Pensiones
En perigo o sistema público de pensións?

Co gallo das mobilizacións en defensa das pensións públicas quixemos contrastar coas diversas forzas políticas con representación en Galiza as propostas nas que están traballando para garantir o dereito a unhas pensións dignas. Aínda que tentamos contactar repetidas veces con fontes parlamentarias do PPdeG ou do PSdG-PSOE, foi imposíbel falar coas mesmas para coñecer a súa análise da situación. Máis sorte tivemos cos grupos parlamentarios de En Marea e do BNG.

“Faise pedagoxía negativa sobre o sistema de pensións público para crear medo dentro da poboación traballadora”, coméntanos a deputada de En Marea no congreso dos deputados Yolanda Díaz. “O único que buscan é dar saídas a un enorme negocio da banca e das aseguradoras, que superarían os 120.000 millóns de euros. Ademais méntese sobre o sistema de pensións privadas, xa que practicamente todos están dando rendibilidade negativa” continúa. Nisto coincide con Montse Prado, deputada do BNG no Parlamento galego, quen sinala que “hai un debate sobre a sostibilidade do sistema público de pensións por culpa da banca e das compañías aseguradoras. Necesítase ter atemorizada a opinión pública mostrando a inviabilidade deste”. Esta deputada, ademais, pensa que a caída do sistema público de pensións é evitable pois “no ano 2011, cunha cotización similar ao do último ano, houbo superávit no sistema de pensións”. “Hai que desmontar as mentiras que beben dos intereses ideolóxicos das elites”, conclúe. Neste sentido, as dúas deputadas coinciden coa análise feita polas diversas plataformas de defensa das pensións públicas sobre a privatización das mesmas.

Hai un debate sobre a sostibilidade do sistema público de pensións por culpa da banca e das compañías aseguradoras

Por outra banda, Yolanda Díaz quixo destacar tamén algunhas cuestións sobre a situación económica e a sostibilidade da Seguridade Social. Segundo a deputada de En Marea, hai un problema de ingresos polas políticas de emprego falidas que “foron fomentadas, explicitamente, e executadas primeiro polo PSOE, e logo polo PP”. Algunhas das principais medidas nas cales coinciden En Marea e o BNG “teñen que ver con desgravacións fiscais aos plans de pensións privados, que as grandes maiorías sociais non se poden permitir, ou ás bonificacións e reducións en materia de contratación laboral”. Estes millóns destinados ás bonificacións empresariais -moitas das veces para fomentar emprego precario- servirían para reforzar o sistema público de pensións, xa que significarían uns ingresos de 4000 millóns de euros anuais. A representante de En Marea no Congreso dos Deputados, afirma que estes dous exemplos “non serven para crear emprego e que funcionan coma subvencións directas ao sector empresarial”. Pola súa banda, Montse Prado do BNG salienta que os salarios máis altos -aqueles superiores a 3642 euros- “cotizan á Seguridade Social co mesmo tipo que os inferiores. Calcúlase que por este motivo se deixan de percibir 7000 millóns de euros que serían de dominio público”. En cambio, ao primar as pensións privadas, en mans da banca, esta recibe a xestión dos fondos de pensións da maioría da poboación. Polo tanto son as clases traballadoras de novo as extorsionadas, fronte á inmutabilidade dos privilexios das clases máis altas.

AS PENSIÓNS EN GALIZA

Galiza, despois de Estremadura, ten as segundas pensións máis baixas de todo o Estado español. A pensión media galega é de 783,72 euros ao mes. Montse Prado sinala que están “por debaixo do salario mínimo”. Neste sentido afirma que a situación das pensións nas provincias de Lugo e Ourense é especialmente preocupante “xa que non fan máis que diminuír debido ao mercado de traballo con salarios moi baixos e precarios”. Nunha terra tradicional de mariñeiros e labregos a deputada do BNG sinala que “a vida laboral en Galiza se dá baixo unhas condicións moi duras, polo que as pensións merecen ser remuneradas dun xeito máis elevado”.

Neste senso, a Deputada de En Marea por Lugo -membro da Comisión de Sanidade, Política Social e Emprego do Parlamento de Galicia- Paula Vázquez Verao, sostén que “co nivel de salarios galegos, con máis dun 50 % da poboación que se declara con dificultades para chegar a fin de mes e o feito de que non exista un mínimo legal de pensión para aboar polas entidades aseguradoras, fará que a maior parte da clase traballadora galega non acceda a pensións dignas”.

Galiza, despois de Estremadura, ten as segundas pensións máis baixas de todo o Estado español

Nas pensións tamén se visibilizan as desigualdades entre os xéneros. As mulleres representan o 50,9 % da poboación da sociedade española e o 51,65 % na galega. En Galiza, 268.348 homes posúen unha pensión contributiva recoñecida, mentres que nas mulleres falamos de 197.041 persoas. Entre outras cousas isto é debido a que a maioría das mulleres con máis de 65 anos de idade non puideron optar a unha xubilación contributiva ao adicar moito tempo na vida ao traballo non remunerado relacionado cos coidados.

O MACHISMO MATERIALÍZASE TAMÉN NAS PENSIÓNS

Por outra banda, a fenda salarial de xénero no conxunto do Estado sitúase nun 23,5 % segundo o último estudo do INE e isto reflíctese nas pensións. Así, a pensión media dos homes é de 997 euros e a das mulleres é de 617 euros, case un 30 % menor. No ámbito galego, as mulleres cobran tan só uns 18 euros máis que a pensión mínima e 280 euros menos que a media estatal. Sobre a fenda salarial, Paula Vázquez sinala que “hai unha tendencia a pensar que a discriminación salarial é directa -igual traballo, distinto salario-, pero tamén é indirecta” e isto, afirma, é “máis difícil de detectar”. A deputada continúa afirmando que “no caso de iguais traballos, esta diferencia dáse nos complementos salariais e nas horas extra debido ao machismo e aos roles de xénero impostos nas nosas sociedades”.

Trátase dunha consecuencia que non é conxuntural, senón que vai implícita no sistema patriarcal sustentado polo capitalismo. Deste xeito preténdese incrementar a dependencia económica das mulleres respecto aos homes, producindo o que se denomina feminización da pobreza. A muller sofre a condición de estar dobremente explotada: no mercado laboral e no traballo doméstico non remunerado. Neste sentido a deputada Montse Prado, do BNG, afirma que neste tema teñen unha responsabilidade evidente os sectores conservadores e o goberno, pois é “invisibilizado desde o momento en que Mariano Rajoy nas súas entrevistas prefire non falar do tema”. E engade que “a fenda salarial é evidente, para evitala nas pensións debería ser eliminada previamente do sistema laboral”.

A muller sofre a condición de estar dobremente explotada: no mercado laboral e no traballo doméstico non remunerado

Con respecto a isto, Yolanda Diaz, sinala que tamén sería aconsellable modificar o artigo 60 da Lei de Seguridade Social, coñecido como complemento de maternidade, imposto pola Ministra Báñez. “Non é máis que unha fórmula natalista que nada ten que ver coa nosa situación demográfica e que non lle afecta á fenda de xénero do sistema de pensións, que no noso país é brutal”, afirma. “Na nosa proposta de lei pedimos que as mulleres, a partir do primeiro fillo, poidan empregar o cómputo para cubrir as carencias de cotización”, continúa. A deputada de En Marea no Congreso, insiste en que o obxectivo ten que ser o de ‘tentar solventar o problema de moitas mulleres que non acadan os 15 anos de cotización mínima para poder teren dereito á pensión, deste xeito pretendemos cubrir eses períodos de cotización e reducilos ata os 6 anos”.

PROPOSTAS CONCRETAS PARA GARANTIR AS PENSIÓNs PÚBLICAS

O grupo parlamentar de En Marea/Unidos Podemos/En Comú Podem presentou fai unhas semanas unha proposta de lei no Congreso dos Deputados para unha reforma integral do sistema público de pensións. Entre as medidas propostas está a de retornar á idade de xubilación dos 65 anos, cunha novidade importante pola que entrarían na xubilación ordinaria aquelas persoas de 61 anos que teñan 35 anos cotizados. Segundo indica Yolanda Díaz, estas “xa pagaron sobradamente as súas pensións. É algo que nunca se deu no noso dereito laboral e aféctalles a milleiros de traballadores, sobre todo porque vai permitir fórmulas de reparto de emprego para incorporar á xente nova ao mercado laboral”.

A proposta de lei presentada procura tamén a revalorización das pensións en conformidade ao IPC, como solicitan as plataformas de pensionistas. Inclúe outro elemento novidoso como é que as persoas poidan elixir as bases de cotización que mais lles favorezan, sen que teña que ser de xeito continúo como ata ao momento. Neste sentido pretenden eliminar o chamado período de carencia específica, xa que consideran esta esixencia coma “arbitraria", xa que “nos obriga a traballar os 2 últimos anos antes da nosa xubilación, sen que exista nada que o xustifique”. Esta proposta leva implícita unha reforma fiscal na cal aumenten as achegas á Seguridade Social das persoas que máis gañan. Para iso, sinalan coma fundamental eliminar o tope ás bases de cotización máximas para garantir un sistema fiscal moito máis proporcional, xa que na actualidade “están sendo os e as traballadoras asalariadas quen están sustentando a día de hoxe o sistema de pensións públicas”. Estiman que esta medida significaría uns ingresos ás arcas da Seguridade Social duns 7000 millóns de euros anuais.

Por outra banda, poderíanse acadar máis de 4000 millóns de euros se os gastos de xestión da Seguridade Social foran imputados á Administración Xeral do Estado, como sucede con outros ministerios. Así coma eliminar as desgravacións fiscais e garantir a revalorización automática das pensións. Coa aplicación destas medidas, xunto coa xa comentada eliminación das bonificacións empresariais, poderíanse acadar os 18.000 millóns de déficit actuais do sistema público de pensións.
En definitiva, o eixo central da proposta do grupo parlamentario pasaría por mudar o artigo 109 da Lei da Seguridade Social, que ten que ver coas fontes de financiamento da mesma. Propoñen manter as fontes tradicionais, mais “ligar o financiamento do sistema público de pensións cos orzamentos xerais do Estado, de maneira directa”.

Pola súa banda o Bloque Nacionalista Galego, basea a súa proposta na mudanza do actual mercado laboral, no que ven imprescindíbel o acceso da xente nova ao mesmo. Achegan medidas como baixar a xornada laboral a 35 horas. Cunha posición diverxente coa de En Marea sinalan que, de entrada, ven posíbel que as pensións poidan ser financiadas polas cotizacións dos traballadores, é dicir, manterían o sistema actual de pensións. Aseguran que “o sistema si funciona” e que co se cotiza “é suficiente para redistribuílo e que sexa rendíbel". Sobre a proposta de que as pensións se financien desde os orzamentos xerais do Estado consideran que “é unha posibilidade, mais é posíbel tamén a través duns salarios dignos”. Pese a todo, ao igual que En Marea, defenden unha revalorización das pensións en función do IPC e baixar a xubilación aos 65 anos. Ademais, propón o cálculo da pensión “entre 10 e 15 anos para escoller entre a totalidade da vida do traballador”' e que a pensión represente, polo menos, un 60 % do salario medio.