Fiestas populares
Pentsa dezagun gaurdanik geroa. Festa dezagun gaurdanik geroa!

Koloreak, pentsatzera gonbidatzen gaituzten galderak, aniztasuna. Hori da, lehen begiratuan, Bilguneko aurtengo festetako kanpainako kartelean aurki dezakeguna. Izan ere, aurtengoa, enegarrenez, parte hartzeaz aritzen da. Baina parte hartzeaz, bere zentzurik zabalenean.

Horrela dioskute, beraz, goian aipatutako galderek: Zelako janari, edari eta drogak behar izaten ditugu ongi pasatzeko? Nondik dator kontsumitzen duguna? Zer da jaiak errentagarriak izatea? Nor falta da festa lekuetan eta zergatik? Nola eta norentzat erabakitzen dira egitarauak? Parte gara? Zer jartzen dugu balioan festetan? Gaueko giroaz gain, eguneko ekimen edo harremanak zaintzen ditugu? Jaietan zeinek egiten ditu ezkutuko lanak? Nork dauka nahi bezala gozatzeko aukera? Nork sentitzen du emakumeok* erasotzeko eskubidea? Espazio seguruak bermatzen ditugu guztiontzat?

Jakin badakigu ez dela erraza galdera hauei erantzuna bilatzea eta hori da, berez, bistaratu nahi duguna: prozesu kolektibo baten beharra dagoela. Hau da, festak ez dira jendartetik at dauden armonia eta poz gune isolatuak. Festak adierazpide politikoak ere badira. Eduki sinbolikoa duten jendarte eta kultur adierazpenak dira, errealitatearen adierazle kondentsatuak. Beraz, festak bizitzaren erdigunean daude, jendartearen balioak, nortasunak, ideologiak eta egiturak birsortzen dituztelako eta eguneroko gatazkak, zapalkuntzak eta bazterketak adierazten dituztelako: hierarkiak, botere harremanak, indarkeria, rol banaketa… Orokorrean, hegemonikoak diren genero eredu eta heteroaraua indartuz. Arazoa, beraz, errotik dator eta horrekin apurtu nahi badugu, aisialdi ereduaren inguruko birplanteamendua ere errotikoa izan beharko da, parte hartze integral eta erreala erdigunean jarriko dituena, alegia.

Festak bizitzaren erdigunean daude, jendartearen balioak, nortasunak, ideologiak eta egiturak birsortzen dituztelako eta eguneroko gatazkak, zapalkuntzak eta bazterketak adierazten dituztelako: hierarkiak, botere harremanak, indarkeria, rol banaketa…

Egungo ereduan lekua aurkitzea zail egiten zaigu batzuoi eta prozesu hori erraztu nahi badugu, beharrezkoa da planteamenduaren diseinuan erabakimena izatea, lan-banaketa parekoa izatea eta hainbat lan kolektibizatzea, askotariko espazioetan seguru egoteko eskubidea bermatzea eta gozatzeko aukera izatea, besteak beste.
Hortaz, arazoa ez da “gure jaietara” beste batzuk gonbidatzen konpontzen, baizik eta jaien planteamendua bera elkarrekin negoziatzea eta berreraikitzea, gure kokalekua aztertzea, entzutea eta botere desorekak gutxitzeko baliabideak sortzea. Honek, ordea, aniztasuna modu konplexuago batean lantzea eskatzen du. Hau da, komunitatea osatzen dugun herritar eta taldeak festetako espazioetan subjektu aktibo izateko beharrezkoa da kudeaketa-prozesuei arreta jarri eta modu kontzientean gauzatzea. Aniztasuna ez baita ezberdinen batura edo espazio mixtoak sortze hutsa, balio konpartitu batzuen gainean espazio komunak eraikitzea baizik.

Aniztasunaren ulerkerari emakumeok* pairatzen dugun ikusezintasuna gehitzen badiogu oraindik galdera gehiago erantzutea egokituko zaigu. Izan ere, ia guztiz onartua dago emakumeok jaietan ikuskizun eta dantzalekuen parte izan behar garela baina kuota bihurtzen gara maiz eta espektakulu edo erakarpen turistiko beste askotan. Zentzu honetan ere lan handia dago egiteko kolektiboetan: Ez bagara nor erabakitzeko, nola, norekin eta noiz gozatu nahi dugun, besteentzako plazer iturri bezala ikusiak ez izateko, etengabe epaituak edo erasotuak izateko eskubiderik ez badaukagu, ezin dugu espazio askeez hitz egin. Baina tamalez hau da oraindik ere, gure eguneroko ogia.

Aktibismo indibidual eta pasiboranzko joera gero eta handiagoa dagoen honetan, herritarrok ikusle edo hartzaile huts nahi gaituen sistema honetan, inoiz baino beharrezkoagoa da lotura komunitarioa egotea herri mugimendu osoan. Baina horretarako ezinbestekoa da bideari erreparatzea eta ez emaitzari bakarrik. Soilik horrela lortuko dugu gaurko eredu patriarkalaren rol banaketa eta indarkerien erakusleiho diren jaiak, amesten dugun agertoki bilakatzea. Pentsa dezagun, beraz, gaurdanik geroa. Festa dezagun gaurdanik geroa!