Galego
A lingua das crianzas (II): Algunhas respostas sociais á substitución lingüística en Galiza

A política lingüística da Xunta e a súa inacción ante a imposición estrutural do castelán favorece unha desgaleguización que comeza coa vulneración dos dereitos lingüísticos dos nenos e nenas galegas. En fronte, parte da cidadanía galega artella movementos de resistencia.

A lingua das crianzas (I): Paus nas rodas ao galego na infancia

Pablo Santiago

1

Galego

A lingua das crianzas (I): Paus nas rodas ao galego na infancia

Pablo Santiago

1

Nos últimos anos, Feijóo, Pocoyó e os seus amigos aceleraron o proceso histórico de substitución lingüística do galego a prol do castelán. A política lingüística da Xunta e a súa inacción ante a imposición estrutural do castelán favorece unha desgaleguización que comeza coa vulneración dos dereitos lingüísticos dos nenos e nenas galegas.

DEFENDER DEREITOS LINGÜÍSTICOS

Ruth Caramés é moi crítica coa escasa oferta de recursos de ocio e educativos en galego. Co apoio da Coordinadora de Traballadoras de Normalización da Lingua (CTNL) e dentro do programa Apego decidiu crear o proxecto Alí, que pretende difundir materiais educativos para nenos de entre zero e seis anos: “Fomos pais e viamos que nós e o noso entorno tiñamos preocupación por escolarizar aos nenos porque cambiaban automaticamente de lingua”. O proxecto comezou dirixíndose a profesionais da educación pero derivou nun portal tamén dirixido a nais e pais: “Había moito material en galego que non se estaba a empregar, polo que ademais dos obradoiros, fixemos un portal cos apuntamentos en liña”. Ademais, reivindica outras iniciativas xurdidas nos últimos anos, como a escola autoxestionaria e de inmersión lingüística Semente: “É unha necesidade vital nas cidades, onde hai moito máis corte de transmisión”.

Ruth Caramés, do proxecto Alí: “Fomos pais e viamos que nós e o noso entorno tiñamos preocupación por escolarizar aos nenos porque cambiaban automaticamente de lingua”.

Séchu Sende foi unha das persoas que botaron adiante a Semente hai 8 anos. “Con tres crianzas e varias activistas, pensamos: ‘Podemos crear unha escola?’. Isto supón un custo, unha rede social ampla e moito traballo militante. Sabiamos que ía funcionar só se había un movemento comprometido co proxecto e iso foi aparecendo”. Dende entón xurdiron novos centros e proxectos noutras vilas galegas, mentres a escola pública segue limitando e minorizando o galego. “Podemos ser outra xeración máis que vexa que os seus fillos e fillas se desgaleguizan ou podemos intentar outra cousa. Estamos orgullosos porque estamos demostrando que a autoxestión é eficaz para que as nosas crianzas sexan máis competentes comunicativamente, teñan un desenvolvemento cultural e unha educación científica, laica e feminista”. Sende enmarca este modelo nun movemento de loita polos dereitos lingüísticos que malia ser minoritario, está a aumentar a súa base: “Non sei de que xeito a escola pública pode vivir de costas a isto”.

Séchu Sende, sobre a Semente: “Podemos ser outra xeración máis que vexa que os seus fillos e fillas se desgaleguizan ou podemos intentar outra cousa.”

A Xunta rexeita o modelo de inmersión lingüística e defende o seu Decreto. Nunha investigación de Xaquín Loredo e Henrique Monteagudo, comparábase a transmisión lingüística do galego coa do catalán: en 2013, Indice de Transmisión Lingüística do Catalán era dun +0,09 e o ITIgal (o índice galego), un -0,08. No mesmo estudo recoñecían que “as últimas investigacións demolingüísticas revelan o resultado de que galego está sendo paulatinamente substituído polo castelán”.

Galego con acento catalán

Sofía Caamaño

1

Galego

Galego con acento catalán

Sofía Caamaño

1

Estudantes cataláns da lingua sorpréndense pola situación do idioma en Galiza.

É POSÍBEL REVERTER A SUBSTITUCIÓN?

O rexeitamento á retirada do Decreto 79/2010 que pediron diversas organizacións esgotou a vía legal, unha vez que o Tribunal de Estrasburgo desestimara por cuestións formais unha demanda da RAG. O secretario xeral de Política Lingüística, Valentín García Gómez, aseguraba hai meses para este medio: “Non hai ningún problema no sistema educativo, esa é a lectura fácil. O que hai que facer é ver de onde veñen eses rapaces. Os nenos de Vigo ou da Coruña nunca falaron galego”.

Séchu Sende: “Déronse pequenos movementos sociais coma o reintegracionismo, o neofalantismo, a regueifa, a reivindicación da inmersión lingüística ou o feminismo como movemento liberador das persoas.”

Malia que a Xunta semella mirar cara a outro lado ante a desgaleguización, Séchu Sende cre que as xeracións actuais foron quen de artellar respostas ante ese proceso: “Déronse pequenos movementos sociais coma o reintegracionismo, o neofalantismo, a regueifa, a reivindicación da inmersión lingüística ou o feminismo como movemento liberador das persoas”.

Nese horizonte esperanzador atopamos moitos outros exemplos, algúns deles nas redes sociais. É o caso de Wika, unha rapaza natural da Galicia polaca pero “compostelana de pascer”, reintegracionista e divulgadora da súa experiencia a través de Twitter; ou Mar, unha ‘twitteira’ “granaína galegofalante”. Outro exemplo cóntanolo Ruth Caramés, que despois de levar a súa filla a unha unitaria onde só había nenos castelanfalantes, albisca cambios e conta que “xa hai algún neno que xa chapurrea galego”, malia que recorda a responsabilidade dos pais: “Debemos pasar máis tempo cos pequenos. Se queremos que sigan pertencendo á nosa cultura temos que estar con eles, porque se non vannos educar outros”. Séchu Sende tamén ve necesaria unha maior participación social máis alá de votar en eleccións: “Podemos responsabilizar á clase política nun momento histórico determinado, mais como cidadáns tamén temos responsabilidades”. Por dignidade, por pragmatismo, por conservación da cultura, por militancia ou de xeito inconsciente. Calquera motivación que axude a reverter a desgaleguización é benvida e necesaria. A de Sonia é puramente emocional: “Se viviramos en China, falaríalle a Xía en galego. Como lle vou falar noutro idioma á miña filla?”.

Sonia: “Se viviramos en China, falaríalle a Xía en galego. Como lle vou falar noutro idioma á miña filla?”

Ao rematar unha das entrevistas na Gentalha, un cativo achégase á barra e pide “un pouquiño de auga”. Temos unha breve conversa e cando marcha reparo no precioso que é escoitar a un cativo en galego. E bonito é, pero máis bonito será poder escoitalo das nosas netas. Todo é poñerse.