Música
Reforestar o folclore a través da vangarda musical galega

Marcos Gendre, quen se autodefine coma un espeleólogo musical, viviu en Barcelona por nove anos. Conta que cada vez que tornaba á Galiza, a súa terra natal, sorprendíase por todas as propostas musicais que retomaban o folclore galego para darlle un xiro novidoso. O seu primeiro instinto foi pensar en levar unha parte dese escenario musical cara a fóra, traspasar fronteiras. Mais pouco despois, logo de charlar co seu compañeiro Adrián Herrero, con quen conforma o colectivo Ruido de Fondo, xurdiu a pregunta: “por que non facelo aquí na Galiza?” Así empeza a historia do ciclo VanGal, un evento que convoca a catro artistas que tomarán a Igrexa de Santo Domingos de Bonaval coas súas actuacións musicais. Ademais no Museo do Pobo Galego terán encontros co público nos que presentarán outros traballos. “A idea era amosar o que se está facendo a nivel de vangarda aquí na Galiza. Nesta primeira edición, o que me veu á cabeza foi o traballo que esta facendo xente que toma as raíces e o folclore e lles da unha nova volta”, comenta Marcos Gendre.

A idea era amosar o que se está facendo a nivel de vangarda aquí na Galiza

O ciclo está organizado polo colectivo Ruido de Fondo e o Museo do Pobo Galego. A programación está composta polas artistas Faia Díaz, Laura LaMontagne xunto a PicoAmpeiro, MounQup (Camile Hèdouin) e Teresa Ferreiro. Sobre o feito de que todas as participantes sexan mulleres, Gendre comenta: “Nin sequera pensei en que foran mulleres, iso saíu só. Ao escoller dinme de conta que tanto Camile, como Faia, Laura e Teresa amosaban e cumprían esta faceta de vangarda e de investigación desde catro prismas moi diferentes.”

As artistas da vangarda galega

Para os organizadores de VanGal, o seu concepto de vangarda vai entrelazado coa idea de “reforestación do folclore”. É dicir, pensar fóra dos termos establecidos, ir aló dunha idea do folclore que se limita a facer unha referencia a un imaxinario do que é o rural.

“Creo que é moi importante, sobre todo, amosar a riqueza e a diversidade de posibilidades que ten o folclore... Creo que o tema do folclore está moi ancorado no pasado, parece que é difícil sacalo de alí, e ese tamén é o obxectivo de VanGal”, comparte Gendre.

O programa do ciclo destaca por ser heteroxéneo, as súas protagonistas abordan a musica desde o experimental e desde a investigación sobre distintos xéneros musicais.

Laura LaMontagne naceu en Lugo. É cantante e poetisa. No seu traballo musical, non só toca música electrónica a secas, senón que fai pontes coa música doutros continentes. Presenta música transoceánica e cantigas de amigo ás novas xeracións a través do loop.

Faia ten gañado recoñecementos en La Habana, Barcelona e Perugia. En VanGal presentará o seu traballo sobre a transmisión oral e a gravación sonora.

MounQup é o proxecto da compositora, produtora e cantante francesa Camile Hèdouin, a quen moitos chaman “a Björk galega”. Ao respecto dela, Marcos Gendre comparte que lle interesaba “o traballo que fai ao conectar coa súa herdanza da música e dos ritmos africanos. Interesábame a correlación que ten co sentido do ritmo que hai no folclore galego”.

Teresa Ferreriro medrou en Santiago de Compostela. Ela reinventa o folclore galego a través das súas sesións de DJ. Traballa mesturando e experimentando coa música electrónica, as cantigas galegas, a música techno e house.

O aspecto multidisciplinar

Todos os concertos das artistas están acompañados por un encontro co público. “Unha das ideas desta primeira edición era amosar que o espazo de investigación de cada una delas non é soamente a música, senón que tamén teñen outras vertentes. Son artistas multidisciplinares. “Teresa Ferreiro é una autora de cómics e o traballo que imos ver ten que ver coas súas ilustracións de Castelao, o traballo de Laura LaMontagne e PicoAmpeio está relacionado coas posibilidades de manexar os nosos sentimentos e afectos a través dunha musica que pode ser manipulable incluso por nós co artefacto que teñen preparado para a exposición”, explica Marcos e continúa:“O caso de Faia vai ser un traballo conectado cos arquivos do mesmo Museo do Pobo Galego e todos eses obxectos que foron importantes na súa vida familiar e na súa hora de constituír a súa personalidade creativa. E, finalmente, no caso de MounQup, destaca o seu apego ao traballo audiovisual e as súas pesquisas sobre as forzas femininas asociadas ás divindades.”

Esta serie de encontros permitirá aos espectadores entrar en contacto cos traballos e conceptos de cada unha das artistas, que van alén do seu mundo musical. “Elas están centradas na música pero está claro que teñen outras inquietudes, que hai algo moito mais forte detrás.”, conclúe Gendre.

A constante incertidumbre da cultura

Malia os tempos que corren, os organizadores de VanGal están decididos a facer fronte á pandemia. “O que temos claro é que, en caso de que non se puidese facer o ciclo nas datas programadas, habería que volver a programalo máis adiante, porque aquí non hai soamente un traballo de concertos, senón que as catro artistas prepararon as súas exposicións, que é un traballo de meses” comenta Gendre.

A cultura é tamén un ben primario: sen cultura non hai coñecemento

Por outra banda, Marcos tamén ten claro que seguir adiante con VanGal é importante no presente clima cultural marcado pola crise sanitaria: “non podemos deixar de propoñer cousas culturais. Este ramo está sendo moi perxudicado pola pandemia. Tanto aos niveis dos artistas, como da xente que traballa arredor deste sector. Neste senso, non podemos darnos por vencidos, nin deixar de amosar que estamos facendo cousas que teñen que ser consideradas polos organismos políticos, que poderían ollar máis cara á cultura. Moitos falan de bens necesarios... pois a cultura é tamén un ben primario: sen cultura non hai coñecemento, non existe a transmisión de valores que nos fan persoas e, alén diso, que espertan a nosa sensibilidade. Algo que é cada vez máis importante nestes tempos de tanta manipulación de redes sociais, e de todo o que nos contextualiza e nos rodea en cada momento”.

O ciclo VanGal terá lugar os días 6, 7 e 8 de novembro na Igrexa de Santo Domingos de Bonaval, onde se realizarán os concertos e no Museo do Pobo Galego, onde ocorrerán os encontros e exposicións das artistas.