O prelo
A illa, o ceo e outras tempestades

En 2021, Editora Urutau presentou o “O resto é céu” de Silvia Penas, unha obra que crea unha impoñente xeografía íntima.
4 sep 2022 11:30

NUNCA SOUBE DIFERENCIAR O POEMA do mundo

O primeiro verso de Silvia Penas en O resto é céu anticipa unha poética que se achega aos pregos, aos lindes entre superficies e sentidos. Non é, xa que logo, unha obra que descansa sobre a base dos obxectos, senón sobre as liñas que os limitan, a súa relación con aquilo que os precedeu, os ocos que definen a súa propia forma. Atende as marxes e as diferenzas sutís que se atopan entre as cousas. Esta obra fórmase de imaxes en que se disputan os bordos que definen o espazo, o corpo e o tempo:

não existe a meta nas ilhas pela sua
extrema circularidade
não existe uma linha reta entre o passado
o presente o futuro
  

De aí, a importancia da illa na súa obra. Estes espazos suspendidos no mar son máis delimitacións que superficies. Da illa apreciamos as súas marxes co mar, co ceo, con outras illas. Son máis lindes que obxectos. A illa apréciase porque atopa con présa o seus propios límites. Iso sepáraas doutras masas de terra depositadas no mar. Non toda superficie é unha illa porque non todas están concibidas polos seus propios bordos. A poeta alimenta esa experiencia. 

A illa de Penas pasa por formas de determinación e indeterminación constantes. Ás veces parece estar situada nunha xeografía concreta en que a voz poética é unha visitante atenta e contemplativa. Noutros casos, é un espazo propio, un depositario da memoria e da dor persoal: 

ENSINARAM-ME A COMEÇAR O PRATO pelas bordas
para não me queimar na boca do vulcão
e assim, interno-me na ilha

habitando as costuras e a margem do regato (...)

A illa, en O resto é céu, é tamén unha forma de asumir o corpo. É o espazo en que a voz poética é quen de auto-imporse, de asumir a súa mesmidade. Nese exercicio, a illa deixa de ser terra para ser sangue, órganos e feridas. A voz poética, nese esforzo que supón a transformación material da illa, ten tamén a vontade de atravesar a historia das mulleres que a constrúen. É dicir, a illa non é só un equivalente do corpo material, senón tamén un espazo en que se econtra a memoria compartida. “Cavar” non é só atravesar pel e sangue, senón experiencias e dores comúns.

A illa, así pois, é corpo e pasado propio:

hoje trago o meu saber ancestral e cavo
muito fundo para abrir a carne da ilha
vejo como pinga o sangue do meu pulmão
para o lado esquerdo do tarrafal
acodem-me as mulheres já deixei para trás (...)

Ao igual que a palabra e o mundo son territorios de confusión, espazo e corpo son formas que non teñen lindes claros nesta obra. O corpo e a illa, pero tamén a idea suxerida de “tornar-me cidade” nun dos poemas máis importantes da obra. Trátase de falar de si desde o espazo e as formas especiais en que pode ser habitado. Noutras palabras: a escrita de si desde as experiencias que o espazo ofrece. Nun só verso o valor da vida e o espazo toman unha forma concreta e poderosa: “ou porque pertencer a um lugar / é questão de vida o morte”.

Pero  non só hai na obra de Penas unha reflexión sobre o horizonte do espazo propio. Está viva a intención de recoñecer o seu pasado, a sucesión de experiencias que organizan a seu propio presente. Nese camiño, visita as  mulleres que forman e preservan a vida. É dicir, o xeito en que se constrúe a transmisión de saberes vitais entre iguais: a transmisión dunha lingua, o coidado da terra, o uso de ferramentas no campo, a carta que unha nai escribe ao seu fillo. Nesa exploración, posúe un sentido extraordinario o verbo “tecer”, que nesta obra está vinculado coas mulleres e o mantemento da vida. Un tecido que tamén é un soporte construído desde as lágrimas e a violencia.  

Só no último gran segmento desta obra, Penas deixa atrás o sentido dos bordes e lindes. Atopa refuxio nunha forma contraria: o ceo. Como nun peche progresivo, o que primeiro foi bordo agora parece quedar espido. A dor e a ferida quedan suspendidas e “apenas o céu” imponse coa súa inmensidade. A súa poética transita da materialidade da terra e a carne, e remata no horizonte idenfinible do ceo. Xa non se trata de observar os espazos de transición, senón de experimentar a imposición dun corpo inmobil e inabarcable. O ceo recobre por completo a experiencia dx lectorx para quen as palabras e as imaxes van desvanecendo:

apenas levantar a vista é
céu
apenas empunhar a vista é
céu
empunhar o fundo dos olhos é
céu
Informar de un error
Es necesario tener cuenta y acceder a ella para poder hacer envíos. Regístrate. Entra en tu cuenta.

Relacionadas

Memoria histórica
Memoria histórica O PSOE négase a retirar unha cruz franquista na vila coruñesa de Neda que até o PP quere derrubar
O Partido Socialista impón a súa maioría absoluta para rexeitar unha moción do BNG na que se solicitaba a retirada da Cruz dos Caídos do concello.
Investigación
Investigación O Goberno galego repartiu 4.000 millóns de euros en contratos a dedo en só seis anos
Desde 2018, a Xunta asinou 1.034.964 contratos sen sacalos a concurso: algo máis do 30% do diñeiro do que dispón para o exercicio de 2024. Ademais, 35.362 deses contratos teñen un importe entre 14.000 e 14.999 euros, o límite legal.
Educación pública
Iglesia Semana Santa: negocios, procesiones en colegio, inmatriculaciones y fervor
Más allá de la expresión cultural, la Semana Santa tiene una esfera económica que genera millones de euros y otra social que le sirve a la Iglesia Católica para legitimar sus privilegios dentro del Estado español.
Industria
Transición industrial Mecaner, un cierre injusto o cuatro alternativas con mirada ecosocial para mantener la fábrica de Urduliz
ESK y LAB han presentado el ‘Plan de Transición Ecosocial’ que ha elaborado la cooperativa Garúa como una herramienta para la búsqueda de soluciones al ERE propuesto por la multinacional Stellantis.
Ríos
Radiografía fluvial de España La tierra que no amaba sus ríos
Los ríos ibéricos agonizan. Casi la mitad de las masas de agua está en mal estado. Presas, sobreexplotación, contaminación y crisis climática son sus principales amenazas, con la agroindustria como mayor agresora.
Palestina
Palestina Viaje al fondo del horror
El fotoperiodista Javier Bauluz cubrió la primera Intifada, la primera gran rebelión del pueblo palestino desde la creación del estado israelí.
Accidentes laborales
Accidentes laborales Detenidos tres empresarios en Galicia tras la muerte de un migrante que trabajaba sin equipo de protección
El joven de 28 años, que estaba empleado con un contrato irregular, falleció el 26 de febrero tras precipitarse desde una carretilla elevadora sin la protección necesaria para esa labor.
Derecho a la vivienda
Derecho a la vivienda La PAH València clama por el derecho a una vivienda digna: “¿Duermen tranquilos?”
Centenares de personas protestan frente al palacio de la Generalitat para exigir que se haga efectivo el derecho a la vivienda ante la insoportable alza de los precios.
Maternidad
Maternidades Reaprender la espera
El tiempo de gestación es largo y va a un ritmo distinto al que acostumbras: el ritmo natural al que desarrolla una playa, un monte, un océano. Y no estamos ya habituados a darle la mano a la pausa.
Momus Operandi
Momus operandi Todo es una narración
Nos dicen que las mentiras son la única realidad. Que aprendamos a mentirnos, que nos engañemos, que no nos importa la salud, ni los derechos laborales, ni las violencias estructurales.

Últimas

Ocupación israelí
Palestina El Salto te ofrece una camiseta para apoyar económicamente a la UNRWA
No cesamos de buscar nuevas vías para visibilizar un mayoritario clamor social que pide un alto el fuego al que apenas se da cabida en el discurso mediático convencional. Todos los beneficios de esta campaña irán destinados a la UNRWA.
Más noticias
Deportes
Rugby femenino +35 Las Milnoh Granada, un club de rugby femenino +35 creado y gestionado por mujeres
32 mujeres nacidas en mil novecientos y pico, federadas en un equipo que les ha dado un espacio propio, sentido de pertenencia, una tribu donde “yo soy porque somos”
América Latina
Caribe Haití: el fracaso neocolonial y el “eterno castigo de su dignidad”
La crisis de gobernabilidad que vive Haití después del alzamiento paramilitar que liberó a más de 3.600 presos y expulsó al primer ministro es un capítulo más de una historia colonialismo y dependencia.
Trabajo sexual
Estudio sobre trabajo sexual De la Policía, los dueños de locales y los clientes: así es la violencia que sufren las trabajadoras sexuales
Las trabajadoras sexuales sufren múltiples violencias y un estudio las recoge en sus propios términos. Las violencias más frecuentes por parte de los clientes consisten en la retirada del condón sin consentimiento o malos tratos verbales.
Urbanismo
Urbanismo La nueva Ley del Suelo va al Congreso bajo la acusación de fomentar pelotazos urbanísticos
Sumar y Podemos no garantizan el apoyo a la ley, que limita las posibilidades de declarar nulos los planes urbanísticos, así como la acción ciudadana contra las irregularidades urbanísticas.
Artes escénicas
Artes escénicas ‘La caída’, una performance de Laura Corcuera para “caer juntas” sin fracasar
En su nuevo trabajo escénico, la artista y periodista Laura Corcuera desvincula la idea de caer de la de fracasar, conceptos muy unidos en el imaginario capitalista.

Recomendadas

Argentina
Argentina Myriam Bregman: “El de Milei es un típico gobierno neoliberal con recetas ortodoxas clásicas”
Quien fuera candidata de la izquierda a la presidencia en las elecciones en las que Milei salió victorioso, evalúa las consecuencias del gobierno de La Libertad Avanza y las respuestas que están dando los distintos actores políticos.
Memoria histórica
Marc Solanes “Mi bisabuela luchó en el frente y fue considerada una mala madre, pero lo hizo por sus hijas”
En ‘Las niñas de Elna’ (Pollen, 2024) el periodista reconstruye la historia de las mujeres de su familia resolviendo enigmas para resignificar la imagen de la mujer en la historia.
Euskal Herria
Korrika Correr a favor del euskera cruzando fronteras
La Korrika es el mayor evento de Euskal Herria. En la última edición de esta carrera de más de 2.500 kilómetros ha participado un tercio de la población vasca.
Cine
María Alché y Benjamín Naishtat “El cine puede proponer imágenes y reflexionar, y por eso Milei necesita destruirlo”
María Alché y Benjamín Naishtat dirigen ‘Puan’, una película optimista y amarga, entre la comedia y el cine social, que ofrece nuevas lecturas tras los primeros cien días de gobierno de Milei en Argentina.