Movilidad
“A bici tamén pode servir para rachar e cuestionar o machismo, para tomar o espazo público”

Ter acceso a unha boa mobilidade é un dereito, mais para algunhas persoas parecera ser unha cuestión de privilexios. O colectivo Mulleres Bicivisíbeis loita contra as desigualdades de xénero no uso da bicicleta.

Mulleres Biciivisbeis 1
Parte do colectivo feminista nunha rodada polas rúas de Vigo. Arquvio Mulleres Bicivisíbeis
28 jun 2020 13:55

Coller unha bicicleta e saír á rúa sendo muller, non é tan doado como podería parecer. O exceso e o perigo do tráfico, o acoso sexual constante nas rúas e a falta de tempo para empregar nunha mesma, son algunhas das causas polas que as estatísticas marcan que as mulleres usan moito menos a bicicleta que os homes.  

Falamos con Iria Vázquez, integrante do colectivo Mulleres Bicivisíbeis sobre a masculinización do ciclismo, o activismo feminista, os obstáculos das mulleres para acceder á bicicleta en Vigo e sobre as posíbeis medidas para rachar a fenda de xénero no uso deste velocípede.  

Por que o uso da bicicleta é unha cuestión que pode ser analizada criticamente desde un enfoque de xénero? 
Por unha cuestión clara: o uso da bici como medio de transporte está masculinizado. Hai estudos en diversas cidades do Estado español que avalían que as mulleres somos un 35% das usuarias, como en Sevilla ou Pamplona, ou, incluso, baixa até o 25% en Granada. Aínda non temos datos exactos do contexto galego, pero parécenos evidente que non hai un uso igualitario entre mulleres e homes. Sendo as mulleres a metade da poboación e vivindo nun sistema patriarcal, o lóxico para nós é comezar a facernos preguntas de que está acontecendo. 

O certo é que sempre que nos atopamos cunha desigualdade tan clara, temos que aplicar un enfoque feminista para rachar con ela. Non só usamos menos a bici, senón que ás veces facemos un uso diferente dela: os homes úsana máis para longas distancias e ocio, en cambio, as mulleres facemos percorridos máis curtos porque temos menos tempo libre, pero tamén porque aínda somos as responsábeis principais de facer os recados, as compras, os coidados, etc. Isto se reflexa no tipo de mobilidade que facemos nas vilas e cidades, e reprodúcese tamén no tipo de movemento que facemos na bici. 

A que se debe esta fenda estatística do uso da bicicleta segundo o sexo?
A resposta non é sinxela. Sempre que temos unha desigualdade de xénero é preciso facer unha diagnose rigorosa, que abarque a estrutura social e tamén o imaxinario colectivo.  

Indo ás causas concretas, aínda que pareza obvia, unha das razóns ten que ver con que hai máis mulleres que non sabemos andar en bici que homes; na última enquisa feita pola Rede Cidades para a bicicleta, móstrase que un 15% das mulleres non sabemos andar na bici, fronte a un 5% dos homes. É claro que precisamos escolas da bici para todas as persoas, pero especialmente para as mulleres, hai exemplos chulos que se levaron a cabo en concellos como Allariz, onde se fixo unha intervención para que as mulleres maiores aprenderan a andar en bici. 

A falta de referentes femininos dificulta ás veces que se incorporen mulleres a actividades que están masculinizadas.

Por outra banda, moitas mulleres percibimos un maior risco e perigosidade para movernos en bicicleta, porque certamente, moitas vilas e cidades aínda teñen moito que mellorar para facilitar a mobilidade en bici; esa mesma enquisa que mencionamos apunta que un 8,6% das mulleres non a usan porque hai moito tráfico de coches e resúltalles perigoso, triplicando a porcentaxe de homes que sinalan esta mesma resposta. 

Tampouco hai que esquecer unha terceira causa, o que comentabamos arriba, que as mulleres somos máis pobres en tempo que os homes. Segundo o INE empregamos, de media a dúas horas máis ao día en todo o traballo doméstico e de coidados que os homes.  

Por outra banda, unha cuarta causa xa ten que ver con algo xeral no patriarcado en relación a case calquera actividade: a falta de referentes femininos dificulta ás veces que se incorporen mulleres a actividades que están masculinizadas.   

A violencia e o acoso sexual son determinantes á hora na que unha muller decide usar ou non a bicicleta como medio de transporte?
Debatendo esta pregunta no grupo de Mulleres Bicivisíbeis comezaron a saír unha cantidade de violencias que temos que enfrontar: varias de nós tivemos que sufrir a violencia por parte de grupos de homes, nunha ocasión chegaron a tirar a unha compañeira da bicicleta ao chan. O acoso vai desde insinuacións, acosos, brincadeiras que non son graciosas, até chegar a puntos moi lamentábeis. 

As violencias machistas están presentes na nosa sociedade, e cando as mulleres soas ou en grupo tomamos o espazo público pois topámonos de fronte, e non poucas veces, cunha masculinidade hexemónica que semella querer demostrarse a través do acoso, e que tenta dicirnos que a rúa non é tan nosa. 

Queremos rachar coa idea de que o activismo ciclista está tomado por homes novos e deportistas. Somos máis diversas e queremos facernos máis visíbeis.

Pero tamén, desde distintos colectivos, estamos a tentar darlle un xiro diferente. A bici tamén pode servir para xustamente rachar e cuestionar ese machismo, para tomar o espazo, para movernos por el, para transitalo. A nivel histórico, moitas feministas tomaron a bici como unha ferramenta de empoderamento. Moitas sufraxistas reivindicaron a bici, por toda a libertade de movementos que supuña para as mulleres, de alí a famosa frase da sufraxista e abolicionista do escravismo Elisabeth Stanton: “As mulleres están a pedalear cara o sufraxio”. 

Que é Mulleres bicivisíbeis? Con que obxectivos se crea? 
Mulleres Bicivisíbeis xurdiu como un grupo de traballo dentro dunha Plataforma polo uso da bici que se creou este ano en Vigo conformada por A Golpe de Pedal, ConBici, Verdegaia, ADEGA, Greenpeace, Ecoloxistas en Acción e persoas a nivel individual. Para nós, o enfoque feminista ten que estar presente, porque se algo nos ensina a historia, é que precisamos facer activismo feminista para que as desigualdades patriarcais non continúen a reproducirse. 

A verdade que no eido dos activismos da bici, xa sexa a Masa crítica, ou asociacións locais da bici, os son movementos bastante masculinizados. Entón as mulleres temos que organizarnos para dalgún xeito visibilizar que aquí estamos, que queremos, que precisamos ser máis… é un pouco o que antes comentabamos, que o patriarcado tende a reproducirse, e é por iso que precisamos organizarnos para tentar sobrevivir en activismos tan masculinizados. Non é fácil. Tampouco é cuestión de falar aquí dos debates sobre a dobre militancia ou a militancia exclusivamente feminista, pero o que é claro é que desde o noso punto de vista, as mulleres precisamos organizarnos para que se escoite a nosa voz. Queremos rachar coa idea de que o activismo ciclista está tomado por homes novos e deportistas. Somos máis diversas, e queremos facernos máis visíbeis.  

Mulleres biciivisbeis 2
Arquivo Mulleres Bicivisíbeis

Que actividades realizades? 
Estamos comezando. Estamos analizando as propostas que se lanzan ao concello desde unha perspectiva de xénero, tamén estamos comezando a facer rodadas feministas na bici e de cara o futuro, queremos facer unha escola feminista da bici, un obradoiro de empoderamento na bici “coas mans na graxa”. A nivel estatal hai un grupos feministas moi interesantes cos que estamos en contacto como Bielas Salvajes en Zaragoza o Cicliques en Barcelona, que nos aportan boas ideas para continuar. Se algunha muller está interesada en unirse, pode escribirnos a mulleresbicivisibeis@gmail.com 

En que consisten as rodadas?  
Pois queremos xuntarnos mulleres e rodar pola cidade, nin máis nin menos ca iso. Facer rutas, moverse xuntas, coñecer novos traxectos por Vigo. Como diciamos antes, que as mulleres tomemos o espazo público é xa un acto de rebeldía ante o patriarcado.  

De que xeito pode beneficiar un maior uso da bicicleta ás mulleres? 
A bici é un medio de transporte ecolóxico, saudábel, eficiente e tamén divertido! Cremos que nos beneficia ás mulleres, pero tamén ao planeta. O noso activismo vai da man dunha cidade máis ecolóxica, respectuosa tamén coas peóns, que aposta polo transporte público en detrimento dos coches, e quere un tipo de mobilidade menos cochista para Vigo…  

Ademais, pensamos que nos beneficia ás mulleres no sentido do que comentabamos na anterior pregunta: visibilizarnos na bici tamén crea referentes femininos de cara a que novas mulleres se sumen á bici. Cada vez que unha muller toma o espazo público, damos un paso cara adiante. Non queremos ficar fóra de algo tan bo como ir en bici e para iso hai que facer políticas activas para que as mulleres nos sumemos. Cantas máis mulleres na bici existan, máis se van sumar, é o círculo virtuosos da “masa crítica”.  

Mulleres biciivisbeis 3
Arquivo Mulleres Bicivisíbeis

Cales son os obstáculos actuais do acceso feminino á bicicleta en Vigo? 
O obstáculo máis importante  é o tipo de tráfico que ten. Vigo ten unha cultura moi “cochista” que nos fai pensar na necesidade de facer máis campañas de sensibilización neste eido, e ademais ten un importante volume de atropelos a peóns (no mes de xaneiro houbo 24 atropelos).  

O que máis precisamos nese senso é pacificar o tráfico, baixar as velocidades dos carros, que se respecte máis a mobilidade na bici como un medio de transporte e facilitar a intermodalidade con outros transportes colectivos (buses, tren, barco). Os ciclocarrís están xenial, pero tamén precisamos que de modo xeral nas vilas, nas cidades, consigamos baixar dunha vez as velocidades dos carros a 30 Kms para poder convivir coa bicicleta. 

A miúdo sae nas conversas o tema das costas de Vigo. Nós cremos que pode subsanarse con “trucos” como ir facendo percorridos alternativos que salven as costas; hai estudos en Vigo que mostran que máis importante que a altitude é ter rutas nas que nos sintamos seguras e cómodas. Non precisamos ser deportistas para coller a bici, queremos eliminar esa idea; é un medio saudábel e ecolóxico, iso é o que máis nos interesa…   

É a bici unha alternativa “segura” durante a nova normalidade
Por suposto! Mantés a distancia de seguridade co resto das persoas, ademais que non contaminas! E de paso, aproveitamos esta pregunta para lembrar que para que os coches adianten ás bicis é obrigatorio deixar un espazo mínimo de metro e medio.  

Como podemos incrementar o uso feminino da bicicleta? 
Unha primeira cousa que temos que dicir é que isto non se vai solucionar con dicir: “a ver se se animan as mulleres a coller a bici”; senón que precisamos repensar todo o sistema de mobilidade e tamén os activismos da bici para que poidamos mellorar a presencia de mulleres na bici. 

O certo é que precisamos máis igualdade social entre mulleres e homes para que isto se plasme tamén nun maior empoderamento das mulleres na bici, pero precisamos tamén máis intervención municipal e da administración pública en xeral, no fomento seguro da bici para que as mulleres poidamos usala máis.  

Ten que haber un xiro no tipo de políticas activas de fomento da bici. Temos que facer un esforzo moi potente en facer máis seguras as cidades para o uso da bici (e tamén para as peóns), fomentar os ciclocarrís, e baixar as velocidades dos carros a 30Kms para pacificar o tráfico; precisamos restar espazo aos coches en xeral, facilitar a combinación da bici co transporte público e tamén facer campañas de uso da bici onde estamos presentes as mulleres. Hai moitas cousas a facer, entre elas, temos que mudar ese imaxinario colectivo no que é un home o que sempre está enriba da bici: nós tamén estamos! 

Informar de un error
Es necesario tener cuenta y acceder a ella para poder hacer envíos. Regístrate. Entra en tu cuenta.

Relacionadas

Transporte
transporte La necropolítica de desmantelar carriles bici
Es muy triste percibir en todas las declaraciones de intenciones del PP o de Vox una falta absoluta de compromiso con la biosfera, la ecología y nuestro futuro.
Movilidad
Urbanismo Movilidad en València o la transformación de una ciudad más allá de los carriles bici
Los proyectos de peatonalización, así como la ampliación y mejora de carriles bici, han sido dos de las principales líneas de trabajo del Ayuntamiento de València en los últimos años para reducir los índices de contaminación de la ciudad. Sin embargo, movimientos sociales y colectivos de la ciudad piden más: expandir estas políticas a todos los barrios, ampliar las zonas escolares seguras, reducir el empleo de vehículo privado y proteger las áreas no urbanizables.
Educación
Ciudades saludables Al cole caminando o en bici: cómo acabar con “la generación del asiento de atrás”
La revuelta escolar, los caminos escolares seguros o los bicibuses: florecen las iniciativas para conseguir entornos escolares libres de humos.
#64218
28/6/2020 21:02

Que tiene que ver el tocino con la velocidad. Articulo de becario/a

0
1
Educación pública
Iglesia Semana Santa: negocios, procesiones en colegios, inmatriculaciones y fervor
Más allá de la expresión cultural, la Semana Santa tiene una esfera económica que genera millones de euros y otra social que le sirve a la Iglesia Católica para legitimar sus privilegios dentro del Estado español.
Industria
Transición industrial Mecaner, un cierre injusto o cuatro alternativas con mirada ecosocial para mantener la fábrica de Urduliz
ESK y LAB han presentado el ‘Plan de Transición Ecosocial’ que ha elaborado la cooperativa Garúa como una herramienta para la búsqueda de soluciones al ERE propuesto por la multinacional Stellantis.
Palestina
Palestina Viaje al fondo del horror
El fotoperiodista Javier Bauluz cubrió la primera Intifada, la primera gran rebelión del pueblo palestino desde la creación del estado israelí.
Argentina
Argentina Myriam Bregman: “El de Milei es un típico gobierno neoliberal con recetas ortodoxas clásicas”
Quien fuera candidata de la izquierda a la presidencia en las elecciones en las que Milei salió victorioso, evalúa las consecuencias del gobierno de La Libertad Avanza y las respuestas que están dando los distintos actores políticos.
Maternidad
Maternidades Reaprender la espera
El tiempo de gestación es largo y va a un ritmo distinto al que acostumbras: el ritmo natural al que desarrolla una playa, un monte, un océano. Y no estamos ya habituados a darle la mano a la pausa.
Momus Operandi
Momus operandi Todo es una narración
Nos dicen que las mentiras son la única realidad. Que aprendamos a mentirnos, que nos engañemos, que no nos importa la salud, ni los derechos laborales, ni las violencias estructurales.
Ríos
Radiografía fluvial de España La tierra que no amaba sus ríos
Los ríos ibéricos agonizan. Casi la mitad de las masas de agua está en mal estado. Presas, sobreexplotación, contaminación y crisis climática son sus principales amenazas, con la agroindustria como mayor agresora.
Accidentes laborales
Accidentes laborales Detenidos tres empresarios en Galicia tras la muerte de un migrante que trabajaba sin equipo de protección
El joven de 28 años, que estaba empleado con un contrato irregular, falleció el 26 de febrero tras precipitarse desde una carretilla elevadora sin la protección necesaria para esa labor.

Últimas

Ocupación israelí
Palestina El Salto te ofrece una camiseta para apoyar económicamente a la UNRWA
No cesamos de buscar nuevas vías para visibilizar un mayoritario clamor social que pide un alto el fuego al que apenas se da cabida en el discurso mediático convencional. Todos los beneficios de esta campaña irán destinados a la UNRWA.
Derecho a la vivienda
Derecho a la vivienda La PAH València clama por el derecho a una vivienda digna: “¿Duermen tranquilos?”
Centenares de personas protestan frente al palacio de la Generalitat para exigir que se haga efectivo el derecho a la vivienda ante la insoportable alza de los precios.
Sidecar
Sidecar Crisis intratable en la República Democrática del Congo
Una y otra vez los actores externos han fracasado a la hora de contener la escalada de violencia en la República Democrática del Congo.
Deportes
Rugby femenino +35 Las Milnoh Granada, un club de rugby femenino +35 creado y gestionado por mujeres
32 mujeres nacidas en mil novecientos y pico, federadas en un equipo que les ha dado un espacio propio, sentido de pertenencia, una tribu donde “yo soy porque somos”
América Latina
Caribe Haití: el fracaso neocolonial y el “eterno castigo de su dignidad”
La crisis de gobernabilidad que vive Haití después del alzamiento paramilitar que liberó a más de 3.600 presos y expulsó al primer ministro es un capítulo más de una historia colonialismo y dependencia.
Trabajo sexual
Estudio sobre trabajo sexual De la Policía, los dueños de locales y los clientes: así es la violencia que sufren las trabajadoras sexuales
Las trabajadoras sexuales sufren múltiples violencias y un estudio las recoge en sus propios términos. Las violencias más frecuentes por parte de los clientes consisten en la retirada del condón sin consentimiento o malos tratos verbales.
Urbanismo
Urbanismo La nueva Ley del Suelo va al Congreso bajo la acusación de fomentar pelotazos urbanísticos
Sumar y Podemos no garantizan el apoyo a la ley, que limita las posibilidades de declarar nulos los planes urbanísticos, así como la acción ciudadana contra las irregularidades urbanísticas.

Recomendadas

Memoria histórica
Marc Solanes “Mi bisabuela luchó en el frente y fue considerada una mala madre, pero lo hizo por sus hijas”
En ‘Las niñas de Elna’ (Pollen, 2024) el periodista reconstruye la historia de las mujeres de su familia resolviendo enigmas para resignificar la imagen de la mujer en la historia.
Euskal Herria
Korrika Correr a favor del euskera cruzando fronteras
La Korrika es el mayor evento de Euskal Herria. En la última edición de esta carrera de más de 2.500 kilómetros ha participado un tercio de la población vasca.
Cine
María Alché y Benjamín Naishtat “El cine puede proponer imágenes y reflexionar, y por eso Milei necesita destruirlo”
María Alché y Benjamín Naishtat dirigen ‘Puan’, una película optimista y amarga, entre la comedia y el cine social, que ofrece nuevas lecturas tras los primeros cien días de gobierno de Milei en Argentina.