Radios libres
Ondiñas veñen: dúas ducias de podcasts en galego que (se cadra) non coñecías

Lendas, videoxogos, política, 'fricadas' ou programas desde Londres ou Finlandia. Procuramos —e compartimos— algunhas das iniciativas alternativas radiofónicas en galego que xorden desde a sociedade civil, moitas delas desde o rural.

Na época dos podcasts e do rexurdir da radio —o medio con máis vidas que os gatos— acostumamos a escoitar programas como Carne Cruda ou La Vida Moderna entre a infinidade de contidos dispoñibles, que entreteñen, informan e aparecen na pantalla principal da nosa aplicación de podcasts. O que moitas non fixeramos aínda é procurar radios en galego, producidas de xeito comunitario e con contidos ben interesantes.

os medios ‘comunitarios’ no sxxi

Unha comunidade é un grupos de persoas con intereses comúns e ben diversos, que van desde a divulgación do patrimonio inmaterial ata rematar dunha vez co sistema capitalista. Cando expresan esas ideas a través da radio, falamos dunha radio comunitaria. Mallado. Para afondar nesta idea e saber que ten de diferente, Óscar Dacosta, da ONGD Agareso, realizou en 2017 esta reportaxe sobre a historia de Radio Izcanal de El Salvador:
En Galiza, coa democratización das novas tecnoloxías, xurdiron unhas cantas radios ou programas que ben poden entrar nesta descrición. Se cadra, a máis coñecida é Cuac FM, na Coruña; pero tamén outras como a Kalimera no CSA de Sar, a Clavi en Lugo, a Piratona en Vigo ou a Roncudo en Corme. Nos últimos tempos xurdiron outras novas como a Radio Liverdade, en Ourense, na que atopamos miradas diversas da historia de Latinoamérica no espazo Caleidoscopio —en capítulos como A loita Mapuche ou sobre Atahualpa Yutanqui— ou poesía radiada Na marxe incorrecta do río. Cóntannos que agora andan a facer unha historia en varios capítulos sobre Os Graxos da Burga, baseada no relato de Lamas Carvajal sobre o patrimonio inmaterial e esquecido de Auria. Moi completiño e moi ben feito.  Na outra esquina do país, en Ferrol, a asociación OPAII emite desde 2006 na Radio Filispim, onde fan unha chea de cousas moi diversas e con moita frecuencia. Chama moito a atención a súa diversidade de programas e temas: enfermería comunitaria, surf, Portugal, debates políticos... En 2015 fixeron este documental polo seu décimo aniversario. 

Especializados en case de todo 

Sen marchar de Ferrolterra, n'As Pontes, atopamos a Radio Eume e a súa Lareira das Mouras, un programa “sobre mitoloxía, folclore, misterio, tecnoloxía, arte e humanidades.” Neste espazo atoparedes lendas como a dun veciño de Somozas que atopou unha pedra con forma de Xabarín —recomendado— ou entrevistas a expertos de patrimonio, sempre centrado nas Terras do Eume. 

Desde a páxina de Facebook Hiphop em galego faise un programa semanal en Radio Allariz onde se fai un seguimento de máis de 100 artistas. Para os administradores da páxina, activa desde 2015, “ante a falta dun medio centrado e especializado no xénero e en galego, animámonos a sementar un proxecto comunitario de apoio e difusión para facer crecer a nosa cultura.” Coméntannos tamén que grazas a Mouro RG, tamén locutor, puideron coordinar o proxecto na radio, e agradecen á Filispim de Ferrol a reemisión dos seus programas. En Radio Allariz, malia non ser en si unha radio comunitaria, atopamos outros contidos moi traballados como os da Revista Orballo, onde collen desde o humor ata a análise política. 

Entre Vigo e Finlandia faise O Recanto do Corcovado, un “programa musical especializado en jazz, folk, músicas do mundo e sons contemporáneos” dirixido por Lois Atanes. Emiten desde Cuac FM, Radio Crónica Folk Musica e a Radio Municipal de Redondela. Tamén se emitía quincenalmente en Radio Moreeni, a emisora universitaria de Tampere (Finlandia) co obxectivo de “dar a coñecer a variedade lingüística das músicas” da Península Ibérica. A cooperación entre estes proxectos á hora de compartir contidos é unha das chaves da súa viabilidade e riqueza. 

Podcasts ‘friquis’

Nesta oferta tan ampla tamén temos a opción de escoitar en galego contidos que normalmente están en inglés ou castelán: A Gruta de Gizamaluke é un programa especializado en videoxogos que emite en Pontevedra Viva Radio, cunha programación moi diversa e interesante. Sobre videoxogos tamén falan no Antro do Píxel e en Revolution Podcast, onde nun dos últimos capítulos invitaron a unha recanteira do Luar e ao seu irmán. Cousas veredes.  Cómpre destacar tamén, como din os seus creadores, o “podcast friqui en galego”: Gurrucho de Vozcast. Na última entrega falaron de Xogo de Tronos -como non- e nos cinco ‘gurruchos’ que levan xa falaron de temas como comics, Hellblazer e de R.L. Stevenson, o de Dr Jekyll e Mr Hyde.

Tamén dereitos humanos e reivindicación

As opcións das radios e podcasts son tan grandes como ideas haxa. Desde o IES Breamo de Pontedeume, o equipo de normalización lingüística impulsou un programa de radio feito por estudantesemitido en vídeo multicámara en directo. Os alumnos entrevistan a persoas relacionadas coa cooperación, o activismo a prol dos dereitos humanos e personaxes da cultura galega. 

No ensino atopamos outras iniciativas como Falangulleiros Bandasequeiros, das alumnas do CEIP Salustiano Rey Eiras da Pobra do Caramiñal; Forza Oito no IES Cabo Ortegal de Cariño ou a Radio emBrión, onde hai programas e entrevistas a profes ou escritores. Tamén temos que destacar o Proxecto Neo de Burela, onde desde a radio traballan pola integración lingüística do alumnado estranxeiro e fan entrevistas a neofalantes, coma nos Sotaques d’O Salto, pero en radio e desde 2012. Dentro do ámbito universitario hai outras iniciativas: se estades en Compostela quizais coñezades Radio Campus Culturae, onde en 2015 un grupo de estudantes e ex estudantes se fixeron cargo da radio nacida dun proxecto da USC e foron quen de facer unha programación estable de 3-4 programas diarios culturais, deportivos, científicos... Un pouco de todo.

Desde organizacións como ADEGA ou Arquitectura Sen Fronteiras tamén fan os seus propios contidos para concienciar a sociedade. ADEGA fai un boletín ambiental cada quince días desde Radio Cerna. Desde ASF-Galicia, o programa Habitando busca “educar e sensibilizar no Dereito ao Hábitat” e en cada programa falan dun proxecto diferente da organización, de educación para o desenvolvemento, etc. 

Diáspora 

Alén da Estaca de Bares —mar polo medio— atopamos Té con Gotas(‘The Galician Podcast’, como din eles). Estes meses de eleccións, por exemplo, centráronse na relevancia do voto rogado e normalmente entrevistan a galegos e galegas anónimas que están traballando e facendo cousas ben xeitosas no Reino Unido. Na radio local de Sants, en Barcelona, podemos escoitar galego unha hora á semana no Galiza...Algo Máis(sábados ás 17h). Falan moito de política e son parte da Ergac (Espazos Radiofónicos Galegos en Catalunya), desde onde xa se fixeron máis de unha ducia programas en galego desde 1993.Hai outras moitas iniciativas que podedes atopar en podgalego3.0. Tamén as hai que levan un tempiño paradas, e quen sabe se seguirían emitindo se souperamos delas. Coñecelas é o primeiro paso; o segundo pode ser buscar a que nos interesan en Ivoox, gardalas e facer un acceso directo no móbil.

Con toda a oferta ‘friqui’, variada e ben elaborada que hai, non hai excusa. O atasco en Ordes e os 30 minutos de carreira polas Brañas faranse máis amenos.

Informar de un error
Es necesario tener cuenta y acceder a ella para poder hacer envíos. Regístrate. Entra en tu cuenta.

Relacionadas

Política
Posverdad Sobre la neoliberalización de la verdad: ¿qué tienen en común Trump, Ayuso o Netanyahu?
En el neoliberalismo de las narrativas, con ‘lobbies’ propagandísticos, medios y algoritmos de tu parte, cada cual adapta su discurso a su ‘target’ de consumo y se monta su propia película, que ya habrá un público que se la compre.
El Salto Radio
El Salto Radio Señales de Humo: contra la desinformación
Rescatamos para El Salto Radio el primer programa de la temporada de Señales de Humo en el que hablamos de comunicación crítica.
Palestina
Análisis La dialéctica de la “otredad” y la deshumanización de los pueblos
Entre el fragor del bombardeo de Gaza y el dolor del nuevo éxodo palestino, un repaso al papel del lenguaje en los procesos de deshumanización del otro.
Economía
En primera persona Instrucciones por si encuentras muerta a tu suegra
Todo el que está en el mundillo sabe que el sector funerario vive casi un duopolio de facto y lo máximo que se está dispuesto a hacer es poner una multa de vez en cuando. Cuando alguien llama a una, ni se imagina al entramado que está llamando.
Educación pública
Iglesia Semana Santa: negocios, procesiones en colegios, inmatriculaciones y fervor
Más allá de la expresión cultural, la Semana Santa tiene una esfera económica que genera millones de euros y otra social que le sirve a la Iglesia Católica para legitimar sus privilegios dentro del Estado español.
Genocidio
Ayman Qwaider “A la gente se le pide una cantidad excesiva de dinero para poder salir de este campo de exterminio de Gaza”
Profesor especializado en educación en emergencia y educación inclusiva, Ayman Qwaider vive en Australia. Desde allí, intenta ayudar a su familia a salir de Gaza, mientras denuncia la ocupación israelí y la complicidad de la comunidad internacional.
Industria
Transición industrial Mecaner, un cierre injusto o cuatro alternativas con mirada ecosocial para mantener la fábrica de Urduliz
ESK y LAB han presentado el ‘Plan de Transición Ecosocial’ que ha elaborado la cooperativa Garúa como una herramienta para la búsqueda de soluciones al ERE propuesto por la multinacional Stellantis.
Venga, circula
Venga, circula Un paso, luego otro
Llega un día en el que vemos con claridad algo que solíamos observar en los demás pero que nunca —prometíamos— nos sucedería a nosotros.
Sexualidad
Consultorio de sexualidad ¿Qué tengo si me diagnostican Síndrome de Ovario Poliquístico?
Afecta a entre un 7 y un 13% de las mujeres en edad reproductiva, y el 70% están sin diagnosticar. Pero, ¿qué es el SOP y como podemos apaciguar sus síntomas?
Palestina
Palestina Viaje al fondo del horror
El fotoperiodista Javier Bauluz cubrió la primera Intifada, la primera gran rebelión del pueblo palestino desde la creación del estado israelí.
Ocupación israelí
Opinión Las palestinas también existen
La morbilidad femenina, el conjunto de enfermedades, factores de riesgo y motivos de consulta recurrentes en las mujeres que merecen una atención específica, tiene múltiples ejes de discriminación: no es lo mismo en Suecia que en Palestina.

Últimas

Ocupación israelí
Palestina El Salto te ofrece una camiseta para apoyar económicamente a la UNRWA
No cesamos de buscar nuevas vías para visibilizar un mayoritario clamor social que pide un alto el fuego al que apenas se da cabida en el discurso mediático convencional. Todos los beneficios de esta campaña irán destinados a la UNRWA.
Maternidad
Maternidades Reaprender la espera
El tiempo de gestación es largo y va a un ritmo distinto al que acostumbras: el ritmo natural al que desarrolla una playa, un monte, un océano. Y no estamos ya habituados a darle la mano a la pausa.
Momus Operandi
Momus operandi Todo es una narración
Nos dicen que las mentiras son la única realidad. Que aprendamos a mentirnos, que nos engañemos, que no nos importa la salud, ni los derechos laborales, ni las violencias estructurales.
Accidentes laborales
Accidentes laborales Detenidos tres empresarios en Galicia tras la muerte de un migrante que trabajaba sin equipo de protección
El joven de 28 años, que estaba empleado con un contrato irregular, falleció el 26 de febrero tras precipitarse desde una carretilla elevadora sin la protección necesaria para esa labor.
Derecho a la vivienda
Derecho a la vivienda La PAH València clama por el derecho a una vivienda digna: “¿Duermen tranquilos?”
Centenares de personas protestan frente al palacio de la Generalitat para exigir que se haga efectivo el derecho a la vivienda ante la insoportable alza de los precios.
Sidecar
Sidecar Crisis intratable en la República Democrática del Congo
Una y otra vez los actores externos han fracasado a la hora de contener la escalada de violencia en la República Democrática del Congo.
Deportes
Rugby femenino +35 Las Milnoh Granada, un club de rugby femenino +35 creado y gestionado por mujeres
32 mujeres nacidas en mil novecientos y pico, federadas en un equipo que les ha dado un espacio propio, sentido de pertenencia, una tribu donde “yo soy porque somos”

Recomendadas

Argentina
Argentina Myriam Bregman: “El de Milei es un típico gobierno neoliberal con recetas ortodoxas clásicas”
Quien fuera candidata de la izquierda a la presidencia en las elecciones en las que Milei salió victorioso, evalúa las consecuencias del gobierno de La Libertad Avanza y las respuestas que están dando los distintos actores políticos.
Ríos
Radiografía fluvial de España La tierra que no amaba sus ríos
Los ríos ibéricos agonizan. Casi la mitad de las masas de agua está en mal estado. Presas, sobreexplotación, contaminación y crisis climática son sus principales amenazas, con la agroindustria como mayor agresora.
Memoria histórica
Marc Solanes “Mi bisabuela luchó en el frente y fue considerada una mala madre, pero lo hizo por sus hijas”
En ‘Las niñas de Elna’ (Pollen, 2024) el periodista reconstruye la historia de las mujeres de su familia resolviendo enigmas para resignificar la imagen de la mujer en la historia.
Euskal Herria
Korrika Correr a favor del euskera cruzando fronteras
La Korrika es el mayor evento de Euskal Herria. En la última edición de esta carrera de más de 2.500 kilómetros ha participado un tercio de la población vasca.