tierra espacio
Imagen: NASA/JPL/UCSD/JSC

Energía
‘Gaia’, uma nova olhada ecosocial na educação

A inovadora publicação da FUHEM ultrapassa o actual paradigma educativo antropocéntrico.

Fronte aos atuais desafios derivados duma crise multidimensional que se agudiza de jeito alarmante em todos os âmbitos, a necessidade duma mudança integral das perspetivas educativas torna-se, mais do que nunca, uma urgência ineludível. Num contexto no que se require duma resposta cooperativa e solidária em todos os níveis de relacionamento, a nossa educação, modelada polos princípios do capitalismo, é um verdadeiro entrave que leva a que nos comportemos como uma enfermidade autoimune inoculada durante anos polo sistema institucional. Rachar com esse modelo educativo baseado no individualismo e a competitividade é uma tarefa que require duma mudança drástica do sistema, que deve partir do câmbio dos valores de base.

A fundação FUHEM leva décadas trabalhando para esse câmbio, promovendo a justiça social, a aprofundação da democracia e a sustentabilidade ambiental. Da sua experiência são fruto diversas publicações que constituem o extremo material dum trabalho moito mais amplo que é prova da simbiose entre a educação ecosocial, as metodologias ativas e a experiência pedagógica. Gaia. Una mirada ecosocial e interdisciplinar é uma destas inovadoras publicações, que pode constituir um apoio fundamental para ultrapassar o atual paradigma educativo, superando também o antropocentrismo e trocando-o pola compreensão da nossa existência como parte dum sistema moito mais complexo do que depende a nossa vida e a do resto de seres vivos que habitam a Terra.

Reformas educativas cada poucos anos são, na realidade, placebos que continuam a perpetuar um sistema baseado na falácia do “desenvolvimento sustentável”

O currículo oficial do atual sistema educativo é um compêndio de decisões impostas, em grande medida destinadas em última instância a justificar o marco institucional que o sustenta. Os marcos deste sistema educativo supõem verdadeiros obstáculos para o desenvolvimento de propostas educativas alternativas à oficial, bem como para desenvolver projetos que formulem mudanças profundas. Reformas educativas cada poucos anos pretendem alimentar a quimera de que a educação institucionalizada se adapta aos novos retos colocando-nos no chanço do que se dá em chamar sociedades avançadas. As supostas melhoras educativas disfarçam-se com teorizações e conceitos transversais como “educação para a paz”, “educação ambiental” ou “educação para a igualdade”. Na prática são reformas placebo que continuam a perpetuar um sistema baseado na falácia do “desenvolvimento sustentável”, atual eufemismo do capitalismo.

Conseguir um modelo capaz de superar as barreiras do currículo imposto é o desafio ao que se enfrontam a diário moitas educadoras. “Gaia” apresenta fórmulas para alcançar este modelo no marco do currículo institucional, convertendo as diferentes matérias escolares em instrumentos para acadar o seu objetivo mais ambicioso: encorajar às crianças e às educadoras a se tornarem motores da mudança para sociedades mais justas, verdadeiramente sustentáveis e democráticas. Trata-se duma proposta de revolução desde dentro do sistema, que bem pode dar coragem a todas as que acreditamos na necessidade de focalizar a educação numa visão não antropocêntrica da biosfera, onde as relações de equilíbrio e a auto-regulação são as que fazem possível a vida.

Esta publicação didática da FUHEM é uma proposta de revolução desde dentro do sistema que focaliza a educação numa visão não antropocêntrica da biosfera

A proposta educativa de Gaia assume a adquisição de conhecimentos como um processo de construção guiado pola formulação de perguntas e atividades que convidam à investigação, contraste de informações e diferentes achegas compartilhadas de forma cooperativa e democrática. Trata-se portanto, dum processo plenamente ativo com valor educativo em si próprio no que a consequência mais direta é a adquisição de conhecimentos significativos.

Apresentar um material que explora a Hipótese Gaia (James Lovelock e Lynn Margulis) ou a Teoria de Gaia Orgánica (Carlos de Castro), ideias em processo de discussão, pode resultar controvertido. Por esse motivo a equipa responsável da unidade didática, deixa esclarecido na introdução, que o objetivo da mesma é explorar estas formulações para refletir sobre as suas implicações, não assimila-las como certezas contrastadas. De facto, e tal e como explicam, durante todo o trabalho sempre se emprega o condicional quando fazem referências a Gaia. É este enfoque filosófico-ético sobre Gaia o que facilita em grande medida que o processo de construção de conhecimentos esteja acompanhado polo desenvolvimento de uma atitude crítica sobre o papel desenvolvido polos seres humanos dentro dos diferentes ecossistemas. Esse é o ponto no que a mudança dos valores de base pode germinar.

A flexibilidade da unidade didática permite grande variedade de possibilidades à hora de trabalhar com os materiais. Isto converte-a numa proposta realista por não estar condicionada nem limitada a contextos ótimos de sensibilização ou de disponibilidade de tempo. O projeto pode ser levado à prática de forma íntegra ou de maneira parcial dependendo das particulares circunstâncias que as docentes tenham no seu entorno educativo.

Todos os materiais que configuram a proposta constituem um banco de recursos educativos para além da educação regulada, podendo servir de importante apoio para todas aquelas entidades e pessoas do âmbito educativo. Por si própria, esta é já uma importante contribuição de Gaia para uma mudança de paradigma.

Sobre este blog
O Centro de Saberes para a Sustentabilidade (CSS) é un Regional Centre of Expertise on Education for Sustainable Development recoñecido oficialmente pola Universidade das Nacións Unidas. Ten como misión fundacional “informar, sensibilizar e implicar a comunidade educativa e a sociedade no seu conxunto na promoción da transformación social necesaria para o cumprimento dos Obxectivos de Desenvolvemento Sustentable a través de experiencias cos pés na terra que fomenten a conservación, a sustentabilidade, a protección ambiental e a resiliencia“. O goberno do CSS é horizontal e democrático a través dun Consello Reitor formado por representantes de todos os axentes participantes. Máis información: http://www.saberes.eu
Ver todas las entradas
Informar de un error
Es necesario tener cuenta y acceder a ella para poder hacer envíos. Regístrate. Entra en tu cuenta.

Relacionadas

Energía
Gas fósil La cautela tras el apagón añade euros, emisiones y energía verde desperdiciada a la factura de la luz
La mayor penetración de gas y nuclear en el mix aumentará la factura, aunque la subida quedará algo amortiguada por la energía barata de mayo. Las emisiones de la producción eléctrica subirían en 6.800 toneladas de CO2 equivalente.
Transición ecosocial
Transición ecosocial Los movimientos sociales ante la transición energética: rebajar el tono, complejizar el debate
Las discusiones sobre cómo avanzar en la transición energética han encallado en la disputa ideológica entre los partidarios y detractores de los proyectos de energías renovables de cierta escala y volumen de inversión.
Opinión
Opinión La tragedia de lo privado o el día que se contradijo a Lavoisier
La parábola inglesa de la tragedia de lo común sugiere que cuando un recurso es “de todos” acaba siendo esquilmado, pero el día del apagón se pudo ver que fueron los intereses privados cortoplacistas los que nos llevaron al colapso eléctrico.
Sobre este blog
O Centro de Saberes para a Sustentabilidade (CSS) é un Regional Centre of Expertise on Education for Sustainable Development recoñecido oficialmente pola Universidade das Nacións Unidas. Ten como misión fundacional “informar, sensibilizar e implicar a comunidade educativa e a sociedade no seu conxunto na promoción da transformación social necesaria para o cumprimento dos Obxectivos de Desenvolvemento Sustentable a través de experiencias cos pés na terra que fomenten a conservación, a sustentabilidade, a protección ambiental e a resiliencia“. O goberno do CSS é horizontal e democrático a través dun Consello Reitor formado por representantes de todos os axentes participantes. Máis información: http://www.saberes.eu
Ver todas las entradas
PSOE
Crisis de Gobierno “El Gobierno está en la UCI”: los aliados de Sánchez afilan el discurso en clave electoral
A la espera de nuevas pruebas que puedan afectar directamente al presidente del Gobierno o algún indicio de financiación ilegal del PSOE, Podemos radicaliza su crítica al bipartidismo y Sumar habla de “un cambio de 180 grados”.
Alicante
Alacant Martín Villa y el expolicía Daniel Aroca irán a juicio por un asesinato político durante la transición
El exministro y empresario será investigado por crímenes contra la humanidad cometidos durante la dictadura franquista. Se trata del primer caso de estas características dirigido desde un juzgado español.
Baleares
Un modelo insostenible El rechazo a la turistificación se expande en Canarias, Baleares y Barcelona
Tras la masiva manifestación en las Islas Canarias del pasado mayo, Palma de Mallorca, Barcelona y San Sebastián salen este 15 de junio a la calle contra un modelo de turismo desmedido insostenible para el territorio y sus habitantes.
Consumo
David Sánchez “Shein está diseñado para crear adicción a través de patrones muy oscuros”
David Sánchez Carpio es director de la Federación de Consumidores y Usuarios (CECU), una de las organizaciones que han denunciado al gigante chino de venta de ropa por internet ante la Comisión Europea. “No hay que culpabilizar a los consumidores".
Opinión
Opinión Amor, alienación y nostalgia en la obra de Wong Kar Wai
El cine de Wong Kar Wai logró captar la avalancha de nostalgia que florecía en el capitalismo tardío frente a la desorientación y la enajenación de los propios sujetos sociales.
Oriente Medio
Oriente Medio Decenas de muertos en una noche de sirenas y misiles cruzados entre Israel e Irán
Después del ataque israelí contra la infraestructura energética y militar iraní, cientos de misiles iraníes atraviesan el cielo israelí e impactan en Tel Aviv, Bat Yam, Tamra y Haifa.

Últimas

Crónica
Justicia En la sala de un juicio a una madre protectora
Esta es una crónica de un juicio a una mujer que pidió medidas por sospechar de abusos sexuales a su hija en el domicilio paterno sin que ninguna institución moviera un dedo y, un mes después, cogió un vuelo a su país para intentar protegerla.
Editorial
Editorial Justicia irracional
Por acción o por omisión, las instituciones violentan a las mujeres. Se llama violencia institucional.
Relato
Relato Rendirse
A mi pesar me tocaba compartir mesa con aquellos documentos y, como estaba de los primeros (no lo habría imaginado al llegar), ya no conseguía quedar por encima, con lo que me gusta.
Más noticias
Portugal
Antifascismo Concentraciones en varias ciudades de Portugal en repulsa a la agresión a un actor por un grupo neonazi
Cientos de personas se concentran en distintas ciudades portuguesas en repulsa a la agresión al actor Adérito Lopes por parte de un grupo de neonazis el pasado 10 de junio.
Navarra
Navarra Denuncian la criminalización de menores y falta de recursos en Marcilla
Trabajadoras del COA de Marcilla denuncian criminalización de menores, falta de recursos y condiciones indignas, mientras el Gobierno de Navarra traslada a 23 menores y refuerza la seguridad tras el brote racista.

Recomendadas

Violencia machista
El Estado que revictimiza Violencia institucional: “Si lo hubiera sabido antes, no hubiera denunciado nunca”
Rocío ha sufrido violencia psicológica, física y sexual por parte de su expareja. Y también violencia institucional en todas las puertas de la red de recursos institucionales que ha ido atravesando.
Galicia
Galicia Activistas bloquean una planta de Altri en Portugal y avisan de que frenarán su expansión en Galicia
El grupo atrancó con cadenas y soldadura las entradas de la planta de Celbi en Leirosa, en la mayor acción directa hasta el momento contra la expansión de la multinacional papelera en territorio gallego: “O povo é quem para Altri”.
Rap
Rap Los Chikos del Maíz: “La música urbana está llena de fachas y votantes de Vox”
Tras un fin de gira accidentado, Toni y Nega dan una tregua indefinida a su proyecto con dos conciertos en Madrid. Horas antes de llenar la sala en la primera cita, visitan la redacción de El Salto.
Río Arriba
Río Arriba Luis González Reyes: “Vivimos en un mundo en el que la escasez es un elemento central”
Primera entrevista del programa Río Arriba en formato podcast y vídeo donde hablamos de las nuevas guerras neocoloniales por recursos en la era de Trump y Putin, de la escasez, del decrecimiento y el colapsismo.