Transexualidad
Bianka Rodríguez: “Os grupos antidereitos practican unha ideoloxía de odio”

Bianka Gabriela Rodríguez preside Comcavis Trans, organización que traballa polo recoñecemento e cumprimento dos dereitos humanos das persoas LGTBI en El Salvador, onde as mulleres trans teñen unha expectativa de vida de 33 anos.

15 abr 2019 09:00

Nunha escola de San Salvador desfrutaba do seu único espazo de liberdade Bianka, una muller trans que na súa infancia foi encerrada nunha habitación durante oito anos “por ter xestos de nena”. Sendo adolescente fuxiu cara unha zona de conflito entre ‘pandillas’, onde traballou nunha panadería para subsistir, aínda que nunca cobraría o seu salario e tivera que durmir dous anos sobre sacos de fariña. Xa adulta, atentaron dúas veces contra a súa vida e ao preguntarlle se sufriu algún secuestro, responde entre risas: “Si, pero só unha vez”.

Neste contexto é máis sinxelo entender un dato macabro: a expectativa de vida dunha muller trans en El Salvador é de 33 anos. Bianka ten 26, polo que cre que lle quedan sete. Sexan os que sexan, Bianka é xa unha muller empoderada decidida a dedicar a súa vida a defender e reivindicar os dereitos das mulleres trans de El Salvador. Para iso lidera a organización Comcavis Trans, asesora á ONU Mujeres e participa na iniciativa por unha lei de identidade de xénero no seu país.

Como é a infancia dunha persoa LGTBI en El Salvador?
Ser unha nena ou un neno LGTBI en El Salvador é moi difícil. Por exemplo, as mulleres trans son expulsadas dos seus fogares polos seus país debido á súa identidade de xénero. A familia non entende ese concepto e son excluídas, algo que tamén pasa con homes gays. Neste entorno as nenas trans saen á rúa sen protección, aínda que existe unha lei de protección, que non se aplica a persoas LGTBI. Moitas nenas trans de El Salvador son excluídas, explotadas sexualmente e son vítimas de trata. Hai un Estado pasivo que non lles ofrece dereitos básicos. Outro exemplo é o das nenas lesbianas, que sofren violación correctivas nas que familiares ou amigos da familia violan á nena para corrixir a súa orientación sexual baixo o pretexto de que se non probou un pene, non pode ser válida.

Bianka FOTO 1
Comcavis Trans traballa con persoas LGTB desde 2008. Imaxe: Comcavis Trans.
Desde a adolescencia, as mulleres trans sofren violencia e en moitos casos vense na obriga de realizar traballo sexual. Que riscos ten ser unha muller trans no teu país?
As mulleres trans son a cara máis visíbel da discriminación cara o colectivo LGTBI. Vivimos nun círculo de violencia nos fogares, pero tamén social, porque a sociedade non está educada para entender que é a orientación sexual ou a identidade de xénero. É esa mesma sociedade a que marxina e quen acaba exercendo a violencia. As mulleres trans son obrigadas a exercer o comercio sexual como único método de subsistencia, xa que son excluídas do sistema educativo e se ven sumerxidas nunha violencia entre ‘pandillas’. Estas ‘pandillas’ exercen moitos tipos de violencia: física, verbal, sexual, etc. Nas avenidas as mulleres trans gañan o seu sustento, pero teñen que pagar unha cota ao ‘pandillero’ para poder traballar en cada rúa. Ademais teñen que facer outro pago para ‘garantir a súa seguridade’, como din. Se non se lles paga con cartos, agrídenas sexualmente.

Moitas nenas trans de El Salvador son excluídas, explotadas sexualmente e son vítimas de trata. Hai un Estado pasivo que non lles ofrece dereitos básicos.

A túa compañeira Tania Vásquez, muller transxénero e activista da súa organización, foi asasinada en 2013.
Tania foi unha das fundadoras de Comcavis Trans. Segundo o estudo forense foi violada e golpeada durante 11 horas. Estaba atada de pés e mans e as súas partes xenitais foron cortadas e colocadas enriba do seu peito. Tamén tiña un impacto de bala, que foi o que a matou. Meteron o seu corpo nunha bolsa e deixárona nun parque moi transitado de San Salvador. É un caso que nos afectou tamén como organización, porque o Estado, a través da Fiscalía General de la República, criminalizounos como autores intelectuais deste crime por odio. Cambiaron tres veces ao fiscal responsable, pero o asasinato segue impune. Malia que en 2015 houbo reformas no código penal relativo aos homicidios de odio cara colectivos LGTBI, non se están aplicando por quen imparte xustiza. O sistema político é moi inestable, con dous ex-presidentes do país condenados e outro acusado. Hai unha falta de estado de dereito evidente que está xerando unha impunidade e permitindo que os delincuentes e ‘pandilleros’ sigan ameazando e exercendo violencia sen seren xulgados.

Es parte do grupo que asesora á ONU Mujeres en El Salvador e participaches na elaboración do proxecto de lei de igualdade de xénero, que leva parado un ano. Hai outras leis non aplicadas, a maioría de feminicidios quedan impunes… Por que é tan difícil cambiar e cumprir a lei?
A mesa permanente por unha lei de identidade de xénero traballou nun proxecto de lei que recoñeza o cambio de sexo, nome e xénero das persoas trans. Esta iniciativa, na que traballamos desde 2014, foi apoiada por un programa da ONU e en 2018 unha deputada do FMLN apoiouna e presentamos unha proposta, pero agora está parada na Comisión de Género. Non se convocou ás organización que elaboramos este proxecto de lei para falar das necesidades do colectivo, como a importancia do cambio de nome. Eu non me chamo Bianka, ese é o meu nome autoasignado; no meu DNI aparece un nome masculino, aínda que a foto sexa feminina. Sufro de discriminación por isto. Non hai ningún tipo de lei que regule o traballo das persoas trans para facilitar a nosa inclusión, na educación tampouco podemos acceder a unha educación digna, non podemos acceder a vivendas públicas… En España agora hai un contexto diferente ao de El Salvador, pero hai uns anos non era tan diferente. A situación en España pode volver atrás e ten que ser a sociedade civil quen defenda os dereitos gañados. O matrimonio igualitario ou a lei de identidade de xénero poden desaparecer, e incluso a despenalización do aborto. En El Salvador, hai mulleres que pagan con 50 anos de cárcere as súas complicacións obstétricas.

Bianka FOTO 2
Bianka RodrIguez asesora a ONU Mujeres en El Salvador. Imaxe: Comcavis Trans.

A situación en España pode volver atrás e ten que ser a sociedade civil quen defenda os dereitos gañados. O matrimonio igualitario ou a lei de identidade de xénero poden desaparecer, e incluso a despenalización do aborto.

Como cres que sería a túa vida se tiveras nacido nun país con estes dereitos dos que falas?
Se cadra non sería activista ou defensora de dereitos humanos. Se cadra agora sería unha profesional graduada cun título universitario, algo que agora non podo ter en El Salvador. Se cadra estaría casada, cun traballo ben remunerado. Tería sido diferente; non tería sufrido tanta violencia como sufrín.

Se cadra es máis necesaria como activista que como enxeñeira…
(Risas) Si, eu estudei tres anos de enxeñería agroindustrial pero tiven que deixalo e buscar un traballo pola discriminación que sufrín na universidade. No ámbito laboral da empresa privada había resistencias para contratarme pola miña expresión de xénero, só porque non coincidía co meu nome. Por iso me dedico a defender dereitos humanos e lidero esta organización.

Antes de ti, a vosa organización era liderada por Karla Avelar, que tivo que exiliarse por un premio.
Karla é unha lideresa e defensora dos dereitos LGTBI que leva máis de vinte anos cambiando a realidade de mulleres trans. Ela viviu en carne propia a violencia e a discriminación nos cárceres, xa que foi unha muller privada de liberdade, foi violada, torturada… É unha sobrevivinte, recibiu 9 impactos de bala no seu corpo… Por iso fundou Comcavis Trans; para min é un símbolo de loita. Foi nominada ao premio Martin Ennals de dereitos humanos en 2017 e iso xerou máis violencia cara ela e a súa familia. Os ‘pandilleros’, que son unha estrutura perfectamente organizada, ameazárona a ela e á súa familia para que lles entregase o premio sen telo ganado. Karla viviu uns meses agonizantes. Despois tivo que exiliarse porque estaba en risco a vida da súa nai. Karla non aguantaría outro atentado contra a súa vida. Fixo ben en solicitar asilo en Europa, onde segue facendo incidencia política a través de diversos medios para que El Salvador avance en materia de dereitos humanos.

Traballamos en baixar os índices de violencia nos cárceres, onde Karla Avelar foi abusada por máis de 100 homes cando foi privada de liberdade por un delito que non cometera.

Igual que Karla, moitas mulleres trans en El Salvador son privadas de liberdade. Vós traballades con elas; cal é a súa situación e en que consiste o voso traballo?
A situación nos cárceres de El Salvador é moi difícil, especialmente para as persoas LGTBI e aínda máis para as mulleres trans. Os homes e as mulleres van a penais diferentes. Como non temos unha identidade feminina, temos que ir coa nosa expresión a un penal de homes. Este é un eixo de traballo que Karla Avelar desenvolveu en Comcavis. Desde entón traballamos en baixar os índices de violencia nos cárceres, onde ela foi abusada por máis de 100 homes cando foi privada de liberdade por un delito que non cometera, se non que se defendeu ante unha agresión. Sufriu violencia sexual dos internos e dos funcionarios de seguridade. É unha realidade moi habitual. Ademais, non teñen unha dieta adecuada, non hai os medicamentos necesarios, hai un alto índice de VIH… O sistema de saúde non da abasto. Moitas mulleres trans fixeron operación artesanais, como inxectar aceite nos peitos, o que lles provoca problemas. Con toda a violencia que sofren, é fácil que reciban golpes mesa zona e moitas veces acaban morrendo. Tampouco lles perminte acceder aos programas de reinserción social e laboral, o que lles dificulta que poidan abandoar o traballo sexual ao saír. Dentro dos cárceres hai demasiada xente, con milleiros e milleiros de persoas. A violencia é exacerbada e o Estado fai caso omiso das denuncias que estas persoas fan ante os directores e os mandos superiores dos centros penitenciarios.

Quen defende o modelo único de familia tradicional defende tamén a violencia; é o modelo con maiores índices de feminicidios e abusos a nenos e nenas.
Bianka FOTO 3
Bianka Rodríguez visitou varios centros galegos co proxecto O Mundo Que Queremos. Pablo Santiago
Ti tamén sufriches violencia desde a infancia, explotación laboral, atentaron contra a túa vida… Despois de todo, agora es activista. Que reflexión fas desde a túa posición actual?
Foi moi difícil. A miña reflexión dirixiríaa aos país e nais, para que entendan que ser trans ou lesbiana non é algo non natural ou non biolóxico. O único que cambia dun hetero a un gay é a súa orientación. Cando unha nena ou neno trans nace, só difire a súa identidade, pero o neno é o mesmo, só que ten que adoptar os patróns cos que se sinte identificado. Esa mensaxe é primordial. Agora hai líderes e movementos antidereitos abanderados pola protección da vida e a familia, pero modelos de familia hai moitos, tamén en El Salvador. Hai familias de avós, de nais solteiras, de tíos e sobriños… Quen defende o modelo único de familia tradicional defende tamén a violencia; é o modelo con maiores índices de feminicidios e abusos a nenos e nenas. Defenden iso? Creo que teñen unha idea equivocada.
A loita social pode xerar paz, que é o que buscan as nosas sociedades. Alí poderemos convivir todos e ter un mundo onde caibamos todas as persoas.
Hai unha frase habitual nas marchas LGTBI: “Loitan a favor da vida, pero cando nace LGTBI quítanlle os dereitos”. De que falan? Falan de amor, falan de deus… Eu son crente, pero non vou xerar odio para prexudicar a outras persoas. Ante a «ideoloxía de xénero», os grupos antidereitos practican unha ideoloxía do odio que exacerba a violencia e a desinformación. Se vivimos nunha sociedade educada na que diminuír a desigualdade imos construír unha sociedade xusta e equitativa. Grazas ás feministas de hai 50 anos, que hoxe chamarían feminazis, hoxe as mulleres poden ter voz. Que fagan unha reflexión á educación para toda a sociedade. Ser LGTBI non é unha diferencia. A loita social pode xerar paz, que é o que buscan as nosas sociedades. Alí poderemos convivir todos e ter un mundo onde caibamos todas as persoas. 
Informar de un error
Es necesario tener cuenta y acceder a ella para poder hacer envíos. Regístrate. Entra en tu cuenta.

Relacionadas

Análisis
América Latina Bukele, sin contrapesos e internacionalizado
El presidente de El Salvador ha ganado peso como referente de la derecha radical hispanohablante. Su “método”, una combinación de represión, punitivismo y propaganda digital, ha calado en otras experiencias regionales e internacionales.
El Salvador
Elecciones Nayib Bukele consolida su política securitista y antidemocrática en El Salvador
Nayib Bukele se autoproclama vencedor de las elecciones y repetirá mandado pese a que la Constitución lo prohíbe. Se consolida un sistema basado en la explotación de recursos naturales y la persecución mediante el uso de un estado de excepción.
Educación pública
Iglesia Semana Santa: negocios, procesiones en colegios, inmatriculaciones y fervor
Más allá de la expresión cultural, la Semana Santa tiene una esfera económica que genera millones de euros y otra social que le sirve a la Iglesia Católica para legitimar sus privilegios dentro del Estado español.
Industria
Transición industrial Mecaner, un cierre injusto o cuatro alternativas con mirada ecosocial para mantener la fábrica de Urduliz
ESK y LAB han presentado el ‘Plan de Transición Ecosocial’ que ha elaborado la cooperativa Garúa como una herramienta para la búsqueda de soluciones al ERE propuesto por la multinacional Stellantis.
Palestina
Palestina Viaje al fondo del horror
El fotoperiodista Javier Bauluz cubrió la primera Intifada, la primera gran rebelión del pueblo palestino desde la creación del estado israelí.
Argentina
Argentina Myriam Bregman: “El de Milei es un típico gobierno neoliberal con recetas ortodoxas clásicas”
Quien fuera candidata de la izquierda a la presidencia en las elecciones en las que Milei salió victorioso, evalúa las consecuencias del gobierno de La Libertad Avanza y las respuestas que están dando los distintos actores políticos.
Maternidad
Maternidades Reaprender la espera
El tiempo de gestación es largo y va a un ritmo distinto al que acostumbras: el ritmo natural al que desarrolla una playa, un monte, un océano. Y no estamos ya habituados a darle la mano a la pausa.
Momus Operandi
Momus operandi Todo es una narración
Nos dicen que las mentiras son la única realidad. Que aprendamos a mentirnos, que nos engañemos, que no nos importa la salud, ni los derechos laborales, ni las violencias estructurales.
Ríos
Radiografía fluvial de España La tierra que no amaba sus ríos
Los ríos ibéricos agonizan. Casi la mitad de las masas de agua está en mal estado. Presas, sobreexplotación, contaminación y crisis climática son sus principales amenazas, con la agroindustria como mayor agresora.
Accidentes laborales
Accidentes laborales Detenidos tres empresarios en Galicia tras la muerte de un migrante que trabajaba sin equipo de protección
El joven de 28 años, que estaba empleado con un contrato irregular, falleció el 26 de febrero tras precipitarse desde una carretilla elevadora sin la protección necesaria para esa labor.

Últimas

Ocupación israelí
Palestina El Salto te ofrece una camiseta para apoyar económicamente a la UNRWA
No cesamos de buscar nuevas vías para visibilizar un mayoritario clamor social que pide un alto el fuego al que apenas se da cabida en el discurso mediático convencional. Todos los beneficios de esta campaña irán destinados a la UNRWA.
Derecho a la vivienda
Derecho a la vivienda La PAH València clama por el derecho a una vivienda digna: “¿Duermen tranquilos?”
Centenares de personas protestan frente al palacio de la Generalitat para exigir que se haga efectivo el derecho a la vivienda ante la insoportable alza de los precios.
Sidecar
Sidecar Crisis intratable en la República Democrática del Congo
Una y otra vez los actores externos han fracasado a la hora de contener la escalada de violencia en la República Democrática del Congo.
Deportes
Rugby femenino +35 Las Milnoh Granada, un club de rugby femenino +35 creado y gestionado por mujeres
32 mujeres nacidas en mil novecientos y pico, federadas en un equipo que les ha dado un espacio propio, sentido de pertenencia, una tribu donde “yo soy porque somos”
América Latina
Caribe Haití: el fracaso neocolonial y el “eterno castigo de su dignidad”
La crisis de gobernabilidad que vive Haití después del alzamiento paramilitar que liberó a más de 3.600 presos y expulsó al primer ministro es un capítulo más de una historia colonialismo y dependencia.
Trabajo sexual
Estudio sobre trabajo sexual De la Policía, los dueños de locales y los clientes: así es la violencia que sufren las trabajadoras sexuales
Las trabajadoras sexuales sufren múltiples violencias y un estudio las recoge en sus propios términos. Las violencias más frecuentes por parte de los clientes consisten en la retirada del condón sin consentimiento o malos tratos verbales.
Urbanismo
Urbanismo La nueva Ley del Suelo va al Congreso bajo la acusación de fomentar pelotazos urbanísticos
Sumar y Podemos no garantizan el apoyo a la ley, que limita las posibilidades de declarar nulos los planes urbanísticos, así como la acción ciudadana contra las irregularidades urbanísticas.

Recomendadas

Memoria histórica
Marc Solanes “Mi bisabuela luchó en el frente y fue considerada una mala madre, pero lo hizo por sus hijas”
En ‘Las niñas de Elna’ (Pollen, 2024) el periodista reconstruye la historia de las mujeres de su familia resolviendo enigmas para resignificar la imagen de la mujer en la historia.
Euskal Herria
Korrika Correr a favor del euskera cruzando fronteras
La Korrika es el mayor evento de Euskal Herria. En la última edición de esta carrera de más de 2.500 kilómetros ha participado un tercio de la población vasca.
Cine
María Alché y Benjamín Naishtat “El cine puede proponer imágenes y reflexionar, y por eso Milei necesita destruirlo”
María Alché y Benjamín Naishtat dirigen ‘Puan’, una película optimista y amarga, entre la comedia y el cine social, que ofrece nuevas lecturas tras los primeros cien días de gobierno de Milei en Argentina.