Feminismos
Emakume auziaren borrokarako proposamenak ezbaian

Ez dira garai errazak langileontzat. Kapitalismoari berezko zaion dinamikaren baitan, geure bizi baldintzak etengabe okertzen ari dira, batez ere 2007-2008ko krisiaz geroztik. Pandemia testuinguruak egoera hori azkartu besterik ez du egin, kapitalari berezko zaizkion kontraesanak areagotu ditu. Aipatutako testuinguruak masa zabalen proletarizazioa eragin du eta modu gordinean kolpatu ditu zapaldutako subjektibitateak, besteak beste, emakume proletarioak.

Egoeraren irakurketak urgentziaz markatu du zapalkuntzatik askatzeko forma politikoaren definizio beharra eta hala mahaigaineratu da maila internazionalean horren inguruko eztabaida eta hausnarketa. Era berean, azken hamarkadetako testuinguru ekonomiko eta sozialak sortu dituen politikarako aukerek muga nabariak azaldu dituzte; hala nola, helburuarekiko eraginkortasunari dagokionean, eta ondorioz, horren gainean pentsatzeko beharra betebehar bilakatu da errealitate sozialaren eraldaketa erradikala ortzimuga dugunontzat. Norabide horretan ekarpena egin nahi du idatzi honek.

“Egoeraren irakurketak urgentziaz markatu du zapalkuntzatik askatzeko forma politikoaren definizio beharra eta hala mahaigaineratu da maila internazionalean horren inguruko eztabaida eta hausnarketa”

Emakumeen auziak kapitalismoaren baitan hartzen duen forma aztertzea beharrezkoa dugu zapalkuntzari aurre egiteko. Eta aipatzekoa da emakume langileon zapalkuntza ez dela kapitalismoaren bereizgarri, familia eta emakume langileon zapalkuntza mendeetako errealitatea dira. Baina kapitalismoak bere klase interesen baitan eraldatzen du zapalkuntza hau. Horrela, egun, klase subordinazionaren adierazpen konkretu gisa ageri zaigu.

Kapitalismoaren garapenak lehen kualitatiboki ezberdinak ziren lanak berdintzea ekarri zuen. Horrela, emakumeak ekoizpen sozialean txertatzeko aukerak sortu zituen, emakumeen emantzipaziorako baldintza materialak garatu zituen. Hala ere, hori kontraesan berrien baitan egin du. Alde batetik, kapitalaren dinamikek emakumeak lan munduan txertatzean familia desagerrarazteko joera adierazten badute ere, familiak bizirik dirau. Eta ondorioz, emakume langileak lan-indar gisa sozializatuak izateaz gain, lan-indarraren erreprodukziorako makina gisa diraute.

Bestetik, “esfera publikora” salto egiteak bertan parte hartzeko zituen oztopoen kontziente egin zuen. Clara Zetkinek “emakumeen auzi modernoa” bezala izendatuko du hori, ”La contribución de la mujer proletaria es indispensable para la victoria del socialismo” 1896ko Gothako Kongresuan. Azaldu zuen “emakumeen auzia” klase bakoitzaren araberakoa zela, desberdina izanik “jabetzan oinarrituriko diskriminazio sozial guztien abolizioaren aldeko borroka” edo “proletalgoaren botere hartzearen aldeko borroka”. Egoera hori izanik, XX. mende erdialderaino nahiko argi aurki genezake emakume burgesen mugimenduaren (feminismoa) eta emakume proletarioen mugimenduaren (komunismoa) arteko bereizketa. Azken hamarkadetako testuinguru politikoa guztiz desberdina dela esan beharrik ez dago.

“Komunismoaren proiektu iraultzaileak emantzipaziorako erreferente izateari utzi zion. Horri emakumeen laneratzea gehituta uler genezake soilik azken hamarkadetako feminismoaren mundu mailako gorakada”

Bigarren Mundu Gerrak eta bertan burgesia nazionalek egindako ahalegin belikoek metaketa kapitalistarako aukera eta berrikuntza industriala bizkortu zituzten, soldaten gorakadarako aukerak sortuz. Horri Sobietar Batasunaren existentzia gehitu behar diogu. Testuinguru horretan mendebaldeko herrialdeetan Ongizate Estatuen sorrerarako aukera gertatu zen eta iraultzaren mehatxua gero eta gehiago urrundu zen. Aldiz, baldintza ekonomiko eta politiko horien desegite prozesuak egoera erabat aldatu zuen: ekoizpen prozesuen deslokalizazioa eta emakumeak berriz ere ekoizpen sozialean txertatzeko ziklo berri bat abiarazten du 70.eko hamarkadak.

Komunismoaren proiektu iraultzaileak emantzipaziorako erreferente izateari utzi zion. Horri emakumeen laneratzea gehituta uler genezake soilik azken hamarkadetako feminismoaren mundu mailako gorakada. Eta batzuek komunismoaren gaindipen gisa azaldu nahi (izan) duten arren, hori ez da eztabaida irabaztearen ondorio izan, baizik eta indar korrelazioaren ondorio. Hau da, klase borrokaren garapenaren ondorioz feminismoak komunismoaren printzipio politikoak ukatu zituen.

Urte luzez langile mugimenduak errealitatearen baitako aldarri ezberdinak barnebildu zituen osotasunarekiko proiektu estrategikoan. Praktika politiko horren existentzia ezak aldiz, mugimenduaren partzializazioa ahalbidetu du. Klase dominazioaren ondorio diren zatiketa sozialen gaineko subjektu politikoak gailendu dira: emakumea, beltza, bollera… Horrela berezitasun ezberdinen arteko lehian murgildua ageri zaigu egun gizartea, eta kasurik onenean, horien arteko artikulazio saiakeran (intersekzionalitatea). Baina identitateen baitako forma politikoek osotasunari modu kontzientean aurre egiteko ezintasuna azaltzen dute: zapalkuntzaren erroa botere-sistema propioetan (zisheteropatriarkatua) kokatu eta ondorioz, proposamen interklasistetan erortzen baitira. Horrek onura nabarmenak dakarzkio burgesiari, kasu honetan feminismoa enpresaren errentagarritasuna handitu eta bere aurpegi publikoa hobetzen duen balio gehigarria bilakatu da. Modu horretan, masa mugimendu espontaneoak Estatuaren logikan txertatzeko hautua nabaria da, eta ondorioz erresistentzia horiek ere askotan lortzen dute euren aldarriak gestionatuko dituen Estatu burgesaren baitako ordezkariren bat.

“Hemendik aurrera egin beharrekoa, borroken errealitate fragmentatua proiektu unibertsalaren aldeko borroka kontziente bilakatzea da; hori da Alderdi Komunistaren eraikuntza”

Egoera horretan premia berezia du borroken atomizazioaren gaindipenak. Zapalkuntza anitzak pairatzen dituen langile klasearen artikulazio estrategikoa beharrezkoa da. Artikulazio forma honek bakarrik berma dezake sektore guztien arteko berdintasuna, baita beren berezitasunekiko errespetua. Hemendik aurrera egin beharrekoa, borroken errealitate fragmentatua proiektu unibertsalaren aldeko borroka kontziente bilakatzea da; hori da Alderdi Komunistaren eraikuntza.