Política
O regueiro de denuncias por abusos asfixia ao PSdeG no peor momento da súa historia

O Partido Socialista de Galicia atravesa un dos episodios máis críticos desde a súa constitución como federación autonómica. Un regueiro de denuncias por abusos que afectan á súa contorna política inmediata terminou por asfixiar á organización nun momento especialmente delicado: cunha proxección electoral debilitada, unha dirección cuestionada e unha liderazgo incapaz de conter a crise interna e externa que ameaza con arrastar ao partido a unha irrelevancia política aínda máis acusada.

No centro do furacán sitúase o secretario xeral do PSdeG, José Ramón Gómez Besteiro. A súa xestión das denuncias presentadas por varias mulleres foi cualificada internamente como “errática, tardía e politicamente ineficaz”. A iso súmase unha estratexia electoral fracasada que deixou ao partido sen pulso, sen lugar no taboleiro político cun BNG ao alza e sen capacidade de marcar axenda fronte a un Partido Popular que goberna con comodidade en Galiza.

Fontes internas do partido recoñecen que a situación chegou a un punto límite. A acumulación de denuncias, máis alá do seu percorrido xudicial, tivo un impacto demoledor na credibilidade política do PSdeG. A percepción de que a dirección non soubo reaccionar con claridade, contundencia e coherencia xerou unha profunda desafección tanto na militancia como entre votantes tradicionais do socialismo galego.

Ese desacougo desembocou nun manifesto promovido por militantes socialistas en apoio a Silvia Fraga tras a súa renuncia como responsable de Igualdade do PSdeG en Galiza. Entre os seus asinantes atópanse figuras destacadas como os expresidentes da Xunta Emilio Pérez Touriño e Fernando González Laxe, ademais do ex portavoz parlamentario Xoaquín Fernández Leiceaga. O documento xorde como resposta á actuación da actual dirección do partido ante as denuncias de acoso sexual que afectan ao presidente da Deputación de Lugo e alcalde de Monforte, José Tomé, e conta coa adhesión de arredor de máis de 300 persoas.

Entre eles tamén figuran o ex rexedor da Coruña e antigo delegado do Goberno en Galiza, hoxe conselleiro de Estado, Javier Losada, así como veteranos referentes do socialismo galego como Ricardo Varela e Francisco Cerviño.

O problema, con todo, non se limita á xestión dunha crise concreta. O que se puxo en cuestión é o modelo de liderazgo e a capacidade do actual secretario xeral para pilotar o partido nun momento de máxima esixencia ética e política. Besteiro regresou á primeira liña coa promesa de reconstruír un PSdeG danado por anos de derrotas e conflitos internos, pero ese obxectivo parece hoxe máis afastado que nunca tras o batacazo electoral de 2024, onde a formación apenas conseguiu nove dos 75 escanos.

A gravidade do momento activou movementos internos de calado. Pesos pesados do partido, algúns con décadas de traxectoria e amplo coñecemento dos equilibrios orgánicos, comezaron a maniobrar para facer posible a dimisión do secretario xeral.

O argumento central de quen impulsan esta saída é dobre. Por un lado, consideran que a xestión política das denuncias foi profundamente daniña, ao non anticipar o impacto reputacional nin ofrecer unha resposta que estivera á altura dos valores que o PSOE di defender. Por outro, sosteñen que a proxección electoral do partido quedou practicamente desfeita, sen marxe para unha recuperación a curto prazo mentres se manteña a actual dirección. Nesa liña, tanto o alcalde de Vigo, Abel Caballero, como a da Coruña, Inés Rey, mostraron o seu desencanto cos movementos do partido.

A sensación de esgotamento é xeneralizada. O PSdeG aparece atrapado nunha dinámica defensiva, reaccionando aos acontecementos no lugar de lideralos, sen capacidade para impor un discurso propio nin para conectar cunha cidadanía cada vez máis distante. Nese contexto, as denuncias actúan como catalizador dunha crise máis profunda, estrutural, que vén xestándose desde hai anos e que agora aflora con toda a súa crudeza.

O momento histórico tampouco xoga a favor do partido. Galiza foi tradicionalmente un territorio complicado para a socialdemocracia e as sucesivas derrotas electorais erosionaron a súa implantación territorial e a súa moral interna. A actual crise ameaza con consolidar esa debilidade e con dificultar calquera intento de reconstrución se non se toman decisións drásticas no curto prazo.

A posible dimisión de Besteiro prantéxase así non só como unha saída persoal, senón como un intento de cortar a hemorragia política e abrir unha nova etapa. Con todo, non está claro que o partido conte cunha alternativa sólida nin cun proxecto ilusionante capaz de recompoñer a confianza perdida. O risco de que o relevo se perciba como un simple axuste táctico, e non como un cambio profundo, está moi presente nas conversas internas.

A dimisión de José Tomé, presidente da Deputación de Lugo

O caso máis grave e de maior impacto interno involucra ao agora expresidente da Deputación de Lugo e aínda alcalde de Monforte de Lemos, José Tomé, histórico dirixente do PSOE en Galiza. Varias militantes do partido presentaron denuncias a través do canal interno do PSdeG por presunto acoso sexual. As acusacións inclúen toques non consentidos, mensaxes e chamadas de ton sexual, e mesmo ofrecementos de emprego a cambio de favores sexuais, segundo relataron varias afectadas.

Polo menos catro mulleres achegaron testemuños de condutas que consideran impropias e reiteradas ao longo do tempo, e estes relatos foron coñecidos por distintos ámbitos do partido antes de que as denuncias se formalizaran oficialmente.

O impacto político foi inmediato. O PSdeG esixiu a dimisión de Tomé de todos os seus cargos tras a presentación formal das denuncias, e este terminou renunciando á presidencia da Deputación e solicitando a baixa cautelar no partido. Con todo, mantivo as súas responsabilidades institucionais e o seu posto de alcalde.

Este caso provocou ademais unha crise interna na dirección do PSdeG, coa dimisión da secretaria de Igualdade da federación galega, que abandonou o seu cargo por discrepancias coa xestión realizada pola dirección en relación con este escándalo.

Denuncia por acoso laboral en Barbadás (Ourense)

Unha segunda denuncia xurdiu ás poucas horas en Barbadás, na provincia de Ourense, onde unha militante presentou unha denuncia por acoso laboral contra o alcalde socialista da localidade, Xosé Carlos Valcárcel Doval. O PSdeG reclamou que entregara as súas actas institucionais tras coñecerse a denuncia, pero o rexedor negou os feitos e resistiuse inicialmente a abandonar os seus cargos.

A negativa do alcalde a dimitir incrementou a presión interna e evidenciou a dificultade do partido para facer cumprir as súas decisións cando os cargos sinalados optan por atrincheirarse nas institucións. Finalmente, Valcárcel decidiu abandonar o partido, aínda que continuou exercendo responsabilidades institucionais, o que volveu alimentar o debate sobre os límites do control orgánico do PSdeG.

Este episodio reforza a percepción de que as denuncias por condutas impropias non se trataban dun caso illado, senón dunha sucesión de situacións que afectaban a distintos niveis de poder dentro do socialismo galego.