Balea Cultural
Morricone: 90 anos, 500 películas (II)

A obra de Ennio Morricone é enorme. Nesta segunda parte achegámos a unha etapa de menor producción musical, ainda que tamén vai ser longa, dura e intensa. As súas creacións  van deixar ao lado ese grandísimo labor experimental que tivo nas décadas dos sesenta e setenta para, a partir dos anos oitenta, mostrar unha madurez musical moito máis clara.

Ennio Morricone II
Ennio Morricone. Foto: www.enniomorricone.org
BALEACULTURAL.NET
17 nov 2018 13:00

Non sei cantas veces choraría Ennio Morricone na súa vida, pero sabemos que foron polo menos dúas. Unha delas foi ao coñecer o Papa Francisco, en 2012, pouco antes de preparar unha misa na súa honra. Estaban el, a súa muller e o Pontífice. A parella rompeu a chorar, desolada da emoción de coñecer unha das figuras máis importantes das súas vidas.

Durante os sesenta e setenta, outro dos xéneros traballados por Ennio Morricone foi o cinema relixioso. Comentabamos na primeira parte deste repaso pola súa obra que o italiano era, e aínda é, un católico devoto, e talvez esta sexa a única das cousas nas que non cambiou durante todos estes anos. Destacan, sobre todo, traballos coma os que fixo en películas como El Greco, que mostra unha forte crítica á Igrexa nos tempos nos que existía a Inquisición.

Balea Cultural
Ennio Morricone: 90 anos, 500 películas
Hai moito Ennio Morricone que estudar. Nesta primeira parte achegámonos aos seus primeiros pasos.
Contrasta esta crítica con obras dun nivel propagandístico máis claro, como podería ser a serie Moisés, de 1974, a cal conta cunha banda sonora completa obra de Morricone na que, cun corte bastante clásico, vemos bastantes detalles que vai repetir en obras posteriores do mesmo estilo: soan órganos e coros, e a instrumentación busca atopar raios de sol entre nubes lamentosas.

Con todo, e chocando de golpe con ese cine relixioso, quen mellor entenderon as ideas de asociar música e imaxe como O Mestre quería foron os partidos de esquerda, e concretamente o Partido Comunista Italiano. Morricone, simpatizante daquela e que xa en entrevistas máis actuais viu ben aclarar que non era militante, atopou nos directores con máis sensibilidade política unha asociación única, na que moitas das súas ideas estritamente creativas tiveron unha das mellores formas de materializarse. Naceron así, entre outras, as bandas sonoras de Novecento, Queimada ou A Batalla de Alxer.

Novecento non debeu ser tarefa sinxela. En síntese, podemos resumila como unha produción ambiciosa, na que se tenta mostrar a loita de clases dunha maneira realista, levando o tema ao guión dunha maneira costumista, e ao mesmo tempo enchendo o filme de metáforas e simbolismo. O resultado final é unha película de máis de cinco horas, e dividida en dúas partes.


Para Novecento necesitábase plasmar unha carga ideolóxica verdadeiramente potente na instrumentalización, e Morricone non tivo demasiado tempo para facelo: o filme chegoulle xa rematado, e só tivo dous meses para realizar as composicións. O resultado é para a historia, como xa a estas alturas non lle debería sorprender a ninguén. A melodía de Novecento pégase nas nosas cabezas, inconfundible, con eses pequenos murmurios que crecen ata que estoupan os instrumentos e enchen de emoción as escenas da película.

Morricone só tivo dous meses para realizar as composicións para Novecento

Para as dúas obras que firma Gillo Pontecorvo á dirección foi capaz de crear melodías únicas e diferenciables, destacando sobre todo en Queimada o seu tema Aboliçao, que retrataba á perfección de maneira musical ese agresivo sentimento anti-colonialista que o director buscaba crear. A asociación Pontecorvo-Morricone funcionou, e de feito, preto de chegar aos anos oitenta e cando Morricone xa estaba dando os seus primeiros pasos importantes nas composicións a nivel internacional, volveron colaborar na crúa Operación Ogro (1979), filme que trata o atentado a Carrero Blanco por parte da ETA.

Cunha carreira xa máis que creada, e con poucos xéneros que descubrir, Morricone vai comezar unha etapa de menor produción musical, mais igualmente longa, dura e intensa. As súas creacións, con todo, van deixar ao lado ese grandísimo labor experimental que tivo nas décadas dos sesenta e setenta para, agora, mostrar unha madurez musical moito máis clara. Para moitos, é a partir de agora cando O Mestre nos vai regalar as mellores composicións da súa vida.

Chegados os finais dos setenta, Morricone comezou a ter máis e máis colaboracións fóra de Italia. No ano 1978 colaborou con Terrence Malik, e a dita colaboración sucedéronlles outros importantes directores como John Carpenter. Abriuse a porta a novas colaboracións que o fixeron pasar á historia e ser nomeado a unha gran cantidade de Óscars, e sempre con moita polémica ao redor das súas derrotas.

The Mision Ennio Morricone
Fotograma de A Misión, Roland Joffé (1986)
A outra vez que Morricone chorou foi ao ver A Misión (1986). O produtor Fernando Ghia, con quen Morricone traballara xa en obras menores como A tenda vermella (1969) ou Forza G (1972), levou ao Mestre a Londres para que asistise, xunto a Ronald Joffé, á proxección do filme. As imaxes e a historia conmoveron a Ennio, quen, sen poder mediar palabra, entre choros, non quixo aceptar o proxecto. Non por falta de interese, senón porque creu que a beleza do que acababa de ver era tal que non facía falla música.

Finalmente fixo a banda sonora, e deberiamos estar agradecidos por este feito. Non se trata dunha simple banda sonora na que madure as ideas que mostrara na súa época entre filmes relixiosos, que tamén, senón que Morricone presta verdadeira atención a todas as sensibilidades e culturas que aparecen no filme, onde se retratan os primeiros contactos entre nativos americanos e misioneiros xesuítas en Panamá, e combínaos dunha maneira brillante. Trátase dunha obra chea de emoción e beleza, que tenta plasmar a preciosa fotografía do filme.

Morricone cualificou de roubo que non levase el aquel Óscar, que acabou en mans de Herbie Hancock polos seus arranxos en Round Midnight. Pero non foi o único caso considerable como fraude, pois tres anos despois, con Cinema Paradiso baixo o brazo, non está sobre a mesa só o feito de que gañase unha banda sonora que non fora súa como a da Sireniña, senón que nin sequera fora nomeado.

A banda sonora de Cinema Paradiso recolle a maioría de influencias e xéneros que Morricone tratou na súa xuventude

Cinema Paradiso conta, sen lugar ás dúbidas, cunha das obras sonoras máis conmovedoras e mellor construídas da historia. Recolle a maioría de influencias e xéneros que Morricone tratou na súa xuventude, cada nota reproduce un sentimento único, cun ton romántico que concreta todo o que Morricone tentou construír no pasado. Os elementos máis costumistas do Mestre están plasmados en temas como Childhood and Manhood. Aqueles máis liberadores e festivos propios das súas construcións para o cine erótico vense definidos como nunca en cancións como From American Sex Appeal To The First. Tamén están agora determinados, en temas como Cinema on Fire, os coñecementos que adquiriu en filmes de suspense e terror.


As pezas repiten ritmos, mais os cambios de instrumentos representan as diferentes etapas e momentos vitais que Salvatore, protagonista do filme, vive. E todo para desembocar nesa pequena peza de menos de dous minutos que marca un dos finais máis preciosos do cine, Projection For Two

Todas as películas dos anos oitenta en adiante mostran un Ennio Morricone menos experimental, mais igual de virtuoso e certeiro, creando bandas sonoras dunha instrumentalización xa non tan simple como era ás veces anteriormente, senón auténticas orquestras preparadas para interpretar temas cuxa intención é única e exclusivamente dotar de toda a vida que sexa posible aos filmes que acompañan.

Ennio Morricone non conseguiu un deses afamados e ata perseguidos Óscars ata os 87 anos

Con todo o que acabamos de contar, resulta como mínimo sorprendente que un compositor como Ennio Morricone non conseguise un deses afamados e ata perseguidos Óscars ata os 87 anos, pola súa participación á composición no último filme que Quentin Tarantino presentou ata o momento, The Hateful Eight (2016). E foi cunha banda sonora de menos calidade que moitas das anteriores e feita para un director co que Ennio nunca tivo un respecto verdadeiramente mutuo, xa que Tarantino é máis fan de Morricone que Morricone fan de Tarantino.

Talvez foi simple ignorancia cos Óscars. Hai quen se atreveu a elucubrar que o motivo deste desplante que parecía ser eterno á obra de Ennio Morricone debíase á súa situación de simpatizante nos anos setenta co Partido Comunista Italiano. O que está claro é que eles, e moitos outros, entenderon mellor a Morricone do que Hollywood fixo xamais.

Informar de un error
Es necesario tener cuenta y acceder a ella para poder hacer envíos. Regístrate. Entra en tu cuenta.

Relacionadas

Balea Cultural
‘Star Wars’: As dúas caras da nostalxia

A historia de como Disney mercou os dereitos da saga de Star Wars sen ter antes unha idea clara de que facer con ela.

Balea Cultural
‘Casablanca’: revisitando o mito
De cando en vez non está de máis visionar de novo un dos grandes expoñentes do cinema clásico de Hollywood.
Educación pública
Iglesia Semana Santa: negocios, procesiones en colegios, inmatriculaciones y fervor
Más allá de la expresión cultural, la Semana Santa tiene una esfera económica que genera millones de euros y otra social que le sirve a la Iglesia Católica para legitimar sus privilegios dentro del Estado español.
Industria
Transición industrial Mecaner, un cierre injusto o cuatro alternativas con mirada ecosocial para mantener la fábrica de Urduliz
ESK y LAB han presentado el ‘Plan de Transición Ecosocial’ que ha elaborado la cooperativa Garúa como una herramienta para la búsqueda de soluciones al ERE propuesto por la multinacional Stellantis.
Palestina
Palestina Viaje al fondo del horror
El fotoperiodista Javier Bauluz cubrió la primera Intifada, la primera gran rebelión del pueblo palestino desde la creación del estado israelí.
Argentina
Argentina Myriam Bregman: “El de Milei es un típico gobierno neoliberal con recetas ortodoxas clásicas”
Quien fuera candidata de la izquierda a la presidencia en las elecciones en las que Milei salió victorioso, evalúa las consecuencias del gobierno de La Libertad Avanza y las respuestas que están dando los distintos actores políticos.
Maternidad
Maternidades Reaprender la espera
El tiempo de gestación es largo y va a un ritmo distinto al que acostumbras: el ritmo natural al que desarrolla una playa, un monte, un océano. Y no estamos ya habituados a darle la mano a la pausa.
Momus Operandi
Momus operandi Todo es una narración
Nos dicen que las mentiras son la única realidad. Que aprendamos a mentirnos, que nos engañemos, que no nos importa la salud, ni los derechos laborales, ni las violencias estructurales.
Ríos
Radiografía fluvial de España La tierra que no amaba sus ríos
Los ríos ibéricos agonizan. Casi la mitad de las masas de agua está en mal estado. Presas, sobreexplotación, contaminación y crisis climática son sus principales amenazas, con la agroindustria como mayor agresora.
Accidentes laborales
Accidentes laborales Detenidos tres empresarios en Galicia tras la muerte de un migrante que trabajaba sin equipo de protección
El joven de 28 años, que estaba empleado con un contrato irregular, falleció el 26 de febrero tras precipitarse desde una carretilla elevadora sin la protección necesaria para esa labor.

Últimas

Ocupación israelí
Palestina El Salto te ofrece una camiseta para apoyar económicamente a la UNRWA
No cesamos de buscar nuevas vías para visibilizar un mayoritario clamor social que pide un alto el fuego al que apenas se da cabida en el discurso mediático convencional. Todos los beneficios de esta campaña irán destinados a la UNRWA.
Derecho a la vivienda
Derecho a la vivienda La PAH València clama por el derecho a una vivienda digna: “¿Duermen tranquilos?”
Centenares de personas protestan frente al palacio de la Generalitat para exigir que se haga efectivo el derecho a la vivienda ante la insoportable alza de los precios.
Sidecar
Sidecar Crisis intratable en la República Democrática del Congo
Una y otra vez los actores externos han fracasado a la hora de contener la escalada de violencia en la República Democrática del Congo.
Deportes
Rugby femenino +35 Las Milnoh Granada, un club de rugby femenino +35 creado y gestionado por mujeres
32 mujeres nacidas en mil novecientos y pico, federadas en un equipo que les ha dado un espacio propio, sentido de pertenencia, una tribu donde “yo soy porque somos”
América Latina
Caribe Haití: el fracaso neocolonial y el “eterno castigo de su dignidad”
La crisis de gobernabilidad que vive Haití después del alzamiento paramilitar que liberó a más de 3.600 presos y expulsó al primer ministro es un capítulo más de una historia colonialismo y dependencia.
Trabajo sexual
Estudio sobre trabajo sexual De la Policía, los dueños de locales y los clientes: así es la violencia que sufren las trabajadoras sexuales
Las trabajadoras sexuales sufren múltiples violencias y un estudio las recoge en sus propios términos. Las violencias más frecuentes por parte de los clientes consisten en la retirada del condón sin consentimiento o malos tratos verbales.
Urbanismo
Urbanismo La nueva Ley del Suelo va al Congreso bajo la acusación de fomentar pelotazos urbanísticos
Sumar y Podemos no garantizan el apoyo a la ley, que limita las posibilidades de declarar nulos los planes urbanísticos, así como la acción ciudadana contra las irregularidades urbanísticas.

Recomendadas

Memoria histórica
Marc Solanes “Mi bisabuela luchó en el frente y fue considerada una mala madre, pero lo hizo por sus hijas”
En ‘Las niñas de Elna’ (Pollen, 2024) el periodista reconstruye la historia de las mujeres de su familia resolviendo enigmas para resignificar la imagen de la mujer en la historia.
Euskal Herria
Korrika Correr a favor del euskera cruzando fronteras
La Korrika es el mayor evento de Euskal Herria. En la última edición de esta carrera de más de 2.500 kilómetros ha participado un tercio de la población vasca.
Cine
María Alché y Benjamín Naishtat “El cine puede proponer imágenes y reflexionar, y por eso Milei necesita destruirlo”
María Alché y Benjamín Naishtat dirigen ‘Puan’, una película optimista y amarga, entre la comedia y el cine social, que ofrece nuevas lecturas tras los primeros cien días de gobierno de Milei en Argentina.