Feminismos
Sabías que as mulleres levamos ideando cidades máis habitábeis desde o s. XIX?

Cando deixaron as crianzas de iren soas á escola? Cando comezamos a considerar imprescindíbel usar o coche tamén para iso? Cando deixou a cativada de xogar na rúa?

Columpio y niños
Nenas e nenas xogan nunha zona de columpios David F. Sabadell

Román e Pernas respondían así hai 11 anos, hoxe as cifras serán aínda peores: «Un só dato é suficientemente gráfico para ilustrar o fracaso do noso sistema urbano para prover á infancia dun espazo á súa medida: a principios dos anos setenta, o 80% dos nenos de sete e oito anos ía ao colexio pola súa conta, sen acompañamento adulto; nos anos noventa, esta cifra cae ao 9%. (...) A mocidade, cando logra librarse do confinamento infantil e sae de casa sen vixilancia paterna, descobre que a cidade tampouco lles pertence. Socialmente predomina unha imaxe negativa da mocidade urbana e iso reflíctese no espazo público que se lles nega ou se pecha á súa presenza. Os mozos e mozas, son vistos como incívicos, como desorde ou como ameaza»

O asunto do transporte non é un tema menor. Segundo o estudo da investigadora da Universitat Autònoma de Barcelona Carme Miralles-Guaschque os homes e as mulleres non se moven da mesma maneira: as mulleres tenden a desprazarse máis a pé e en transporte público, entre outras cousas porque, se na familia só hai un coche, os homes teñen máis acceso a el. Criado Pérez engade que «as diferenzas tamén se observan nos motivos polos que se desprazan. O máis probábel é que os homes teñan un patrón de mobilidade bastante simple: entran e saen da cidade dúas veces ao día. Mentres que o patrón das mulleres tende a ser máis complicado. As mulleres realizan o 75% do traballo non remunerado do mundo, o que afecta as súas necesidades de desprazarse. Un patrón de desprazamento feminino típico implica, por exemplo, deixar aos nenos na escola antes de ir traballar, levar a un parente maior ao médico e facer a compra de regreso a casa. A isto chámaselle encadeamento de desprazamentos, un patrón de mobilidade que se observou nas mulleres de todo o mundo e que consiste en varios desprazamentos curtos interconectados». Por iso é tan importante para as mulleres que todo quede perto: a casa, o traballo, as compras, as escolas… non poden ser entes illados senón conectados a distancias asumíbeis a pé ou en transporte público accesíbel nun máximo de 15 minutos, como opina Willsher.

Os homes e as mulleres non se moven da mesma maneira: as mulleres tenden a desprazarse máis a pé e en transporte público
Feminismos
A túa vila é máis androcéntrica do que nunca imaxinarías
VV.AA.

Segunda parte da serie de artigos nos que MaterFEM (Maternidades Feministas Galegas) reflexiona sobre o lugar que os coidados e o benestar ocupan nas nosas vilas e cidades. Nesta entrega as autoras cuestionan a suposta neutralidade dunha arquitectura e dun urbanismo configurados a través dos séculos segundo os valores dunha universalidade que escondía, e ainda esconde, que o suxeito dos dereitos de cidadanía é masculino.

O cambio para construír cidades máis humanizadas é posíbel. Un exemplo disto é a cidade de Pontevedra, referente a nivel internacional. Dende finais dos anos 90, a cidade foi transformando o seu urbanismo, realizando políticas a favor da mobilidade a pé das persoas e da mellora da calidade ambiental. Algúns dos cambios que se produciron ao longo dos anos foron: estreitar os carrís, anchear as beirarrúas, subir os pasos de peóns ao nivel da beirarrúa para obrigar aos coches a continuas desaceleracións, diminuír a velocidade permitida (30 km/h, e nalgúns lugares até 20 Km/h), adherirse á experiencia do camiño escolar (un plan que persegue que as e os escolares poidan desprazarse sós dende as súas casas ao centro educativo, a través de prácticas de mobilidade sostíbeis e coa promoción da autonomía e responsabilidade da infancia, eliminar as barreiras arquitectónicas, incrementar espazos públicos e áreas verdes, eliminar o estacionamento regulado na cidade (substituíndoo por estacionamento gratuíto no centro por tempos curtos de 15 minutos ou grandes parkings gratuítos permanentes na periferia), creación do Metrominuto (un plano da cidade que indica a distancia a pé entre varios puntos expresada en minutos, para desanimar a facer un uso abusivo do coche), etc.

A transformación desta cidade está inspirada nunha das obras de Tonucci, A cidade dos nenos, que parte da filosofía de que a infancia é o elemento clave para repensar a cidade, pois se a cidade é comoda para a infancia será cómoda para toda a cidadanía.

Vinte anos despois da iniciación destes cambios, pódense demostrar diferentes beneficios obtidos (a nivel social, ambiental, de saúde…). Nomeamos algúns: lograr que o 70% dos desprazamentos se produzan a pé ou en bicicleta; reducir nun 70% as emisións de CO2 e con iso lograr unha mellora na calidade do aire; que un 81% de nenos e nenas de entre 7 e 12 anos vaia camiñando ao centro educativo (máis da metade van sós); que os accidentes de tráfico sexan case inexistentes e os que hai sexan de menor gravidade que noutrora; que a infancia xogue nas rúas e nas prazas; un aumento da autonomía na cidadanía xunto cunha maior interacción entre diferentes grupos de idade, etc.

Colectivización dos coidados

É necesario sacar do espazo privado, visibilizar os chamados 'labores domésticos’ para poder volver compartilos coa colectividade. Sen familias extensas conviventes ou con familiares demasiado maiores como para contactalos con seguridade, hai que procurar alternativas na veciñanza.

A arquitecta Zaida Muxí nas súas propostas para desenvolver vivendas non xerárquicas nin androcéntricas destaca que «As casas continúan repetindo estruturas ríxidas da familia nuclear patriarcal. Isto reflíctese, entre outras cousas, na nula consideración que ten o traballo do fogar e as súas necesidades, tarefas que seguen a ser, esencialmente, responsabilidade das mulleres».

Cambridge Cooperative Mapa_materfem
Mapa suposto da localización das vivendas da CCHS. Fonte: https://www.unav.es/gep/zina.html

Unha das pioneiras en combater isto foi Melusina Fay Peirce, quen xa en 1870 propuxo a súa solución a través da Cambridge Cooperative Housekeeping Society (CCHS, ‘Sociedade de Cambridge para a limpeza e os coidados cooperativos’), primeiro movemento que reivindica o pago por tarefas domésticas. Un sistema no cal as mulleres farían eses labores conxuntamente e obterían beneficio requirindo o pagamento dese traballo aos propios maridos. Cada grupo de mulleres facía o lavado, a comida e a costura nun edificio equipado coa última tecnoloxía (panificadoras e as primeiras lavadoras, caras e aparatosas), que sería o provedor para o resto das vivendas.

Un importante compoñente do seu plan era a reorganización espacial dos vecindarios e dos fogares para albergar esa área cooperativa: «debería ocupar un edificio de bo tamaño, como segue: no primeiro andar, debería estar a sala de contabilidade, a sala de vendas, a consultoría e o probador; no segundo andar deben estar as salas de traballo; e, no terceiro, unha sala de xantar, un ximnasio e unha sala de lectura; todos eles estaban conectados e podían ser convertidos nunha suite (...). Os dous andares inferiores deben ter un vestidor confortábel, salón, butacas reclinábeis e casa de baño; e non só a saúde, senón que a beleza e a alegría deben ser tidas en conta na distribución de todo o estabelecemento». A Peirce incentivábaa a defensa das mulleres que perseguían outros intereses na súa vida, e adiantouse en máis dun século aos debates sobre o público e o privado, combinando nun só edificio as catro esferas da Arendt das que xa falamos.

Empresas fabricantes de armas na I Guerra Mundial querían transformarse en fabricantes de produtos domésticos en tempo de paz para millóns de familias

Outra arquitecta, Dolores Hayden, relata como en 1919 o lema das Asociacións Industriais para a Vivienda era «Unha boa vivienda mantén contento ao traballador». Eses homes brancos recibirían salarios familiares, e chegarían a ser propietarios das súas viviendas e responsábeis dos pagamentos da hipoteca, mentres as súas esposas se convertirían en xestoras do fogar, encargadas do coidado do cónxuxe e fillos. «A vivenda privada suburbana era o escenario estabelecido para a eficaz división sexual do traballo. Isto fixo do xénero uhna autodefinición máis importante ca a de clase, e que o consumo adquirise maior implicación ca a produción. (...) Stuart Ewen mostrou como o capitalismo e o antifeminismo se fundiron en campañas para promocionar a propiedade da vivenda e o consumo das masas.» Esta estratexia tamén atraeu a empresas fabricantes de armas na I Guerra Mundial que querían transformarse en fabricantes de produtos domésticos en tempo de paz para millóns de familias. «O desenvolvemento da industria publicitaria apoiou este ideal do consumo de masas e promocionou o aloxamento privado suburbano, que maximizou o número de compras. Os habitantes das vivendas illadas eran suxestionábeis. Compraron eles mesmos a súa casa, un coche, unha cociña, un frigorífico, aspiradora, lavadora, alfombras».

As que seguen eran as propostas arquitectónicas da propia Hayden quen nos anos 80 propuña solucións de colectivización dos coidados mediante a creación de espazos comúns en quinteiros onde lavar a roupa, deixar brincar libres as crianzas, zonas de cultivo e almacenamento comúns, áreas para comer en comunidade; alén das consabidas e xa asumidas agora áreas para aleitar con cambiadores, etc.

Hayden bebía de fontes anteriores: desde o movemento urbanístico das Cidades Xardín do século XIX até a arquitectura socialista, ou destoutro exemplo dos anos 70, a Fiona House dos Nina West Homes. Deseñada por Sylvester Bone, contiña doce vivendas de 2 dormitorios construídas para nais divorciadas ou separadas, colectivo que, xunto coas nais solteiras (estas aínda máis), conforman o máis vulnerábel nestes momentos. Estas vivendas tiñan espazo exterior adicional para xogos das crianzas e unha escola infantil anexa. Ademais os pisos estaban unidos cun sistema de intercomunicadores que axudaba na vixilancia das crianzas:
Nina West Homes_Materfem
House dos Nina West Homes. Deseñada por Sylvester Bone.

Nos anos 90, xa en España, o colectivo feminista Precarias a la Deriva lanzou a «Campaña Nockea, Remueve tu vida» que cuestionaba a falsidade da separación público/ privado-doméstico. A solución tamén a vían elas na disolución dos espazos do privado.

Algunhas propostas contemporáneas de cohousing tamén contemplan isto, desde a mítica casa feminista francesa da Maison Des Babayagas, até proxectos pioneiros de comunidades veciñais autoxestionadas para maiores, proxectos de ecoaldeas ou o revolucionario Frauen-Werk-Stadt de Viena, baseado na cotiandade da vida das mulleres.

Nas seguintes entregas concretaremos estas ideas, que nos teñen feito ver como utópicas, en propostas factíbeis para preparar as nosas vivendas de cara a novos confinamentos distópicos.

Informar de un error
Es necesario tener cuenta y acceder a ella para poder hacer envíos. Regístrate. Entra en tu cuenta.

Relacionadas

Alicante
Alicante Denuncian a un alto cargo de Mazón y al alcalde de La Nucía por prevaricación urbanística
AE-Agró acusa a Bernabé Cano, alcalde de la Nucia y al Director General de Urbanismo autonómico de haber cometido un delito de prevaricación urbanística y otro ambiental con el PAI la Serreta.
Urbanismo
Urbanismo salvaxe Un pobo contra o asfalto: Bembrive e Mos rebélanse contra unha autovía que arrasará o seu pulmón verde
Veciñas e veciños conseguen presentar 25.000 alegacións contra unha estrutura de dez quilómetros, defendida xa só polo PSOE en Madrid e en Galiza, que partirá en dous unha poboación enteira e forzará a expropiación de decenas de vivendas.
Almería
Medio Ambiente El Gobierno anuncia que demolerá el hotel de la playa del Algarrobico en Almería
Tras veinte años paralizado, María Jesús Montero ha anunciado que el Gobierno expropiará el terreno donde se encuentra el complejo turístico fallido con el objetivo de demolerlo.
#71675
9/10/2020 22:12

Mágoa que non se teñan expandido máis estas ideas!

1
0
Estados Unidos
Genocidio Trump aprueba un paquete de armas de 3.000 millones de dólares para Israel
El presidente estadounidense ha alegado una “emergencia” para eludir al Congreso y aprobar un envío de armas que no llegará a Israel hasta 2026.
Guerra en Ucrania
Guerra en Ucrania Las izquierdas rusa y ucraniana, ante un posible acuerdo de alto el fuego en Ucrania
Una de las principales demandas de la izquierda rusa es la liberación de los presos políticos. La ONU ha alertado de que la aplicación por parte de Ucrania del tipo de “colaboracionismo” está siendo excesivamente amplia.
Migración
México México, la última frontera
En la frontera sur, la presencia de migrantes está aumentando, entre otras razones, debido a la política del gobierno mexicano de devolver a los migrantes sin documentación desde el norte del país hacia el sur.
Feminismos
June Fernández “Estoy abierta a reconocer modelos en los que haya personas cuyo rol sea gestar”
La periodista June Fernández publica ‘Sueños y vasijas’, un volumen sobre la gestación subrogada que no quiere sacar a nadie de su posición, pero sí sumar elementos para analizarla con perspectiva feminista.

Últimas

Gobierno de coalición
Gobierno de coalición El PSOE da muestras de cansancio con Yolanda Díaz
Tanto en Moncloa como en Ferraz la opinión sobre la gestión política de la vicepresidenta está en mínimos. Sin criticar su labor en Trabajo, la tropa de Sánchez ya anhela un socio que impulse la unidad a su izquierda con la mira puesta en el 2027.
Guerra en Ucrania
Guerra en Ucrania Trump y JD Vance matonean en un show televisivo a Zelensky, que se va de vacío de la Casa Blanca
El presidente de Ucrania abandonó Washington DC sin firmar el pacto por el que se comprometía a vender los recursos minerales del país a cambio de garantías de seguridad.
La vida y ya
La vida y ya Habla más alto
La emoción no es solo por la noticia, es porque esta nieta que restituyó su identidad es la hermana de un amigo suyo de la infancia.
Más noticias
Que no te lo cuenten
El Salto Radio De las versiones de Mazón y el desalojo de trabajadores del campo
VV.AA.
El president de la Generalitat Valenciana ha cambiado de versión en varias ocasiones sobre cuándo llegó al CECOPI el día de la tragedia de la DANA
Macrogranjas
Maltrato animal Una investigación revela una nueva “masacre” en una granja de pollos que salpica a Mercadona
En España, la granja investigada comercializa el producto ‘Cuartos traseros de pollo’ en la cadena de Juan Roig y está certificada con el sello catalán Welfair de bienestar animal, según denuncia el colectivo ARDE que ha realizado la investigación.
Oriente Próximo
Oriente próximo Abdullah Öcalan llama a deponer las armas para lograr la plena democracia para el pueblo kurdo
El líder del Partido de los Trabajadores de Kurdistán llama a la disolución de la organización. Ankara dice que “estudiará” la situación, que también influye sobre Siria, Irán, Iraq y la situación en los países de Oriente Próximo.

Recomendadas

Palestina
Palestina Illan Pappé: “No esperaba esta magnitud de indiferencia europea ante lo que está sucediendo en Palestina”
El historiador de origen israelí no se ha sorprendido la violencia cometida por Hamás en octubre de 2023 ni de la reacción de Israel o el apoyo a Estados Unidos, pero sí de cómo ha abordado la cuestión la sociedad europea.
Dana
El Salto Radio Relatos para no olvidar de víctimas de la dana
Este podcast recoge la parte más humana, los detalles y los nombres propios de lo que sucedió el pasado 29 de octubre, relatos para no olvidar de víctimas de la dana.
Turismo
Turismo depredador Poca agua, mucho turismo: la crisis hídrica amenaza las islas Eolias en Italia
Las islas italianas del Mediterráneo están acusando especialmente las consecuencias de la turistificación, pero también de una crisis hídrica sin precedentes provocada por el cambio climático. Es el caso de las islas Eolias, en el norte de Sicilia.
Argentina
Argentina Gauchito Gil, uno de los nuestros hace milagros
En enero, más de 620.000 personas llegaron a Mercedes, una localidad de la provincia de Corrientes, en Argentina. Caminando, de rodillas, a caballo, para agradecer y hacer promesas a un santo popular: el Gauchito Gil.