O prelo
Quitarnos a culpa e morder a mazá

Corpo, sexualidade e poder. A banda deseñada de Liv Strömquist repasa a historia dos órganos sexuais femininos.
13 nov 2021 06:55

Resulta incrible, mais é verdade: até finais dos anos 1960, foi publicado o primeiro estudo sexolóxico que indicaba que o clítoris era un órgano central na sexualidade das mulleres. Isto, que en realidade era algo que as parteiras sabían desde hai séculos, foi acollido nos círculos científicos occidentais como unha gran novidade. E foi até 1998, que se descubriu que o clítoris, en realidade, ten entre 7 e 10 centímetros de lonxitude. É dicir que hai menos de vintecinco anos, aínda non había información exacta da anatomía do órgano reprodutor feminino.

A distancia e o machismo na mirada masculina sobre os corpos das mulleres. O sometemento á ignorancia, ao descoñecemento xeral de funcións básicas do noso corpo. Liv Strömquist fala disto e dalgunhas ferramentas máis coas que por séculos se levou a cabo un proceso de colonización do corpo feminino.

Liv Strömquist (Suecia, 1978) estudou ciencias políticas e hoxe é unha afamada autora de banda deseñada. Os seu traballo adoita abordar temas sociopolíticos desde unha perspectiva feminista. Os seus cómics, que destacan tanto polo seu humor satírico, como pola súa rigorosa documentación, son considerados ensaios gráficos cos que a autora denuncia diversas inxustizas sociais e divulga información sobre as políticas de asilo e feminismo. Desde o 2005 traballa na radio e coordina o podcast En varg söker sin pod (Un lobo procura a súa manada) para o xornal sueco Expressen.

A froita do coñecemento foi publicado por primeira vez en lingua galega pola editorial independente Catro Ventos, un proxecto cooperativo que aplica o modelo das economías alternativas e solidarias no seu traballo de edición e publicación de textos. A súa liña editorial ten cinco eixes temáticos: economía social, ecoloxía, consumo responsable, dereitos humanos e crianza alternativa. Até o momento, levan máis de vinte títulos publicados. A froita do coñecemento, traducida por David Á. Álvarez Martínez, forma parte da sección “Dereitos humanos” e saíu do prelo este ano 2021.

Esta banda deseñada fai un repaso histórico a través de exemplos e momentos concretos que van desde a época clásica até a nosa contemporaneidade, nos que se construíron mitos e crenzas falsas ao respecto do corpo feminino. Stömquist mostra, nas súas viñetas, como este coñecemento masculino carente de ética e responsabilidade someteu por séculos ás mulleres ás máis diversas humillacións, procedementos cirúrxicos innecesarios e discriminación. A froita do coñecemento deixa en evidencia como a historia do corpo da muller foi escrita nun occidente imperial e foi protagonizada por homes, que sistematicamente silenciaron a sabedoría, o coñecemento e a experiencia feminina.

Ao longo do libro, Liv Strömquist sinala como, do mesmo xeito que o fixo a relixión no seu momento, na modernidade a ciencia ocúpase de construír certo marco de comprensión do mundo. E, pola xeopolítica que enmarca a historia da ciencia en occidente, non resulta estraño que o pensamento científico fose rexido e construído sobre ideas racistas e machistas. É dicir, a autora demostra en un par de viñetas que a obxectividade científica nunca existiu.

Sobre isto, Strömquist repasa exemplos de como as mulleres africanas foron dehumanizadas polos científicos europeos, como foron tratadas como animais de exhibición e sometidas á investigacións para probar a inferioridade das persoas racializadas con base no aspecto do seu corpo.  As mesmas ideas heteropatriarcais no pensamento científico ocasionaron que os corpos femininos que non corresponden esteticamente á norma establecida pola ciencia, incluíndo os corpos intersexuais, fosen quirurxicamente modificados. Dese xeito, Liv Strömquist afirma que non só o xénero é unha construción cultural, senón que o sexo biolóxico tamén ten sido construído –e alterado- pola cultura.

A froita do coñecemento axúdanos a comprender a relación entre corpo, sexualidade e poder; o xeito no que a bioloxía se utilizou para espallar a idea sobre a diferenza entre homes e mulleres, o que logo deveu na construción dunha sexualidade feminina débil, inferior e dependente do seu “complemento” masculino.

As liñas temáticas do libro de Strömquist entrelázanse coas doutros libros como as do filósofo Paul B. Preciado ou as de Silvia Federicci ao suxerir a indisociable relación entre a opresión dos corpos non masculinos heteronormativos e brancos, co sistema capitalista.

O longo percorrido na historia dos xenitais femininos, axúdanos a situarnos no espazo-tempo, a identificar as condicións sociculturais que definiron a nosa perspectiva sobre o corpo e, finalmente, a recoñecer como estamos aínda atravesadas por un sistema que perpetúa un estado de descoñecemento e distanciamento con respecto a nosa propia anatomía.

Un dos momentos máis destacables do libro é a sección dedicada á menstruación feminina, a cal non só nos fai preguntarnos como é que aínda concibimos o fluxo menstrual como sucio ou algo do que debamos avergonzarnos. Tamén convídanos a pensar a menstruación ou os síndrome premenstrual desde outras perspectivas. “(...) é como se eses días, para unha parte das mulleres, abrísese unha especie de canle ou unha maior susceptibilidades ao lado escuro. Algunhas viven esta fase do ciclo coma un período de sensibilidade e clarividencia intensificada que pode ser duro, pero que tamén pode ser interesante e proveitoso, por exemplo, desde unha perspectiva creativa”.

Sen dúbida, A froita do coñecemento é un libro de divulgación indispensáble, un punto desde o cal partir na procura de desarticular a ignorancia á que fomos inducidas. Esta banda deseñada representa un esforzo por reescribir a Historia, tomando a pluma, agora si, coas nosas propias mans.

O libro de Liv Strömquist, que por momentos lémbranos ao traballo de Marjane Satrapi, mestura con mestría o humor, unha mirada feminista e o rigor documental nas súas viñetas para facer un retrato crítico da relación que mantén a sociedade contemporánea coa sexualidade feminina.

Informar de un error
Es necesario tener cuenta y acceder a ella para poder hacer envíos. Regístrate. Entra en tu cuenta.

Relacionadas

Perú
Literatura José Carlos Agüero enseña en ‘Persona’ que recordar es necesario cuando olvidar se convierte en la norma
‘Persona’, segunda obra del autor peruano José Carlos Agüero, se convierte en una exploración profunda sobre los cuerpos desaparecidos, la identidad fragmentada y las múltiples formas que puede adoptar una misma vida marcada por el conflicto.
Obituario
Obituario Jane Lazarre (1943-2025)
La escritora neoyorquina, autora de ‘El nudo materno’, falleció el pasado mes de junio. Su obra conectó enseguida con entorno feministas por ofrecer un relato de la experiencia materna más allá de las estrechas paredes del hogar
Notas a pie de página
Notas a pie de página ¡Parecían tan buenos!
La desaparición de niñas y niños de las calles tuvo lugar a la vez que se construía un relato idílico sobre la infancia. En ‘República luminosa’, Andrés Barba retrata su vuelta como grupo inquietante.
Genocidio
Genocidio Israel asesina a diez niños que esperaban suplementos nutricionales en un hospital
La Unión Europea sigue evitando la imposición de sanciones al régimen de Tel Aviv. Estados Unidos anuncia sanciones contra la relatora de la ONU que ha denunciado el lucro de las empresas colaboradoras de Israel.
Fronteras
Fronteras europeas Un año más, la Caravana Abriendo Fronteras denuncia las políticas antimigratorias de Europa
Desde Baiona y Girona saldrán los grupos que recorrerán puntos críticos de fronteras europeas como Irún, Calais, Dunkerque y Toulouse donde se encontrarán con otros colectivos para movilizar la solidaridad con las personas migrantes.
Migración
Migraciones Entre la incertidumbre y la esperanza
El aumento de las muertes en el último año está relacionado con las condiciones cada vez más peligrosas con que se encuentran las personas para llegar a Reino Unido.
Laboral
Laboral Jornadas de 50 horas semanales haciendo tareas de categoría superior: así se trabaja en hostelería
Es uno de los sectores con más sanciones e intervenciones de la Inspección de Trabajo, con más de 12000 trabajadores extranjeros aflorados en las intervenciones y que cuenta con el 21% de las sanciones emitidas por este organismo.
Opinión
Opinión Del malismo al imbecilismo
Los patanes en traje con poder que infestan nuestro ecosistema como moscas plastas, son el reflejo de un régimen que busca la imbecilidad masiva.
Derechos Humanos
Flotilla de la Libertad Yanis Mhamdi: “Israel es el Estado que mata más periodistas en todo el mundo”
Este periodista de Blast fue uno de los integrantes de la Flotilla de la Libertad. En esta entrevista cuenta cómo transcurrieron las horas en las que este grupo de defensores de derechos humanos estuvieron bajo detención ilegal en Israel.
Tribuna
Tribuna Discurso y poder del extractivismo o cómo se legitima el saqueo en nombre del “desarrollo”
Los discursos institucionales, mediáticos o corporativos configuran las formas en las que se perciben los megaproyectos. Estos se presentan como proyectos de nación o como una oportunidad para el desarrollo, el empleo y la transición verde.

Últimas

Salud laboral
Salud laboral Ser migrante y cosechar a más de 40 grados: el impacto del calor en un invernadero de Almería
La mitad de los trabajadores de la agricultura encuestados en Almería, Huelva y Lleida admitió haber experimentado al menos tres síntomas relacionados con enfermedades por calor durante las temporadas de verano.
Kenia
Kenia 31 muertos por violencia policial en Kenia en las últimas manifestaciones contra la nueva Ley de Finanzas
La sociedad civil keniana retoma las protestas tras tumbar un proyecto similar hace un año. El país se enfrenta a una crisis fiscal causada por el aumento de pagos de la deuda externa.
Falsos autónomos
Falsos autónomos El juez del caso Glovo carga contra el Estatuto de los Trabajadores y la libre competencia
El texto en el que el magistrado libra a la empresa de reparto de la demanda que le interpuso Just Eat es un ataque a las sentencias del Tribunal Supremo y a la Ley Rider, pero también a la seguridad jurídica que la derecha dice defender.
Gobierno de coalición
Gobierno de coalición Sánchez sale del Congreso escaldado pero vivo tras su comparecencia por el Caso Koldo
El Gobierno anuncia un nuevo Plan Estatal contra la corrupción. Sánchez recuerda en sede parlamentaria las corruptelas pasadas de las administraciones de Felipe González, José María Aznar y Mariano Rajoy.
Dependencia
Dependencia Denuncian “olvidos” y errores en los datos de Dependencia
Desde la asociación de directoras y gerentes de Servicios Sociales apuntan a que no se tratan de “listas de espera” si no de “listas de incumplimiento de la Ley”.
Granada
Personas sin hogar Denuncian en Fiscalía al Ayuntamiento de Granada por la falta de refugios climáticos para personas sin hogar
‘La Calle Mata’ denuncia al Ayuntamiento ante Fiscalía por las graves consecuencias para la vida de las personas sin hogar sin posibilidad de refugiarse de las temperaturas extremas del verano
La mirada rosa
La mirada rosa Igual que en un escenario
Las entidades que convocan del Orgullo nos están obligando a representar una obra de teatro que disfrace de política un desfile de carrozas.

Recomendadas

Genocidio
Genocidio La segunda consultora más importante del mundo es señalada por su papel en el despiece de Gaza
Boston Consulting Group está considerada una de las “big three” del sector. Ahora, una serie de informaciones señalan cómo ha estado detrás de la fundación antiUnrwa encargada de la distribución de ayuda y de los planes de expansión en la costa.
Unión Europea
Unión Europea La sociedad del miedo al declive
La angustia ante el futuro acompaña a las sociedades europeas desde hace tiempo y precede a la Unión Europea. Se manifiesta con mayor claridad en los períodos de declive económico y las turbulencias políticas y sociales que los acompañan.