Historia
As 4.000 cigarreiras da Coruña: a primeira folga de mulleres na historia de Galiza

Os dereitos laborais das mulleres non foron concedidos, foron conquistados con loita e determinación. Entre os episodios máis destacados desta batalla pola xustiza social atópase unha das primeiras folgas protagonizadas por mulleres en Galiza: a revolta das 4.000 cigarreiras da Fábrica de Tabacos da Coruña, en 1857.

A faísca da revolta

Para comprender a magnitude do acontecido, hai que situarse no 7 de decembro de 1857. Naquela altura, miles de mulleres traballaban na Fábrica de Tabacos da Coruña, un centro produtivo crucial para a economía da cidade e unha fonte de sustento fundamental para moitas familias. O sistema de remuneración baseábase na produción individual de cigarros, polo que calquera cambio no proceso de fabricación podía ter un impacto directo nos ingresos das traballadoras.

A chegada de novas máquinas supuxo un punto de inflexión. A dirección da fábrica introduciu estes dispositivos coa intención de reducir custos e aumentar a eficiencia, pero para as cigarreiras a mecanización significaba despedimentos masivos e unha drástica redución dos seus xa precarios salarios. A indignación non tardou en prender lume.

A loita contra as máquinas

A resposta das traballadoras foi inmediata. Organizáronse rapidamente e comezaron as protestas, que axiña desembocaron nunha folga masiva. O seu obxectivo era claro: impedir a posta en marcha das máquinas que ameazaban os seus postos de traballo. Segundo relatan as crónicas da época, moitas destas máquinas acabaron lanzadas ao mar xunto con parte da produción, nun acto de resistencia que evidencia a determinación das cigarreiras.

A protesta non tardou en espertar a reacción das autoridades. A Capitanía Xeral e o Gobernador Civil, alarmados pola magnitude do conflito, mobilizaron tropas do exército para sufocar a revolta. A represión foi contundente e máis de vinte mulleres foron detidas.

Un símbolo de loita e resistencia

A revolta das cigarreiras da Coruña é hoxe lembrada como un dos primeiros exemplos documentados de mobilización feminina en Galiza no ámbito laboral. Nun contexto no que as mulleres tiñan moi difícil a sindicación e a protesta aberta, esta folga destacou pola súa forza e pola súa capacidade de organización. Non sería ata o século XX cando as mulleres comezarían a incorporarse de xeito máis normalizado ás loitas sindicais.

A súa loita enmárcase tamén dentro do movemento ludita, que percorría Europa como resposta á mecanización industrial que ameazaba os empregos tradicionais. Pero no caso das cigarreiras, a súa loita ía máis alá: simbolizaba a resistencia das mulleres ante a explotación e a inxustiza, nun tempo no que ademais do traballo asalariado, debían asumir a crianza dos fillos e os quefaceres do fogar sen recoñecemento nin descanso.

A revolta das cigarreiras non foi en balde. Representa un capítulo esencial na historia do movemento obreiro e dos dereitos das mulleres en Galiza. O seu exemplo segue a ser unha inspiración para as loitas femininas e laborais da actualidade.