Unha dose de realismo sexual

As relacións e prácticas sexuais entre diferentes persoas ocupan un lugar esencial entre os desexos e as motivacións de cada individuo. Delas depende nada menos que a perpetuidade da especie. Pudor, tabús ou hipocrisía moral entorpecen a loita irregular por normalizar o intercambio de experiencias e a transmisión de coñecementos en todos os ámbitos malia o ritmo ao cal se espallan as novidades tecnolóxicas.

Unha sociedade mudable, no seo dun mundo convulso, percibe a potencia cada vez máis intensa que cobran as reivindicacións feministas e do colectivo LGTBI co obxectivo de gañar terreo en cuestións básicas relacionadas con valores como tolerancia, independencia, convivencia, respecto e igualdade. Os canais polos que debe transcorrer a evolución cultural ou educativa son obxecto de eterna disputa, pero existen aspectos de maior ou menor delicadeza que apenas se reformulan ou gozan dun aplauso xeral en vez de fomentar un debate aberto.

O coruñés Álex Maroño, graduado en Relacións Internacionais e colaborador da revista dixital El Orden Mundial en el Siglo XXI, explicou nun artigo publicado a mediados de 2017 baixo o título “O sexo que vén” a discordia que se dá entre a exposición a ideas de carácter sexual e a frecuencia desta actividade entre dúas ou máis persoas.

Maroño sinala o “paradoxo” de que “as sociedades occidentais, marcadas pola perda de influenza da relixión e dos valores morais tradicionais, sexan o perfecto caldo de cultivo para xoves asexuados”, pero apoia esta afirmación en “diversos estudos” entre os que destaca un informe sobre os hábitos sexuais de diferentes xeracións publicado en 2015 no Archives of Sexual Behavior.

“O sexo, utilizado como arma arreboladiza contra a moralidade política e social nos anos 60 e 70, tivo unha grande importancia nos movementos revolucionarios da época”, indica. A rebeldía é paixón e fomenta o morbo e a promiscuidade. Na actualidade, segundo Maroño, o aumento de prácticas de tipo virtual e de relacións a distancia contribúen tamén á falta de contacto físico.

O EFECTO PORNO

A variedade e abundancia de contido producido pola industria pornográfica e difundido especialmente a través de Internet permite detectar unha serie de patróns que se converten nunha especie de folclore asimilado polos cineastas do sexo explícito.

Vanessa Rodríguez Pousada, psicopedagoga, profesora universitaria e directiva da Sociedade Galega de Sexoloxía (Sogasex), destaca a importancia da proximidade de “adultos que promovan o pensamento crítico cara á pornografía para identificar os estereotipos que amosa”.

O porno forma parte da educación sexual dos adolescentes sen pretendelo. Pousada matiza que “non se trata de facer unha alegación contra este material”, pero si de poñer en contexto o modelo que emana destas producións, “un tanto negativo para rapaces e para rapazas”.

O rol da muller, en opinión da psicopedagoga, incide na “sumisión, a disposición constante a mercé do desexo do home”. E o home, pola súa banda, asume o arquetipo de personaxe “eficaz e eficiente, cun alto rendemento sexual dentro dun enfoque coitocentrista, o que xera a frustración de moitos adolescentes que non teñen que exhibir facultades ximnásticas senón que deben afrontar un universo sexual, emocional e relacional que se irá construíndo e desenvolvendo ao longo da vida”.

SEXO NA ESCOLA

A presenza dos temas vencellados á sexualidade carecen a miúdo dun recoñecemento á súa relevancia en ambientes sociais de confianza ou en institucións dedicadas ao ensino. Pousada sostén que “a educación sexual debe estar presente en todas as etapas, a clave consiste en adaptalos a cada fase evolutiva, valorando aquilo que o infante está capacitado para asumir e integrar”.

A psicopedagoga admite a “escaseza destes contidos”, así como a limitación habitual a “unha visión un tanto negativa onde os aspectos fundamentais radican nas enfermidades de transmisión xenital e a prevención de embarazos”, pero asegura que “cada vez existen máis profesionais preocupados por esta temática que procuran formarse e impartir leccións de calidade”.

Unha materia específica nos plans de estudos cubriría un espazo “necesario”, en opinión de Pousada, como método de “garantir a aparición da educación sexual”, aínda que a directiva de Sogasex defende que “o ideal sería que existise de forma transversal nos currículums”.

MITOLOXÍA ROMÁNTICA

O amor romántico común apróbase con naturalidade en calquera sector social mesmo nos casos en que se utiliza para expresar eloxios mediante mensaxes de autonegación ou declarar nun ton positivo a sensación subxectiva de dependencia extrema.

A xornalista e guionista barrense Diana López Varela describe nun capítulo do seu libro No es país para coños os mitos desta interpretación. “Buscar a media laranxa, esa que encaixa á perfección coa outra media, implica, de entrada, que nacemos incompletos e precisamos de alguén para converternos nunha persoa consumada. Tentar achar á parte que completa ese baleiro converte a procura do amor nun imposible de expectativas desbordantes”, explica a autora na propia obra, na cal recalca o papel histórico da Igrexa na implantación dun ideal concreto de parella que insiste na entrega absoluta e eterna e na abnegación da muller.

Vanessa R. Pousada aclara que “a dependencia en si non é mala, xa que, como seres humanos, dependemos doutras persoas dende o nacemento e creamos a nosa identidade en relación coa devolución dos outros. O problema vén cando se nos di que é necesaria unha parella para o pleno desenvolvemento”.

AMOR EN LIBERDADE

A orixe da monogamia motiva a defensa de teorías antropolóxicas moi diversas que non acadan un consenso preponderante entre especialistas. Algunhas explicacións fan referencia a sistemas de organización que optimizan a protección e a seguridade precisas en épocas prehistóricas. O fomento dun esquema familiar ríxido dende a cúpula do poder estableceu máis adiante as pautas imperantes na sociedade.

“A categoría de parella neste país aínda está moi marcada polo catolicismo, onde as relacións deben encadrarse dentro do matrimonio de dúas persoas heterosexuais”, apunta Pousada, quen engade que “isto vai mudando coa perda de potencial da mensaxe relixiosa e a aparición de novos modelos de parella”.

A lealdade, a honestidade e a confianza entre dúas persoas que manteñen un contacto íntimo son compatibles coa renuncia á fidelidade e á exclusividade sexual. Neste senso, cabe cuestionarse en que casos a monogamia é unha elección propia e consciente, unha opción deliberada a certo nivel e non unha construción cultural radicalmente aceptada.

Pousada indica que “cada individuo parte de diferentes opcións e debe realizar un traballo de coñecemento de si mesmo para saber que tipo de relación é a máis axeitada en función da súa moral e das súas ambicións”. A psicopedagoga subliña, en todo caso, que unha relación “implica esforzo e traballo conxunto para lograr a súa evolución e crecemento”.