria
La transferencia a Euskadi de los subsidios de desempleo se atasca
La reunión entre Pradales y Sánchez ha servido para pactar el traspaso de algunas prestaciones familiares, pero aún no ha prosperado la negociación sobre los subsidios de desempleo con el Ministerio de Trabajo y Economía Social.
Incendios
El vecindario de la Cañada responsabiliza del incendio a Ayuso y denuncia la actuación de Emergencias
Un total de 19 dotaciones de Bomberos acudió a sofocar un incendio en el sector 6, afectado por cortes de luz desde 2020, como vienen denunciado vecinos y organizaciones.
Grecia
Grecia muestra su peor cara ante el aumento de llegadas de personas migrantes a Creta
El país heleno suspende, durante los próximos tres meses, los procedimientos de asilo para las personas migrantes que lleguen por mar desde el norte de África.
Torrejón de Ardoz
Torrejón clama justicia por Abderrahim un mes después de que muriera asfixiado por un policía de Madrid
La plataforma Justicia por Abderrahim ha querido sacar músculo en las calles de la ciudad y honrar la memoria del vecino magrebí fallecido estrangulado por el agente municipal.
Palestina
El ataque de Israel a una iglesia indigna al Gobierno francés, que sigue sin hacer nada contra el genocidio
Eslovenia se convierte en el primer país europeo en prohibir la entrada y en imponer sanciones contra jerarcas del régimen de Tel Aviv.

Últimas

Comunidad El Salto
El Salto estrena nueva página: una web como una casa
Después de un año de trabajo, lanzamos en julio la nueva web de El Salto, con un nuevo diseño, pero, sobre todo, con una nueva Zona Socias llena de ventajas para las personas que hacen posible El Salto con su apoyo.
Cómic
Simon Hanselmann y el arte de lo obsceno
Simon Hanselmann se ha convertido en el verdadero ‘enfant terrible’ del mundo del cómic ‘underground’. Un artista de lo obsceno, titiritero del universo gestado en torno a los incorregibles Megg, Mogg y Búho.
Región de Murcia
Más de mil organizaciones piden que se castiguen los discursos de odio que incentivan las agresiones racistas
Colectivos sociales, migrantes y antirracistas convocan concentraciones en decenas de ciudades para mostrar el rechazo ante las agresiones racistas y xenófobas en Torre Pacheco y exigir responsabilidades a los incitadores.
El Salto Radio
Yupanqui, la música en colectivo
Jóvenes con raíces latinoamericanas generan espacios de encuentros y formación en Madrid.
Región de Murcia
Bulos y algaradas: la estrategia internacional para promocionar el supremacismo
La campaña en redes de Torre Pacheco ha replicado el modus operandi que instigó los disturbios racistas de Inglaterra el pasado verano.
Estados Unidos
No es una guerra de Trump contra el fentanilo, es una guerra contra los pobres
Donald Trump revive la War On Drugs firmando una nueva ley que establece penas mínimas de diez años contra los traficantes del opiáceo.
Más noticias
Justicia
Organizaciones civiles y de derechos humanos piden protección para el hijo menor de Juana Rivas
Consideran la orden de entrega del hijo menor de Juana al padre como una grave desprotección infantil al ignorar el proceso penal italiano por presunto maltrato contra Arcuri y la minimización previa de las denuncias de violencia del hijo mayor
Francia
Francia se ensaña con los más desfavorecidos con su nueva batería de recortes
El primer ministro galo, François Bayrou, quiere congelar pensiones, ayudas sociales y salarios de funcionarios con un agresivo plan de austeridad que deja indemnes a los más ricos.

Recomendadas

Pensamiento
Nuria Romo
“Los procesos de medicalización no son neutros, se hacen sobre todo hacia las mujeres”
Catedrática de Antropología Social y Cultural, Nuria Romo Avilés lleva más de dos décadas compaginando la investigación con perspectiva de género acerca de drogodependencia con la docencia en la Universidad de Granada.
Comunismo
Jodi Dean
“Sin organización, los movimientos surgen y desaparecen como setas”
La politóloga e historiadora Jodi Dean ha estado en Barcelona para reivindicar el poder de las organizaciones políticas y de la camaradería. En la actualidad trabaja sobre el neofeudalismo y la reconfiguración de la clase trabajadora.
Arte contemporáneo
Palabras contra el poder: la vigencia radical de Barbara Kruger
La primera retrospectiva completa de Barbara Kruger en España presenta los distintos formatos y soportes con los que ha trabajado en las últimas cinco décadas: ‘paste-up’, instalaciones de vídeo, obras en LED y vinilos murales.
Málaga
Málaga, el punto de inversión para los fondos israelíes a pie de playa
Diversos fondos de origen israelí están presentes en proyectos urbanísticos de Málaga influyendo en la turistificación de la provincia mientras se enriquecen con la ocupación de Palestina
Comentarios

Para comentar en este artículo tienes que estar registrado. Si ya tienes una cuenta, inicia sesión. Si todavía no la tienes, puedes crear una aquí en dos minutos sin coste ni números de cuenta.

Si eres socio/a puedes comentar sin moderación previa y valorar comentarios. El resto de comentarios son moderados y aprobados por la Redacción de El Salto. Para comentar sin moderación, ¡suscríbete!

Cargando comentarios...