Balea Cultural
Satoshi Kon, o prestidixitador da animación

Satoshi Kon expón no seu cinema unha visión da realidade moi singular: cotiá á vez que estraña, incómoda, profunda. Un mundo do que non se pode escapar nin en soños. Cada plano no seu cine dá unha información tremenda e está meticulosamente pautado.

Satoshi kon 3
Fotograma de Paprika
BALEACULTURAL.NET
24 nov 2018 12:21

No primeiro contacto que tiven con Satoshi Kon era demasiado pequeno para entendelo. Unha idol xaponesa metíase a actriz tentando dar un avance na súa carreira e entón sucedían cousas estrañas que no seu momento non souben definir. As consecuencias foron que eu, adolescente de 14 anos e en plena efervescencia de hormonas, tiven pesadelos durante semanas. Perfect Blue chegara á miña vida. Nese momento non podía nin sequera escoitar cantas veces máis vería esa marabilla audiovisual.

Esa é a obra coa que debutou Satoshi Kon como director e, ao meu xuízo, a súa mellor obra. Despois virían Millenium Actress, Tokio Goodfathers, a serie de televisión Paranoia Agent e a longametraxe Paprika. Kon é un dos grandes nomes da animación xaponesa aínda que é posible que se non se está familiarizado con ela, de primeiras non soe. Pero a que Inception de Cristopher Nolan e Black Swan de Darren Aronofsky si? Os dous directores máis recoñecidos do século vinte e un en occidente. Logo falarei máis do tema pero débenlle moito ao xaponés. Algún diría que demasiado.

A famosa Inception de Cristopher Nolan non é máis que unha versión simplificada ata a saciedade e incriblemente peor de Paprika.

O de Kon é un cinema complicado dun xeito deliberado, que lle permite indagar nos puntos máis escuros e complicados do ser humano. Unha das claves do director é resolver as imaxes que vai mostrando dun xeito non habitual, é dicir, tenta escapar todo o posible dos clichés para que o espectador se sinta incómodo. Do mesmo xeito, prescinde de planos que presenten as secuencias e lles dea contexto. Deste modo consegue que o espectador non saiba en que liña temporal está, ou incluso se o que ven corresponde á imaxinación dos protagonistas. O coñecemento que teña o espectador do cinema vese polo tanto nun estado de cuestión. Logra que se teña a mesma información que o personaxe, sempre privado por algún motivo.

Os personaxes protagonistas en Kon son predominantemente femininos. Os masculinos son sempre secundarios e presentan un cariz totalmente negativo, no que as actitudes patriarcais afloran dun xeito brutal. Por outra banda, sempre tenta profundar psicoloxicamente a un nivel impresionante. Ademais, os trastornos mentais e como lle afectan ao individuo son unha constante. Tamén se observa na súa obra un existencialismo recorrente, que baña moitas das súas películas.

Satoshi kon 2
Fotograma de Perfect Blue

No aspecto no que o director xaponés destaca especialmente é a montaxe. Kon constrúe o seu estilo a través do que adoita ser a excepción. As súas transicións son tan elaboradas que fai do match cut (planos unidos a través da acción ou tema que se trata) a norma. Noutras ocasións utiliza elementos cun gran grao de experimentación. Deste xeito, rompe tanto o tempo como o espazo. Ademais, a nivel narrativo fai que o espectador en moitos momentos se sinta perdido, aspecto que fai tan especial o seu cinema.

Volvendo á influencia no cinema occidental, a historia é bastante interesante. A famosa Inception non é máis que unha versión simplificada ata a saciedade e incriblemente peor de Paprika. Ambas as dúas parten da mesma premisa: a tecnoloxía avanzou o suficiente para que se inventase un aparato para entrar nos soños. A partir de aquí calquera parecido –máis aló dos planos clonados por Nolan- é pura coincidencia.

Compre preguntarse se é posible coller a Satoshi Kon, un dos mestres da animación, e extrapolalo á imaxe real con éxito.

Ambas as dúas películas teñen unha protagonista feminina. En Paprika a muller é forte e en todo momento toma as súas propias decisións, mais en Inception esta é levada da man dun home que en todo momento está a decidir por ela dende un punto de vista de pseudotitor. Por outra banda, as tramas son completamente diferentes. A película de Nolan é dende o seu argumento unha puñalada á obra orixinal de Kon. A inclusión dunha historia de ladróns que elimina todo rastro de existencialismo é a primeira decisión que fai de Inception unha obra menor.

Se as obras de Satoshi Kon se caracterizan por tomar ao espectador por unha persoa intelixente, no caso de Inception é ao contrario. Moreas e moreas de diálogos para explicar unha trama xa de por si simplificada. É ir en contra do propio cinema, un medio no que por definición prevalece a imaxe. Tamén se representa dunha maneira moi basta os soños. En Paprika hai caos, o chan móvese, todo é imprevisible. En cambio, na obra do inglés todo sucede coma se fose a vida real pero sen selo. Tampouco hai ningún tipo de confusión sobre o que está acontecendo en cada momento, non é unha representación onírica en ningún caso. Christopher Nolan colleu unha obra de culto e transformouna en algo efectista que, por suposto, foi un éxito nos salóns de billetes.

O caso de Darren Aronofsky é aínda máis curioso. Mercou os dereitos de Perfect Blue para, en principio, facer unha versión live action. Isto non aconteceu pero permitiulle copiar plano por plano unha escena en Requiem For A Dream no que a protagonista está nunha bañeira e remata berrando desatando todas as súas frustracións baixo a auga.

Balea Cultural
Cine e Cómic: as artes condenadas a entenderse
As adaptacións do cómic ó cinema son cada vez máis numerosas e relevantes entre dous medios irmáns.

En 2011 sae á luz Black Swan. A protagonista é Nina –a de Perfect Blue chámase Mima-, unha bailarina de ballet á que se lle dá a oportunidade para facer unha grande obra. Nese momento comezan a ocorrer sucesos estraños. Va que vos soa de algo? Hai que apuntar neste momento o cambio cualitativo que é implícito a este cambio de argumento. As Idol no Xapón son consideradas algo parecido a unhas deusas da feminidade, seres puros, castos e idealizados. Pasar a ser actriz como foi o caso de Mima ten implicacións por si mesmo que Black Swan simplifica. Non está exenta de crítica ao descoñecido para moitos mundo do ballet, pero si da gran crítica social que fai Kon do seu círculo.

Como era esperado, Black Swan é moito máis simple que a película na que se basea. Esteticamente é moito máis bonita, con números de baile de bela factura, pero todo o xogo da montaxe que ten Kon non está en ningures. Ademais, segue outras trazas argumentais da película xaponesa pero non a explota do mellor xeito. De novo, a versión occidental non iguala á orixinal.

Pero hai que preguntarse se sequera iso é posible. Se coller a Satoshi Kon, un dos mestres da animación, e extrapolalo á imaxe real se pode facer con éxito. O director aproveita todo o potencial do seu medio. Isto vese reflectido en que todas as súas obras están entre as mellores películas da historia da animación xaponesa. Kon morreu en 2010 por mor dun cancro de páncreas. Faleceu sen que ninguén puidese recrear unha obra súa dun xeito digno.

Informar de un error
Es necesario tener cuenta y acceder a ella para poder hacer envíos. Regístrate. Entra en tu cuenta.

Relacionadas

Balea Cultural
‘Star Wars’: As dúas caras da nostalxia

A historia de como Disney mercou os dereitos da saga de Star Wars sen ter antes unha idea clara de que facer con ela.

Balea Cultural
‘Casablanca’: revisitando o mito
De cando en vez non está de máis visionar de novo un dos grandes expoñentes do cinema clásico de Hollywood.
Gobierno de coalición
Gobierno de coalición Sánchez resiste, los aliados se ilusionan y Feijóo se llena de barro
Se apaga el ciclo político antes del receso de verano con un líder del PSOE que ve la luz al final del túnel, a pesar del desplome en las encuestas.
Barcelona
Chatarreros El reciclaje invisible: la relación entre la chatarra y la ciudad de Barcelona
La red de reciclaje en Barcelona es de una complejidad casi hermética, más aún si hablamos de los recicladores informales, más conocidos como chatarreros. Salimos a la calle a entender una economía sumergida que está a la vista de todos.
Salud mental
Salud mental Familia y escuela son los principales factores de protección para la salud mental de adolescentes LGTBI+
Las personas con una orientación sexual divergente con la heterosexualidad muestran mayor grado de depresión e ideación suicida que las heterosexuales. Los vínculos son clave para mitigar los riesgos, según un estudio.
Medios de comunicación
Medios de comunicación El futuro del periodismo no lo está escribiendo una máquina
El periodista Pablo Mancini, estratega dentro de The Washington Post, defiende una profesión aquejada de múltiples problemas. El primero, y más crucial, la deserción de miles de personas que ya no quieren estar informadas.
Entrevista La Poderío
Andalucía Virginia Piña: “Con la Guerra Civil y su posguerra intentaron aniquilar nuestra conciencia”
Quien tiene el poder, tiene los recursos, y quien tiene los recursos también tiene la palabra. Virginia Piña (Jaén, 1988) la lleva tomando en los últimos seis años, dándole forma para hablar de figuras clave en la historia de las mujeres en Andalucía
Partidos políticos
Partidos políticos La extrema derecha se dispara en un CIS en el que el PSOE acusa el golpe del Caso Koldo
El barómetro mensual señala un empate virtual entre PSOE y Partido Popular y anticipa un crecimiento de Vox. El CIS no pregunta por el caso Koldo, pero éste se hace notar en el resultado.

Últimas

València
València Huelga de celo en el Consorcio de Bomberos de València en plena campaña de incendios
La plantilla denuncia sobrecarga, falta de efectivos y abandono institucional, mientras la Diputación oculta el conflicto y prioriza su relato de normalidad.
Genocidio
Genocidio Israel asesina a diez niños que esperaban suplementos nutricionales en un hospital
La Unión Europea sigue evitando la imposición de sanciones al régimen de Tel Aviv. Estados Unidos anuncia sanciones contra la relatora de la ONU que ha denunciado el lucro de las empresas colaboradoras de Israel.
Fronteras
Fronteras europeas Un año más, la Caravana Abriendo Fronteras denuncia las políticas antimigratorias de Europa
Desde Baiona y Girona saldrán los grupos que recorrerán puntos críticos de fronteras europeas como Irún, Calais, Dunkerque y Toulouse donde se encontrarán con otros colectivos para movilizar la solidaridad con las personas migrantes.
Migración
Migraciones Entre la incertidumbre y la esperanza
El aumento de las muertes en el último año está relacionado con las condiciones cada vez más peligrosas con que se encuentran las personas para llegar a Reino Unido.
Más noticias
Opinión
Opinión Del malismo al imbecilismo
Los patanes en traje con poder que infestan nuestro ecosistema como moscas plastas, son el reflejo de un régimen que busca la imbecilidad masiva.
Opinión
Opinión Libertad para las Seis de la Suiza
Cuando el sindicalismo entra en prisión, lo que está encerrado es mucho más que una protesta. Es el eco de todas las veces que dijimos “basta”.

Recomendadas

Laboral
Laboral Jornadas de 50 horas semanales haciendo tareas de categoría superior: así se trabaja en hostelería
Es uno de los sectores con más sanciones e intervenciones de la Inspección de Trabajo, con más de 12.000 trabajadores extranjeros aflorados en las intervenciones y que cuenta con el 21% de las sanciones emitidas por este organismo.
Derechos Humanos
Flotilla de la Libertad Yanis Mhamdi: “Israel es el Estado que mata más periodistas en todo el mundo”
Este periodista de Blast fue uno de los integrantes de la Flotilla de la Libertad. En esta entrevista cuenta cómo transcurrieron las horas en las que este grupo de defensores de derechos humanos estuvieron bajo detención ilegal en Israel.
Genocidio
Genocidio La segunda consultora más importante del mundo es señalada por su papel en el despiece de Gaza
Boston Consulting Group está considerada una de las “big three” del sector. Ahora, una serie de informaciones señalan cómo ha estado detrás de la fundación antiUnrwa encargada de la distribución de ayuda y de los planes de expansión en la costa.
Unión Europea
Unión Europea La sociedad del miedo al declive
La angustia ante el futuro acompaña a las sociedades europeas desde hace tiempo y precede a la Unión Europea. Se manifiesta con mayor claridad en los períodos de declive económico y las turbulencias políticas y sociales que los acompañan.