Política
A traxectoria dos corvos

E entón brillaron as palabras certeiras de Rodolfo Walsh: “Cando a oligarquía di patria, quere dicir clase”. Na súa célebre 'Carta abierta de un escritor a la Junta Militar', escrita en 1977, un ano despois do golpe de estado na Arxentina, o xornalista denunciaba dende a clandestinidade os asasinatos, as desaparicións, as torturas, o amordazamento da prensa. Pero era na política económica do novo goberno onde advertía un terror aínda máis organizado que estaba a castigar xa a millóns de persoas co que se deu en chamar “miseria planificada”: unha operación que incluía a redución salvaxe dos salarios, a concentración da riqueza, o crecemento do paro, a perda de dereitos sociais ou o desmantelamento da protección do estado. Tamén, a emerxencia duns confusionistas da linguaxe aos que Walsh sinalou como “a nova oligarquía especuladora”. Un exército de parásitos que dicían patria cando, en realidade, querían dicir clase. Especulaban tamén coas palabras.

“En España non hai democracia, o que hai é unha oligarquía”, defende algún youtuber en horario de máxima audiencia. A primeira vista, non semella unha figuración desatinada: se entendemos o concepto coma “un goberno de poucos en beneficio propio”, hai tempo que vivimos atrapados no diagnóstico. Para apoialo, Andrés Villena describe en 'Las redes de poder en España' (Roca Editorial, 2019) como a política estatal segue superpoboada por unha elite de amigos, familiares e antigos compañeiros de colexio que xa mandaban nas profundidades do franquismo, e mesmo antes. Pero un pregúntase que queren dicir algúns exactamente cando afirman, tan enérxicos, “oligarquía”. Sendo xenerosos, quizais se refiran a esa mesma concentración de poder. No entanto, sabemos que súa resposta ao problema difire da idea que tiña Walsh na cabeza para se enfrontar á miseria planificada, consecuencia do ascenso daquel señorío tan traficante. Algunha aristocracia youtuber, por exemplo, contesta cun éxodo fiscal a Andorra. Din oligarquía, está claro. E repiten que “en España non hai democracia”. Pero importa menos o que queren dicir con iso cá súa insolidaria exaltación da neve.

Fala a oligarquía de patria, falan uns youtubers de oligarquía. Mellor que fale a traxectoria dos corvos

En 'Os paxaros e outros poemas' (Xerais, 2021), Daniel Salgado observa o percorrido duns corvos: “Sobre a tarde fría,/en calquera dirección,/atravesan a terra ocupada./«Non seremos libres/mentres haxa quen padeza»,/din os debuxos da súa traxectoria”. O poema, inserto nun fermoso conxunto, entra en diálogo con aquela frase que adoitaba repetir o sabio anarquista Osvaldo Bayer, gran amigo de Rodolfo Walsh: “Mentres haxa unha vila miseria, non haberá democracia”. A unha maioría en precario, esa traxectoria das aves polo ceo, “brillo negro de todas as nosas derrotas”, parécelle sinalar os efectos da oligarquía afeccionada de vello a repetir patria. E sabe que con iso os antigos amigos da escola están dicindo clase e privilexio dende hai varias xeracións. A mellor poesía do noso tempo, aquí e agora, nunca especula coas palabras: advirte a tendencia dos paxaros. Non se trabuca coa linguaxe. Fala a oligarquía de patria, falan uns youtubers de oligarquía. Mellor que fale a traxectoria dos corvos.

Revolucionarios por decoro

Diego Ameixeiras

Desobediencia

Revolucionarios por decoro

Diego Ameixeiras

A posibilidade, nestes días de emerxencia, debería significar unha nova confianza nas persoas. Hai que protexer esa esperanza no que aínda está por coller forma.