Que voen os paxaros!

A situación é a seguinte: o Ministerio de Defensa é propietario do terreo que okupa o CSO A Insubmisa. Defensa, a pesar de manter unha política de liquidación das súas propiedades inmobiliarias, cede agora eses terreos –que tiña ás arañas- ao Concello, á vez que Fomento se ofrece a financiar unhas obras para acondicionar o predio. E para iso hai que desaloxar o Centro Social.

Dende o Concello resaltan que conseguir o investimento de Fomento é importante por tres razóns: unha, para garantir a cesión e evitar así que os esquilmadores do público podan especular con eses terreos no futuro, como xa lograron facer cos aparcadoiros de Mestranza; dúas, para non perder a oportunidade de recibir unha nova infraestrutura a coste cero para as arcas municipais e tres, para dar cobertura institucional ao proxecto do centro social, tendo o barcelonés Ateneu de 9 Barris como modelo.

Antes de confrontar ese relato, fagamos antes unha viaxe mental á Compostela de fins de maio de 2017. Alí, a cúpula da oligarquía de bandeiriña e subvención culminaba o seu último golpe mestre, un golpe que xa levaba tempo argallando o seu brazo mediático, ao longo de meses de infoxicación, creando acusacións contra do movemento okupa, vencellándoo co fenómeno de usurpación de vivendas e con innúmeras actividades ilícitas e culpando ao goberno municipal de Compostela pola falta de man dura cara o dito movemento. Unha vez que lograran crear certo clima de tensión, tocoulle mover ficha á Delegación do Goberno, que sen previo aviso enviou un continxente sorprendentemente numeroso de antidisturbios para lidar co desaloxo e posteriores mostras de apoio ao CSO Escárnio e Maldizer, un conflito, porén, que segundo todo evidencia, non cabe máis que cualificar como nimio. Con todo, a partir de aí as rotativas redobraron os ataques contra o goberno municipal: que se Compostela Aberta estaba do lado da delincuencia, que se non se preocupara pola saúde dos axentes, que se aplaudía a okupación. A montaxe saldouse con ducias de persoas multadas e lesionadas, o distanciamento entre goberno municipal e movementos sociais e a enésima agresión ao dereito á información de todas e todos.

Por que é importante ter en mente o acontecido hai meses en Compostela? Por unha razón moi sinxela: o caso reúne todos os ingredientes do plan que se ten artellado para A Coruña.

O lanzamento de medias verdades e mentiras enteiras contra do movemento okupa é unha das accións de guerra prioritarias para medios como La Voz de Galicia e El Correo Gallego, tanto na Coruña como en Compostela. Non sorprende. O que é de estrañar é que non cargasen antes contra os centros sociais okupados, auténticas escolas de democracia para boa parte da mocidade galega. Pero o caso tamén é calcado por outro motivo: no punto de mira están dous gobernos municipais que esa oligarquía quere derribar custe o que custe.

En canto á Insubmisa, as saídas ao seu impase parecen ser tres: ou se produce o desaloxo voluntario, con vistas a crear un remake do Ateneo de 9 Barris; ou se produce o desaloxo forzoso por parte do Concello para poder asegurar a cesión e mailo investimento ou o Concello abandona a pretensión de conseguir o investimento, afrontando logo o tirón de orellas de Xosé Gago, Rosa Gallego e demais peixes da cidade.

A primeira das opcións parece a favorita do goberno municipal, pero non vai ser posíbel, pois a asemblea da Insubmisa xa decidiu non aceptar esa vía. Unha decisión que parece moi acertada, pois institucionalizar formalmente o fóra é o xeito máis eficaz de neutralizalo. Así aconteceu, por exemplo, co movemento sindical en 1976, cando un PCE inzado de políticos forxados no exilio decidiu formalizar o sindicato máis potente da época, CCOO, establecendo unha dirección, órganos estábeis e a afiliación obrigatoria. A historia posterior non paga a pena rememorala.

Hogano o Ateneu 9 Barris é un centro cultural que funciona a un ritmo vertixinoso, o seu éxito é tal que as entradas para as súas actuacións incluso se poden adquirir a través de Ticketea. Non parece que esa sexa unha saída de continuidade razoábel para un espazo, a Insubmisa, que vai alén dunha oferta meramente cultural, e que organiza, a día de hoxe palestras, obradoiros, xantares, deportes e ata labranza.

A Insubmisa non aposta (só) pola cultura alternativa, aposta por modelos de vida alternativos. A insubmisa é un deses lugares nos que aniñan novos mundos. Como se pode formalizar un proxecto así?

Quizais explique mellor este paradoxo o poema Txoria txori do recentemente falecido Joxean Artze, que dicía: «Se lle tivera cortado as ás/ tería sido meu/ non me tería escapado/ Pero así/ tería deixado de ser un paxaro». Deixemos, por tanto, voar o paxaro!

O que a opción da xestión comunitaria propón é, en realidade deixar en mans da comunidade un ben público. Pero os bens públicos, xa se sabe, non deixan de ser bens privados que pertencen ao Estado e que este pode, ou non, deixar ao desfrute de todas -unha categoría oposta ao ben público/privado é o ben común, é dicir, o que pertence á comunidade. Desde xeito, esta primeira opción, a da xestión comunitaria, aínda presenta unha outra eiva non menos grave: canto duraría tras unha eventual mudanza de goberno municipal? Ou, no mellor dos casos, canto tería que transixir ese hipotético proxecto para seguir en pé cun goberno do PSOE ou do PP?

Por outro lado, o investimento de Fomento tampouco se antolla unha escusa aceptábel, especialmente se se ten en conta que o Goberno que hoxe se amosa tan xeneroso coa Coruña é o artífice da Lei Montoro e da modificación –«con nocturnidade e aleivosía», diría Pérez Royo- do artigo 135 da Constitución. Como se pode explicar que o partido político que máis ten atacado a facenda dos concellos agora teña interese en financiar na Coruña infraestruturas municipais que ninguén precisa?

En canto ao resto de saídas posíbeis, cómpre resaltar que un desaloxo forzoso tería todas as consecuencias negativas da desautonomización, pero engadiría outra situación indesexábel: a do enfrontamento irreconciliábel entre o dentro e o fóra, entre un movemento que aspira a democratizar as institucións municipais e un movemento que aspira a liberar os corpos, entre a academia e a tinalla. Mais tampouco parece que o abandono da tensión e a súa tradución nunha repelencia mutua sexa o mellor escenario de cara ao futuro próximo.

O enfrontamento ou a repelencia entre movemento okupa e gobernos municipais son circunstancias óptimas para o adversario común, polo tanto, deberían ser actitudes a evitar. Abondaría se callar con explorar paradigmas que permitan mudar os marcos dunha relación que debe ser sempre tensa, pero non de inimizade: pode que a simbiose e o recoñecemento mutuo podan ser un bo punto de partida.

Na simbiose ambas partes se benefician da súa relación, como cando o búfalo se deixa quitar os parasitos polos picabois, unhas pequenas aves que, ao permanecer preto dos búfalos, logran disuadir o axexo dos grandes predadores. Aplicar o paradigma da simbiose na nosa cidade permitiría decatarnos de que a coexistencia duns e outros activismos é necesaria para unha transformación social real e o recoñecemento mutuo posibilitaríanos abrirmos o horizonte de posibilidades de mellora da vida das maiorías sociais. Quizais o impulso necesario para conseguir esa mudanza poda xurdir da necesidade de dar solución a un problema común: a guerra aberta que a oligarquía corrupta, espoliadora, especuladora e represiva está librando á vez fronte a un goberno municipal e fronte a un movemento social que, aínda, teñen a virtualidade de espertar ilusións en miles de persoas.