Municipalismo
Abanca Riazor, un nome que escoce

“ Non somos mercadorías nas mans de políticos e banqueiros”, berraba o 15M, predecesor da victoria, en xuño de 2015, dos ‘concellos do cambio’. Dous anos máis tarde o goberno municipalista da Marea Atlántica concedeu ao Deportivo da Coruña a posibilidade de que, mediante un acordo financeiro con Abanca necesario para a supervivencia do clube, o Estadio Municipal de Riazor pase a denominarse, até 2025, Abanca Riazor. O Concello aforra co acordo aproximadamente seis millóns de euros en mantemento e reformas no estadio ás que se comprometeran gobernos anteriores, ademais de obter outras contraprestacións menores.

A nova é indixesta para os sectores máis achegados a Marea e xera algunhas análises críticas, coma sinalar o acordo coma un acto de covardía. Teñamos presente que o nome do campo dun clube de fútbol de primeira división é seguramente o lugar do municipio máis nomeado nos medios de comunicación nacionais e internacionais. E que moitas das participantes e simpatizantes de candidaturas electorais como a coruñesa son persoas comprometidas con causas como a banca ética e a economía solidaria, loitas contra a especulación financeira ou as plataformas de afectadas pola estafa das preferentes. Non nos sorprende que a nova provoque frustracións e reaccións airadas. Así e todo, convén fuxir de lecturas maniqueas que, aínda que comprensíbeis, aportan pouco para entender e transformar mellor unha realidade que é, coma todo feito humano, enormemente complexa e contraditoria.

O simbólico importa

No marco das políticas de impulso ao consumo consciente en Barcelona ten lugar unha nova actividade, a Feira de Nadal do Consumo Responsábel e a Economía Solidaria. Desde hai dous anos o principal espazo público da cidade —Plaça Catalunya— vese ocupado por postos e actividades que fomentan outro modelo económico.

Nos anos anteriores á chegada ao goberno de Barcelona en Comú, a praza era ocupada cada Nadal por unha pista de xeo, un exemplo paradigmático dun modelo de ocio consumista, contaminante e clasista (o acceso á pista era de pago). A nova proposta, ben diferente, mantense malia as fortes presións mediáticas na súa contra. Non sendo menor a importancia efectiva da feira, pola que pasan máis de cen mil persoas cada ano, é moi destacábel o seu valor simbólico: a que tipo de actividade concede un goberno o espazo máis importante da cidade nunhas das datas máis sinaladas do ano. Reforza a análise o pequeno orzamento da feira, arredor dos cen mil euros anuais. Namentres, a axuda municipal ao Circuito de Montmeló seguía sendo de 2,5 millóns de euros (2016). Por moito que o apoio económico ao circuito fose reducido a case a metade no primeiro ano da nova alcaldía, e por moito que a intención do goberno sexa a de seguilo reducindo paulatinamente malia a presión dos lobbies, a comparación é impactante.

Non se trata de minimizar ao simbólico as posibilidades dun goberno municipal. En campos como a transición enerxética ou a economía solidaria as accións en Barcelona transcenden o terreo do divulgativo, con investimentos en catro anos de 130 e 24 millóns de euros respectivamente. O obxectivo da feira consiste en destacar a importancia do simbólico a través dun exemplo positivo. Como o que representa a cesión do goberno coruñés do seu lugar no palco VIP de Riazor a entidades sociais da cidade.

Unha lenta partida de xadrez

A miúdo as propostas electorais pecan de exceso de épica nas súas mensaxes, como exemplifica aquel lema de “Vai subir a marea para mudalo todo”. E daqueles pos veñen agora estas lamas en forma de frustracións e desenganos.

Malia a declarada receptividade do goberno coruñés, o único avance que se coñece en promoción de alternativas como a banca ética é divulgativo

Podemos agardar que se vaian freando algunhas políticas, como as subvencións públicas ás carreiras de Fórmula 1; que se teñan que asumir outras, coma o caso do nome do estadio na Coruña u a celebración do Mobile World Congress en Barcelona; e que se implementen outras innovadoras como algunhas das citadas anteriormente. Mais non é realista que se poida “mudar todo”, e menos en pouco tempo.

No municipalismo e á súa relación coa banca destacan políticas como as multas de Barcelona á grande banca por manter fóra do mercado pisos baleiros. En promoción de alternativas como a banca ética, no caso coruñés, malia a declarada receptividade do goberno, o único avance que se coñece é divulgativo, e consiste na inclusión da temática na oferta de actividades divulgativas municipais. Concellos como Donostia ou Barcelona demostran que é posible ir máis alá, contratando créditos á cooperativa de banca ética Fiare por valor de varios millóns de euros. Mais hai que incluir na análise que as limitadas capacidades dos bancos con valores impídenlles estar en todas as frontes, como argúe o Concello da Coruña explicando que tentou sen éxito a participación de Fiare, Triodos e Caixa Rural nun concurso público.

Expectativas realistas

Na Coruña unha grandísima parte da sociedade local sinte os intereses do Deportivo coma propios, polo que unha posición ríxida “contra o Dépor” podería supor un elevado custe electoral que poría en risco logros como a renda social municipal ou as novas políticas de vivenda social. Seguramente resulta moito pedir para un goberno novo e en minoría liderar batallas coma a que nos ocupa sen o apoio e a presión de medios de comunicación potentes que poidan trasladar outro relato, sen alternativas bancarias á altura (malia o esperanzador crecemento da banca ética nos últimos anos), e sen axentes sociais capaces de incidir nos grandes debates. Lembremos que rara vez alguén cuestiona con forza na cidade a actual cesión pública do estadio ao Deportivo por 50 anos ao prezo simbólico dunha peseta anual.

Poderíamos aplicar un dito que se di nestas terras: “As milagres, a Caión”. Porque, como mostra este exemplo, gañar algúns gobernos locais non é, nin moito menos, gañar o poder. E para poder afrontar con garantías de éxito retos maiores fai falta seguir avanzando posicións en todas as frontes: cultural, organización social, alternativas socioeconómicas, e tamén no poder político. Porque toda mudanza é, por si soa, condición necesaria mais non suficientes dos cambios profundos ás que aspiran as propostas transformadoras. Por todo isto as expectativas razoábeis, a paciencia e a perseveranza son ingredientes imprescindíbeis para non caer en tentacións como o desánimo e a desesperanza. Incluso cando toca “tragar sapos” indixestos como o de Abanca Riazor. Que, para que negalo, proe.