Ley Trans
Unha lei trans para Galiza

Tras anos de traballo preséntase no Parlamento Galego o borrador da Lei Integral de Identidade de Xénero

Unha lei trans para Galiza
Manifestación do 4 de maio en Compostela, ante a presenza do bus de Hazte Oír. 2017. Pablo Andrade
15 jun 2017 09:32

En Marea, BNG e PSdG presentaron no Parlamento Galego o borrador dunha Lei impulsada polos colectivos Arelas, Amizando, ULTREIA e activistas independentes, despois de dous anos de debate e traballo conxunto.
Este Proxecto de Lei Integral de Identidade de Xénero chega pouco despois da despatoloxización da transexualidade en Catalunya (outubro de 2016), e no País Valencià (marzo de 2017), nun marco inzado de debates, redefinicións, novos ritmos políticos e oportunidades de enunciar e organizar o corpo e as súas prácticas. Estas novas leis autonómicas supoñen un avance cara a despatoloxización da transexualidade con respecto á Lei —estatal—, reguladora da rectificación rexistral relativa ao sexo das persoas, do 15 de marzo de 2007, que esixía a emisión dun diagnóstico diferencial de disforia de xénero (antes transtorno de identidade de xénero, agora incongruencia de xénero), para acceder a tratamentos hormonais e cirurxías. O feito de que o diagnóstico sexa diferencial implica que non pode coexistir cunha condición preexistente (sic), o que exclúe as persoas con outros diagnósticos de saúde mental do proceso.

A discusión acerca de se manter unha “patoloxización estratéxica”, útil na obtención do permiso médico para modificar o corpo, ou loitar pola total despatoloxización, que implica un cambio na relación entre os aparatos de verificación e as persoas interesadas, foi un debate intenso no seo de moitos colectivos trans internacionais, e cristalizou nun movemento masivo a prol de conseguilo todo (sen permiso).

Os diagnósticos de disforia de xénero teñen a particularidade de ser difíciles de obter, se un individuo non se adscribe ás representacións hexemónicas da feminidade, no caso das donas, e da masculinidade, no caso dos homes. As persoas trans que non querían entrar nin na categoría “home”, nin na categoría “muller”, víanse forzadas a negociar os seus tratamentos e necesidades legais en condicións de radical desigualdade, especialmente se se tratar dunha transición cara a feminidade. No presente proxecto de Lei si está ampliado o suxeito político trans, de tal xeito que entran a ser protexidas as formas de diversidade de xénero que antes nin se contemplaban ou cuxa presenza era anecdótica.

A cuestión da despatoloxización comezou a permear nos movementos feministas e LGTB do Estado español grazas a colectivos trans como a desaparecida Guerrilla Travolaka (Barcelona, 2006). O punto de inflexión supúxoo a campaña Stop Trans Pathologization, de 2012, cuxo obxectivo era tirar a transexualidade dos manuais psiquiátricos (DSM e CIE), e así deixar de forzar as persoas trans a superar invasivos interrogatorios, a xerar un relato que coincidise coa narrativa médica e a ver os nosos corpos atravesados por temporalidades que nos son alleas.

O dispositivo UTIG

O Proxecto de Lei de identidade de xénero para Galiza contempla a creación dunha “Unidade Asistencial de Referencia de Identidade de Xénero”. O caso galego é diferente ao de lugares como Málaga ou Barcelona, onde as Unidades de Transtorno de Identidade de Xénero (ou UTIG), xestionaban o tratamento multidisciplinar da transexualidade mediante psicólogos clínicos, psiquiatras, endocrinos e cirurxiáns. Así, mentres as persoas trans de, por exemplo, Santiago de Compostela, eran derivadas a Psicoloxía no Centro de Planificación Familiar (onde o Test da vida real se seguía realizando até hai dous días), para que as enviasen a endocrinoloxía en Conxo, no Hospital Clínic de Barcelona as usuarias tiñan que sortear todos os obstáculos e imposicións do circuíto sancionador da psiquiatría e a endocrinoloxía tradicionais, con nocións terroríficas sobre xénero, que lles dificultaban aínda mais o acceso a unha vida habitábel. Deste xeito xorde Trànsit, un servizo dependente da seguridade social catalá, posto en marcha na cidade de Barcelona por profesionais da saúde que decidiron ofrecer unha atención médica libre dos cuestionamentos patoloxizantes cos que traballa o equipo médico do Clínic.
NESTE PROXECTO DE LEI entran a ser protexidas as formas de diversidade de xénero que antes nin se contemplaban
O modelo Trànsit racha coa lóxica que investiga, examina, censura, corrixe e determina quen pode ser cadaquén. Cómpre fixarse nos percorridos de propostas transformadoras para evitar a perpetuación de procesos que vulneran a integridade dos seus usuarios, reducidos a pacientes sen axencia de seu ou a clientes dunha Sanidade cada vez máis brutalmente neoliberal.

Falando da mercantilización da transexualidade, o Artigo 29.3 do Título IV recolle, a proposta do Goberno galego, divulgar as prácticas inclusivas con persoas trans por parte de empresas. Tiven que ler varias veces este apartado para convencerme de que non era un erro tipográfico: non acabo de ver que hai que agradecerlles ás empresas que sexan permisivas coa identidade de xénero dos empregados trans, mentres se mantén un mercado de traballo de carácter necropolítico e esencialmente excluínte. Ademais do detalle de que non debería ser noticia que non se maltrate unha traballadora trans nunha empresa privada.

Na mesma tónica, as “medidas no ámbito da seguridade e privación de liberdade” suxiren que a policía reciba formación para cachearnos mellor. Como acontece co tema das Unidades, cómpre garantir que esa información non se vai utilizar para vulnerabilizar e perseguir o colectivo trans.

No tocante a políticas específicas para combater a transmisoxinia, a única mención ao caso concreto das mulleres aparece no apartado sobre servizos de asesoramento e apoio a persoas trans: elas poderán acceder aos recursos asistenciais para vítimas de violencia machista en condicións de igualdade. Alén diso, non hai medidas concretas para detectar e actuar contra a transmisoxinia estrutural. Non se incide na progresiva desaparición de tratamentos hormonais de calidade que sofren e que, no caso transmasculino (desabastecemento temporal de testosterona inxectábel), se resolve en cuestión de meses. As opcións para as consumidoras de Estradiol son cada vez menos seguras e máis custosas. 

Novos retos

O rascuño da Lei introduce novidades que teñen que ver con asuntos como a educación e a cultura, dedicando orzamentos para que as bibliotecas públicas dispoñan dun “fondo bibliográfico específico en materia de identidade sexual e de xénero”, e elaborando un plan integral sobre educación en colaboración cun Consello Consultivo Trans.
ESTE PROXECTO DE LEI blinda dereitos que dependían da vontade do funcionariado e profesionais e abre novos vieiros de actuación
No relativo á protección e responsabilidade, a Lei detalla un sistema de sancións bastante minucioso na súa cobertura: tense en conta a “discriminación múltiple” que sufriría unha persoa agredida por ser trans e por ser tamén, por exemplo, unha persoa migrante.Este proxecto de Lei vén blindar dereitos que dependían da vontade do funcionariado público e das profesionais da saúde, deixa moi atrás a Lei española —que acaba de facer dez anos—, e abre novos vieiros de actuación. Repensar cuestións como a das mulleres, a das persoas maiores ou a da vivenda e o mercado laboral desde unha óptica transinclusiva —porque asinar contratos de traballo e aluguer sendo trans e sen o DNI cambiado pode ser unha aventura perigosa—, é urxente para mudar a actual situación de desigualdade e exclusión.

Tamén é necesario fundamentar os avances en materia legal en lóxicas de acompañamento e reparación, como as que fixeron posíbel que o Goberno sueco anunciase, en abril de 2017, indemnizacións de arredor de 30.000€ para todas aquelas persoas forzadas a someterse á castración para acadar o recoñecemento institucional do sexo sentido. A lei española de 2007 non obriga a realizar ningunha cirurxía, mais os dous anos de tratamento hormonal obrigatorios poden cursar en castración química, o que significaría renunciar aos dereitos reprodutivos para oficializar a identidade.

Tal vez un dos obxectivos principais pasa por acceder ao sistema sanitario en tanto que usuarias dun servizo público que tenda a multiplicar os espazos onde poder recibir atención sanitaria digna, fóra dunha unidade específica que moita xente rexeita, porque a súa simple existencia segrega (nos). E tamén pasa por comezar a ver o corpo e a identidade fóra das lóxicas da propiedade privada.

TEST DA VIDA REAL
O Test da vida real consiste na demostración de que a persoa trans vive e actúa de acordo ao seu xénero. Consta de varias fases que se solapan: sesións coa psicóloga clínica (nas que pode haber outra psicóloga de prácticas apuntando todo o que dis); sesións en grupo; e completar o denominado Test de Minnesota. Este test consta de afirmacións ás que hai que respostar en termos de “verdadeiro” ou “falso”. Algúnhas cuestións de feminidade eran “Gustaría de ser florista” ou “Teño cambios de humor sen razón aparente”. As cuestións de masculinidade incluían enunciados como “Gustaría de ser militar” ou “Gusto das revistas de mecánica”.

Informar de un error
Es necesario tener cuenta y acceder a ella para poder hacer envíos. Regístrate. Entra en tu cuenta.

Relacionadas

LGTBIAQ+
CARTA A VARIOS ORGANISMOS Colectivos piden que se investigue la acción organizada de policías y militares para defraudar la ley trans
La Federación Plataforma Trans y Euforia Familias Trans-Aliadas han enviado cartas a diferentes organismos por el supuesto cambio registral de sexo de 37 integrantes de Fuerzas y Cuerpo de Seguridad que podría ser fraudulento.
LGTBIAQ+
Consejo de Ministros El PSOE reincide en su afrenta a las personas trans al nombrar a Carmen Calvo presidenta del Consejo de Estado
La designación de Calvo se produce un mes después de que la ministra de Igualdad colocara a Isabel García, también señalada por sus posiciones transexcluyentes, como directora del Instituto de las Mujeres.
Educación pública
Iglesia Semana Santa: negocios, procesiones en colegios, inmatriculaciones y fervor
Más allá de la expresión cultural, la Semana Santa tiene una esfera económica que genera millones de euros y otra social que le sirve a la Iglesia Católica para legitimar sus privilegios dentro del Estado español.
Industria
Transición industrial Mecaner, un cierre injusto o cuatro alternativas con mirada ecosocial para mantener la fábrica de Urduliz
ESK y LAB han presentado el ‘Plan de Transición Ecosocial’ que ha elaborado la cooperativa Garúa como una herramienta para la búsqueda de soluciones al ERE propuesto por la multinacional Stellantis.
Palestina
Palestina Viaje al fondo del horror
El fotoperiodista Javier Bauluz cubrió la primera Intifada, la primera gran rebelión del pueblo palestino desde la creación del estado israelí.
Argentina
Argentina Myriam Bregman: “El de Milei es un típico gobierno neoliberal con recetas ortodoxas clásicas”
Quien fuera candidata de la izquierda a la presidencia en las elecciones en las que Milei salió victorioso, evalúa las consecuencias del gobierno de La Libertad Avanza y las respuestas que están dando los distintos actores políticos.
Maternidad
Maternidades Reaprender la espera
El tiempo de gestación es largo y va a un ritmo distinto al que acostumbras: el ritmo natural al que desarrolla una playa, un monte, un océano. Y no estamos ya habituados a darle la mano a la pausa.
Momus Operandi
Momus operandi Todo es una narración
Nos dicen que las mentiras son la única realidad. Que aprendamos a mentirnos, que nos engañemos, que no nos importa la salud, ni los derechos laborales, ni las violencias estructurales.
Ríos
Radiografía fluvial de España La tierra que no amaba sus ríos
Los ríos ibéricos agonizan. Casi la mitad de las masas de agua está en mal estado. Presas, sobreexplotación, contaminación y crisis climática son sus principales amenazas, con la agroindustria como mayor agresora.
Accidentes laborales
Accidentes laborales Detenidos tres empresarios en Galicia tras la muerte de un migrante que trabajaba sin equipo de protección
El joven de 28 años, que estaba empleado con un contrato irregular, falleció el 26 de febrero tras precipitarse desde una carretilla elevadora sin la protección necesaria para esa labor.

Últimas

Ocupación israelí
Palestina El Salto te ofrece una camiseta para apoyar económicamente a la UNRWA
No cesamos de buscar nuevas vías para visibilizar un mayoritario clamor social que pide un alto el fuego al que apenas se da cabida en el discurso mediático convencional. Todos los beneficios de esta campaña irán destinados a la UNRWA.
Derecho a la vivienda
Derecho a la vivienda La PAH València clama por el derecho a una vivienda digna: “¿Duermen tranquilos?”
Centenares de personas protestan frente al palacio de la Generalitat para exigir que se haga efectivo el derecho a la vivienda ante la insoportable alza de los precios.
Sidecar
Sidecar Crisis intratable en la República Democrática del Congo
Una y otra vez los actores externos han fracasado a la hora de contener la escalada de violencia en la República Democrática del Congo.
Deportes
Rugby femenino +35 Las Milnoh Granada, un club de rugby femenino +35 creado y gestionado por mujeres
32 mujeres nacidas en mil novecientos y pico, federadas en un equipo que les ha dado un espacio propio, sentido de pertenencia, una tribu donde “yo soy porque somos”
América Latina
Caribe Haití: el fracaso neocolonial y el “eterno castigo de su dignidad”
La crisis de gobernabilidad que vive Haití después del alzamiento paramilitar que liberó a más de 3.600 presos y expulsó al primer ministro es un capítulo más de una historia colonialismo y dependencia.
Trabajo sexual
Estudio sobre trabajo sexual De la Policía, los dueños de locales y los clientes: así es la violencia que sufren las trabajadoras sexuales
Las trabajadoras sexuales sufren múltiples violencias y un estudio las recoge en sus propios términos. Las violencias más frecuentes por parte de los clientes consisten en la retirada del condón sin consentimiento o malos tratos verbales.
Urbanismo
Urbanismo La nueva Ley del Suelo va al Congreso bajo la acusación de fomentar pelotazos urbanísticos
Sumar y Podemos no garantizan el apoyo a la ley, que limita las posibilidades de declarar nulos los planes urbanísticos, así como la acción ciudadana contra las irregularidades urbanísticas.

Recomendadas

Memoria histórica
Marc Solanes “Mi bisabuela luchó en el frente y fue considerada una mala madre, pero lo hizo por sus hijas”
En ‘Las niñas de Elna’ (Pollen, 2024) el periodista reconstruye la historia de las mujeres de su familia resolviendo enigmas para resignificar la imagen de la mujer en la historia.
Euskal Herria
Korrika Correr a favor del euskera cruzando fronteras
La Korrika es el mayor evento de Euskal Herria. En la última edición de esta carrera de más de 2.500 kilómetros ha participado un tercio de la población vasca.
Cine
María Alché y Benjamín Naishtat “El cine puede proponer imágenes y reflexionar, y por eso Milei necesita destruirlo”
María Alché y Benjamín Naishtat dirigen ‘Puan’, una película optimista y amarga, entre la comedia y el cine social, que ofrece nuevas lecturas tras los primeros cien días de gobierno de Milei en Argentina.