Deportes
Fútbol na lama contra a morte do rural

Barciademera celebra cada ano un evento deportivo que involucra a todos os veciños desta vila de 300 habitantes.

Fútbol Lama 1
Partido de fútbol lama. Fonte: Asociación Terra por Terra Barciademera
22 dic 2019 08:00

Barciademera é unha parroquia do Concello de Covelo, inscrita na comarca de Paradanta. A vida transcorre aló nun val fértil que non escapou á dinámica que asulaga a maior parte do rural galego. Nos anos 90, este núcleo contaba con máis de 2.000 veciños. Hoxe supera por pouco os 300. Minguantes pero que dun tempo a esta parte se organizaron na Asociación Terra por Terra Barciademera, entidade sociocultural que procura reactivar a zona coa celebración de eventos de todo tipo: magostos, cursos, romaxes até outros de creación propia como o ‘Fútbol Lama’. “Para que a xente se vexa máis aló dos enterros...”, di Suso Iglesias, un dos membros da asociación e coñecido, entre outras facetas, por ser fundador do Xabarín Club. Un programa que marcou a varias xeracións e cuxo carné era a primeira identidade dos pequenos galegos: “Lembro que aló había un montón de socios. Agora teñen que ir en autobús a Covelo ao colexio. Quitarlles os servizos é o comezo da morte”.

Deportes
Liga Gallaecia: o poder do deporte mixto
No país dispútanse dúas competicións dun deporte que chegou de Irlanda para quedarse: o fútbol gaélico.
Trátase dunha modalidade balompédica na que dúas equipas de sete xogadores (poden ser mixtos) disputan un encontro nun terreo cheo de barro. “Aínda que recomendamos que veñan o dobre, porque cansa que nin Dios. É por iso que non hai número de cambios limitados”, conta Suso Iglesias. Todo vale —non hai fóras de xogo— agás usar botas de tacos ou andar descalzo. O resto: lama, goles e diversión. A idea tívoa José Antonio Lourido, coñecido como ‘Pispote’, emigrante como tantos outros, que tomou a idea dunha práctica similar que se fai en Alemaña. Quixo facer nas festas algo diferente ao típico partido de solteiros contra casados. Disto hai unha década. Logo de varios anos sen que ninguén asumise a organización do evento, dende 2018 voltaron os campos enlamados á vila da man de Terra por Terra Barciademera, que toma o seu nome dunha expresión popular na zona.

Trátase dunha modalidade balompédica na que dúas equipas de sete xogadores (poden ser mixtos) disputan un encontro nun terreo cheo de barro: “Aínda que recomendamos que veñan o dobre, porque cansa que nin Dios.”

“Terra por Terra Barciademera significa que se hai que escoller entre varias, quedámonos coa nosa. A expresión seguiría con outros versos como ‘Terrón por Terrón, Avión’. Terra significa aldea ou pobo para os portugueses. Nesta zona sur hai unha tremenda influencia lusa, xa non só pola proximidade de Portugal, senón polo enorme número de habitantes que emigraron a Lisboa durante os séculos pasados e que fai que á xente de Barciademera se lles coñeza como os lisboanos. Aló non se sentían tan lonxe da casa ao estar nun país no que o idioma era o mesmo”, conta Suso Iglesias. El naceu e criouse en Vigo pero ten as súas orixes nesta parroquia de Covelo, patria pequena dos seus devanceiros e coa que, por tanto, ten compromiso.

A recuperación das levadas

A preparación do terreo do xogo comeza na primavera e involucra a todo o pobo. Para levar a auga ás fincas utilízanse as levadas. “Eran correntes de auga que se utilizaban para regar a coñecida como Veigas da Barcia. Tiñan varios quilómetros. Pero co abandono do rural quedaron inutilizadas. As terras onde se xoga o Fútbol Lama eran cultivables e boas. Eran, por exemplo, onde se botaba o millo. Agora malamente se recolle a herba unha vez ao ano nelas. Se non se fixese isto encheríanse de fentos, xesteiras e coellos. A terra queda fresca e ben remexida”, conta Suso Iglesias. Grazas ao traballo que esixe esta proba deportiva, conseguiuse recuperar as levadas, que contan con varios quilómetros, por se algún veciño quere facer uso del e para darlle vida ás leiras, outrora esixidas, e agora carne de descoido. Teñen cadansúa o seu propietario, pero ningún torce o bico cando se lle pide que ceda o eido para o Fútbol Lama. “Isto axúdalles a socializar e crear comunidade. A xente é consciente de que se non fose por isto, non habería auga nas Veigas da Barcia. E faise de balde, coa traballo voluntario e colaborativo dos veciños”.

O que máis traballo dá é a preparación do campo para a cita deportiva. “Hai que achantar toda a finca, fresar, sachala… Crearlle un sistema con pozo e aspersores para regala continuamente de xeito que non se vaia o barro. Hai detrás un traballo impresionante. E faino a xente de aló. Un leva o tractor, outro a paleadora… Preferentemente o sábado, que é un día que todo o mundo pode”. Isto axuda a xerar comunidade e disimular a morriña polos tempos nos que esta aldea era a máis poboada da zona. Condición que perdeu logo de tres décadas de galopante escapada cara a Vigo, Ponteareas ou fóra de Galicia. Cando menos, os que quedan, camiñan na mesma dirección, xa que Iglesias estima que o 70% son socios da asociación.

Despois do sacho, o ‘Marito’

Estas xornadas de traballo para o mundial lamacento tamén veñen acompañadas de distensión. Cando se apousan os sachos comezan os maritos: “Son unha especie de seráns —romaxes a carón dos ríos— propios da zona que se facían ao carón do Río Tea. Antes, as festas patronais celebrábanse os días que eran, non se facían cadrar coas fin de semanas. Estas, cando quedan libres de festivos, utilizábanse para organizar estes maritos que nós estamos a recuperar. Á xente encántalle”. Terra por Terra utiliza as celebracións tamén para honrar a figuras como Delmiro Barral ‘Calistro’, un gaiteiro autodidacta que fixo os seus primeiros instrumentos con canas. Precisamente, fíxose famoso nos maritos pola súa habilidade para tocar de orella calquera peza que lle propuxeran.
Fútbol Lama 2
Momento dun partido de Fútbol Lama. Fonte: Asociación Terra por Terra Barciademera
“Isto axúdalles a socializar e crear comunidade. A xente é consciente de que se non fose por isto, non habería auga nas Veigas da Barcia.”

A música acompaña aos participantes do Fútbol Lama dende primeira hora da mañá. De feito, a idea dos organizadores é facer un festival paralelo ao torneo que ten lugar en agosto. Faise neste mes porque outro dos obxectivos que ten este deporte é combater as altas temperaturas. “Ten moito éxito, para o ano pensamos en facer dous campos. Agora xogan 16 equipas durante dez horas, dende a mañanciña. Os partidos son de dous tempos de oito minutos cada un. En total, dispútanse 27 encontros até as 9 da noite. Alén diso, hai dous partidos de exhibición entre celebrities e outro de cativos”, conta un dos organizadores dun evento que se financia en parte coas cotas que pagan os equipos: 40 euros que se unen ás aportacións anuais dos socios (10 ao ano) e de patrocinadores. Malia que hai duchas montadas, a maioría dos participantes prefire lavarse noutro lado: “Para bañarse hai un río que está ao carón e que é afluente do Tea. A xente métese nel de ben boa gana”.

E o que comezou sendo unha idea tola do Pispote, un emigrante retornado, está a converterse nunha tradición nas comarcas do Condado e Paradanta. En Fornelos da Ribeira ou San Paio de Alxén teñen as súas propias competicións. En todos os lugares, por un día, silénciase o laio máis repetido, segundo recita Iglesias: “Xa non vive ninguén aquí. Xa ninguén quere vir”. Un lamento sustentando por datos como que as tres escolas que había en Barciademera hai tres décadas son agora tres… Tres pequenos en toda unha vila que se sacode, aínda que sexa por un día, a sangría poboacional a golpe de lama.

Informar de un error
Es necesario tener cuenta y acceder a ella para poder hacer envíos. Regístrate. Entra en tu cuenta.

Relacionadas

Laboral
Laboral Los sindicatos convocan huelga en Mediapro durante las últimas jornadas de la liga de fútbol
El final de la liga de fútbol podría no verse en televisión si la empresa HBS, nueva adjudicataria de la producción de La Liga, no garantiza la subrogación del personal. Los sindicatos han convocado huelga del 13 al 27 de mayo en el grupo Mediapro.
Fútbol
Fútbol y política Las gradas de todo el mundo enseñan la tarjeta roja a Israel
La campaña ‘Show Israel the red card’ suma más de 170 acciones desde que, en febrero, el grupo ultra del Celtic de Glasgow hizo un llamamiento al mundo del fútbol para exigir que la FIFA cumpla sus estatutos y suspenda a Israel de sus competiciones.
PSOE
Crisis de Gobierno “El Gobierno está en la UCI”: los aliados de Sánchez afilan el discurso en clave electoral
A la espera de nuevas pruebas que puedan afectar directamente al presidente del Gobierno o algún indicio de financiación ilegal del PSOE, Podemos radicaliza su crítica al bipartidismo y Sumar habla de “un cambio de 180 grados”.
Baleares
Un modelo insostenible El rechazo a la turistificación se expande en Canarias, Baleares y Barcelona
Tras la masiva manifestación en las Islas Canarias del pasado mayo, Palma de Mallorca, Barcelona y San Sebastián salen este 15 de junio a la calle contra un modelo de turismo desmedido insostenible para el territorio y sus habitantes.
Violencia machista
El Estado que revictimiza Violencia institucional: “Si lo hubiera sabido antes, no hubiera denunciado nunca”
Rocío ha sufrido violencia psicológica, física y sexual por parte de su expareja. Y también violencia institucional en todas las puertas de la red de recursos institucionales que ha ido atravesando.
Crónica
Justicia En la sala de un juicio a una madre protectora
Esta es una crónica de un juicio a una mujer que pidió medidas por sospechar de abusos sexuales a su hija en el domicilio paterno sin que ninguna institución moviera un dedo y, un mes después, cogió un vuelo a su país para intentar protegerla.
Opinión
Opinión Amor, alienación y nostalgia en la obra de Wong Kar Wai
El cine de Wong Kar Wai logró captar la avalancha de nostalgia que florecía en el capitalismo tardío frente a la desorientación y la enajenación de los propios sujetos sociales.
Oriente Medio
Oriente Medio Decenas de muertos en una noche de sirenas y misiles cruzados entre Israel e Irán
Después del ataque israelí contra la infraestructura energética y militar iraní, cientos de misiles iraníes atraviesan el cielo israelí e impactan en Tel Aviv, Bat Yam, Tamra y Haifa.
Editorial
Editorial Justicia irracional
Por acción o por omisión, las instituciones violentan a las mujeres. Se llama violencia institucional.
Relato
Relato Rendirse
A mi pesar me tocaba compartir mesa con aquellos documentos y, como estaba de los primeros (no lo habría imaginado al llegar), ya no conseguía quedar por encima, con lo que me gusta.

Últimas

Galicia
Galicia Activistas bloquean una planta de Altri en Portugal y avisan de que frenarán su expansión en Galicia
El grupo atrancó con cadenas y soldadura las entradas de la planta de Celbi en Leirosa, en la mayor acción directa hasta el momento contra la expansión de la multinacional papelera en territorio gallego: “O povo é quem para Altri”.
Madrid
Movimiento republicano Miles de personas claman en Madrid contra la monarquía y por la República
En el 11 aniversario de la proclamación de Felipe VI, una marcha unitaria reclama que este reinado sea el último de España.
Tribuna
Tribuna Almacenamiento energético de Enlight Renewable Energy en Huesca: lavado verde de la imagen de Israel
VV.AA.
La empresa israelí Enlight Renewable Energy tiene intención de construir un parque de baterías para energías renovables en el pirineo oscense. Operación que el Gobierno debería prohibir por la contribución de la compañía a la ocupación ilegal israelí
Ocupación israelí
Movilizaciones Un centenar de organizaciones de 26 países denuncian a la empresa vasca CAF y su tren del apartheid
Más de 50 localidades salen a la calle este fin de semana para señalar a la empresa que construyó el tranvía que conecta Jerusalén con territorio ocupados y exigir el fin del genocidio en Gaza.
La vida y ya
La vida y ya Un rato de cada lunes
Pero, lo más coincidente ha sido, expresado de distintas maneras, su agradecimiento hacia ese lugar. Su lugar elegido.
Ocupación israelí
Ocupación Israelí La policía egipcia impide con violencia la marcha internacional a Gaza
La marcha de 4.000 personas a Gaza es reprimida por la policía del régimen de Al-Sisi. La organización pide a las embajadas que reaccionen y protejan a sus ciudadanos.
Galicia
Crowdfunding O Salto Galiza abre un crowdfunding para empapelar a Altri
Queremos investigar a los responsables políticos y empresariales del que podría ser el mayor atentado ambiental de la historia reciente de Galicia.
Que no te lo cuenten
El Salto Radio De océanos y detenciones
VV.AA.
La acidificación del agua marina supera sus límites mientras Israel aborda la Flotilla por la Libertad.

Recomendadas

Consumo
David Sánchez “Shein está diseñado para crear adicción a través de patrones muy oscuros”
David Sánchez Carpio es director de la Federación de Consumidores y Usuarios (CECU), una de las organizaciones que han denunciado al gigante chino de venta de ropa por internet ante la Comisión Europea. “No hay que culpabilizar a los consumidores".
Rap
Rap Los Chikos del Maíz: “La música urbana está llena de fachas y votantes de Vox”
Tras un fin de gira accidentado, Toni y Nega dan una tregua indefinida a su proyecto con dos conciertos en Madrid. Horas antes de llenar la sala en la primera cita, visitan la redacción de El Salto.
Río Arriba
Río Arriba Luis González Reyes: “Vivimos en un mundo en la que la escasez es un elemento central”
Primera entrevista del programa Río Arriba en formato podcast y vídeo donde hablamos de las nuevas guerras neocoloniales por recursos en la era de Trump y Putin, de la escasez, del decrecimiento y el colapsismo.
Pensamiento
Economista Clara Mattei: “El liberalismo y el fascismo están unidos en su protección del orden del capital”
El ambicioso ensayo 'El orden del capital' nos traslada al Reino Unido y la Italia de la I Guerra Mundial, que se contemplan como un momento bisagra: el auge de socializaciones y cooperativizaciones que tuvo lugar durante la contienda y la inmediata posguerra fue abortado a través de un 'shock' austericida destinado a restaurar la centralidad de los grandes capitales.