Residuos
Plastiko utikan!

Zumaiako Flysch-ak plastikoz beterik daudela erakusten duen bideoa eskandalu bat da, eta horren erantzunkizuna Administraziorena da. Orain dela 65 urte plastikoa erabiltzen hasi zenetik  8.000 miloi tona erabili ditugu, horietatik 5.700 hondakinak bihurtu dira, eta hauen %79a 4.900 naturan bertan behera utziak edota zabortegietan daude, bakarrik %9 birziklatu da. (Jemma Jambeck). Berez plastikoa oso merkea da, horrek bere erabilpen masiboa ekarri du, baina hondakina bihurtzen denean deseginezina da.  Horrek sortzen dituen arazo horiei aurre egitea premiazkoa da.

Banaketaren nazioarteko korporazioak eta supermerkatuen interesen arabera antolatu da gizartea. Plastikoaren lagun handiak izanik negozio eredu jasanezia sortzea lortu dute. Objektuak jadanik ez ditugu kontserbatzeko egiten, erabiltzeko eta botatzeko baizik. Norabide aldaketa behar da, eta kultura horri agur esan behar diogu ahalik eta lasterren.

Euskal Elkartean oso urrts gutxi eman dira erabilera murritzeko, plastikozko poltsako kobratzearena sinbolikoa da eta kontsumitzaileari begira eginda dago, eta ez sortzaileari; beraz ez dio arazoari aurre egingo. Epe luzera dagoen irtenbide bakarra hondakin plastikoak zeharo murriztea da, baita gehiago birziklazea eta berrerabiltzea. Erronka horri ez diote soilik herritarrek aurre egin behar, ta Euskadiko erakundeek bere gain hartu behar dute erantzunkizuna. Ondorioz, argia da Europako Batzordeak ezarritako estrategiak eta helburuak gureak egin behar ditugula, plastiko kutsagarrienen erabilera murriztu nahi badugu.

Plastikoen arazoa konpontzeko hiru zutabe ditu, kontsumoa jaitsi, bizitza laburreko plastikoak kendu, eta   hondakinen kudeaketa egokia. Giltzarria birziklapenean eta plastikoaren murriztean dago. Lehen erabiltzen ziren beste materialez egindako produktuak erabiltzen hasi behar dugu berriro ere.

Aurten Mutrikun, Kantauri Garbia kolektiboaren ekimenez, itsas hondoaren garbiketa egin zutenean azken urtean 3.800 kilo hondakin atera zituzten

Baina Euskadin dagoen zabor tratamenduen sistema agortuta dago eta bizkarrezurra Zabalgarbi errauskailua da, hots, duela 25 urte diseinatutako errausketa planta, hondakinen tratamendua erabat baldintzatzen duena. Bestetik, egungo hondakinen kudeaketa sistemak, ez du funtzionatzen. Ecoembes empresak edukiontzien birziklapena monopolizatzen du, oso lukratiboa eta batere ekologikoa ez den SIG deituriko kudeaketaren bitartez Alemaniak eta Norvegiak bueltatzeko (SDDR) sistema batekin plastikozko botilen %98 birziklatzea lortu dute. Hori bai eraginkorra!

Administrazio zorrotzagoak  eta ausartagoak behar ditugu. Politikariak eroso daude haien karguetan, eta dituzten baliabidek gardentasuna eta egia bilatzeko erabili ordez, industriaren propagandan murgiltzeko erabiltzen dituzte. Bizkaian dauden datuak ez dira zehatzak, tamelez ilunak eta manipulatuak dira. Nola kudeatu daiteke ez bada errealitatea ezagutzen?  Datuak propagandarako besterik ez dira. 2014n Bizkaiak hondakinen %67,7 birziklatzen zuela esan zuten, 2016n birziklatze tasa 43,78ko jeitsi zen eta 2017n, berriz, 47,5ekoa da kudeaketa eraginkorraren itxura emateko trikimailu kontableak ereabiliz. Oso triste izan behar da berreziketa tasak oso txikiak direla aitortzea, askoz errazagoa da plastikoaren industriaren mezu atseginarekin gelditzea, arazoaren neurria ezagutzea eta konponbideak bilatzea baino.  

Lege berri behar dugu, Nafarroan egin den bezala, erabili eta bota filosofia geldiarazteko,  plastikoa beste material batzuekin ordezkatu behar da. Materia hau murriztea lehen mailako ingurumen aldeko zeregina bihurtu da, aldaketa klimatikoaren  mailakoa, gaur egun plastikoaren ekoizpenak gure hondakinen kudeaketa ahalmenak gainditzen ditu. Itxuraz kolapsora goaz.

Datuak propagandarako besterik ez dira. 2014n Bizkaiak hondakinen %67,7 birziklatzen zuela esan zuten, 2016n birziklatze tasa 43,78ko jeitsi zen eta 2017n, berriz, 47,5ekoa da kudeaketa eraginkorraren itxura emateko trikimailu kontableak ereabiliz.

Gure itsasoetan plastiko kopurua handia da, berez urte hauetan itsasoa zakarrontzi bezala erabiltze, Frantziaren tamainako zabor uharteak sortu ditugu. Duda barik, mundu  mailako arazo  baten aurrean gaude. Plastiko handiek itolarria eragiten diete animali askori, eta gainera inpaktu estetikoa sor dezakete, baina errazak dira topatzek. Aldiz, mikroplastikoak ez. 

Plastikoa degradatu egiten da eta zati txikiagoetan zatitzen ditu. Mikroplastiko hauek Lurreko itsaso guztietan daude. Ikusezinak baina badaude,  kate trofikora eta ozeano hondora igarotzen ari direla. Beraz kaltegarriak dira ingurumen, natura baita gizakumeen osasunerako ere.

Bizkaiko golkoa eta Kantauri itsasoa ez dira salbuespena, lehen begiradan garbia ikusten den arren, itsasoan zarama asko dago.   Ez dira ikerketarik egin Bizkaiko Golkoan zaborraren arazoaren larritasuna zenbaterainokoa den jakiteko. Baina aurten Mutrikun, Kantauri Garbia kolektiboaren ekimenez,  itsas hondoaren garbiketa egin zutenean azken urtean 3.800 kilo hondakin atera zituzten.