Galicia
Transformar o rural

Hai tempo lin, dun arquivo de arte feminista mexicano que databa dos anos 80, unha frase que en galego diría algo como: “Ninguén se libera só. Liberámonos en común”.

Durante os últimos dous anos, publiquei quincenalmente textos sobre a miña experiencia vivida no rural galego. Sobre o que observo, sobre o que sei, sobre o que aprendín e sobre o que intúo. Cando regresei aos meus vellos escritos, deime de conta das mudanzas que a miña mirada ten experimentado. Lembro, por exemplo, que, unha vez tomada a decisión de vir a vivir á aldea, o rato de cidade que era eu nese entón estaba aterrado. Como ía a sobrevivir sen os milleiros de opcións de ocio ou sen a autonomía que proporciona o sistema de transporte? Con todo, o rural deume unha sorpresa materializada na veciña que chamou á porta cun cesto cheo de pementos, tomates e outros agasallos máis. As primeiras entradas do blog, pois, as escribín nunha etapa de namoramento profundo con aquilo que representaba a miña nova vida: unha comunidade veciñal xenerosa e coidadosa, auga limpa e fresca directa das montañas e unha pequena leira na que podería aprender a traballar a terra.

No entanto, segundo pasou o tempo, o blog deu fe de como o rural perdeu o seu brillo inicial e comezou a mostrarse como un espazo en que me sentía vixiada, cuestionada e illada. Pasei nel a corentena e gran parte do meu “duelo” migratorio, incluíndo a pequena traxedia contemporánea que é vivir como migrante en situación irregular. Os meus primeiros escritos parecéronme inxenuos e románticos.

Comezou entón unha loita interna. Como ser o máis obxectiva posible na miñas publicacións? Como poder sinalar aquilo que me doía sen que puidese ser comprendido para reforzar a idea do “mal” que se vive no rural? Tentei, pois, de abrir os ollos para, en palabras de Michele Petit, ler o mundo e iniciar un diálogo que transcendese a miña experiencia. Ao longo destes anos, as respostas das lectoras, que a veces chegaban en forma de fotografías ou de comentarios nas redes sociais, confirmaban, negaban ou complementaban os meus textos. Resultou que a explotación de varias persoas da miña parroquia hai corenta anos, en traballos relacionados coa tala e plantación de bosques de piñeiros, non era algo illado. Así como tampouco eran locais os problemas de transporte ou a mala xestións das políticas culturais. Doutro lado do país, nunha aldea totalmente descoñecida por min, estaba a ocorrer algo semellante.

Así foi que percibín como comezou a crearse unha especie de comunidade. Abriuse un diálogo que procuraba unha mirada sobre o rural que o puxera en valor, mais que fose á vez crítica, que non caese nas narrativas urbanas que só poden ver o medio rural como algo retrasado / baleiro ou como un espazo dourado que contén o folclore e a identidade. Nese sentido, procurei que Rehabitar o rural fose unha plataforma de encontro. Con todo, o diálogo que orientei ao final do día ficaba sendo, sobre todo, unidireccional. Pensei entón que era o momento propicio para transcender do eu ao nós.

Un eido onde caiban moitos eidos

Por iso, co obxectivo de crear, formalizar ou reforzar as redes existentes, quero que o espazo literario “Rehabitar o rural” se converta nunha canle de comunicación entre as parroquias que, aínda que estean distantes en termos xeográficos, atravesen problemas semellantes. Atopo fundamental dar espazo outras experiencias, utilizar esta páxina para visibilizar os conflitos aos que se enfrontan noutras latitudes do país. Con sorte, “Rehabitar o rural” pasaría a ser unha cartografía, un mapa das comunidades rurais, da xente que se está a organizar para loitar pola terra, vida e patrimonio, xa sexa en forma de colectivos ou individualmente.

Ninguén se libera só. É por iso que, ante a ameaza das políticas neoliberais que poñen en risco a nosa vida e os nosos medios, é importante escoitar outras voces, outras experiencias. Penso, por exemplo, na loita da Asemblea do Suído e como logrou defender o seu territorio para manter á marxe un proxecto mineiro. Como replicar esta vitoria noutras coordenadas, noutros territorios onde non se saiba por onde comezar, como enfrontar ao xigante.

Porque aínda que é importante coñecer as ameazas ás que nos enfrontamos, tamén é fundamental dar paso a outras narrativas máis esperanzadoras. Falo de crear referencias de historias que muden a perspectiva derrotista e pesimista á que nos ten sometido o realismo capitalista. No rural hai arte, hai diferentes xeitos de mirar e practicar a política; hai proxectos de varios tipos, asociacións veciñais e colectivos antifascistas. Este espazo web unicamente pretende servir como un mediador, un nexo.

Que forma terá o proxecto?

Rehabitar o rural continuará a ser un espazo literario en que caiba a crónica, o ensaio, a reportaxe e as entrevistas. Aínda que  continuará a ser a miña man quen constrúa o blog, a idea é estar en contacto con colectivos e persoas, viaxar até onde eles se atopen para coñecer a súa situación e facer unha cobertura máis profunda do que sucede nas comunidades rurais. É tamén por iso que a periodicidade de publicación deixará de ser quincenal e pasará a ser bimensual.

Así, abro a convocatoria: Afrontas unha problemática/carencia no teu concello ou parroquia?, tes un coñecemento/experiencia que pode servir a outras comunidades e querela compartir?

Manda un correo a: sara.guerrero.327@gmail.com

Grazas polas vosas lecturas!