Desahucios
Impunidade urbanística na Zapateira

Falamos cunha das persoas que leva alugando dende hai 17 anos un galpón ilegal, sen condicións mínimas de habitabilidade e salubridade, construído nunha das fincas con vivendas unifamilares do barrio coruñés da Zapateira. Este residente está pendente dun proceso de desafiuzamento previsto para finais do mes de febreiro.

Zapateira 1
Imaxe área do barrio da Zapateira onde se ve o predio no que leva residindo Vicente dende hai 17 anos cos galpóns ilegais ao longo do muro rodeando á vivenda principal tamén chabolizada. Foto: Google Earth
14 ene 2020 08:00

Era outubro do ano 2008 cando grazas a un estudo da Escola Técnica Superior de Arquitectura (ETSAC), coordinado polos profesores Xosé Lois Martínez, José Manuel Vázquez e Plácido Lizancos da Universidade de Coruña (UDC), se coñecía unha realidade durante anos soterrada: as chamadas “infravivendas universitarias”. Trátase de galpóns de entre 12 e 18 metros cadrados de superficie útil, construídos de xeito ilegal dentro de predios con vivendas unifamiliares, situados xunto dos elevados muros medianeiros ou ocultas tras grandes tullas, para que sexan difíciles de detectar dende fóra. Nesa altura, as persoas propietarias alugaban eses espazos a estudantes da UDC ante a falta dunha residencia pública universitaria —finalmente inaugurada no ano 2019.

Un deses estudantes era o noso entrevistado, ao que chamaremos Vicente González. Chegou a esa zona de predios, da contorna das rúas Burdeos, Nueva York, Torino, Mónaco, Roma e Ana Mogas —moi perto do Campus da Zapateira—, no ano 1996 a través do seu irmán que estudaba arquitectura. “Ao inicio cheguei a unha infravivenda da rúa Ana María Mogas Fontcuberta, porque meu irmán comezara a estudar aquí uns anos antes ca min e atopara este sitio. Nós somos de Monforte. Daquela aínda non estaba construído onde estou residindo agora... Aos catro anos construíron isto todo”, comenta sinalando no plano os dous predios contiguos nos que reside agora. “Entón mudeime para onde estou agora. Todo isto xestionábao o caseiro que teño agora, que xa faleceu. Agora é a viúva, a filla e a súa parella os que o levan; ben... porque o irmán do caseiro está en Suíza. Logo chegou de Suíza a filla do irmán do caseiro, que comezou a facernos a vida imposible xa daquela. Entón marchei a onde estou agora —propiedade do mesmo caseiro— no ano 2003. Moita xente cambia comigo de predio, o meu irmán tamén. Posteriormente constrúen outras catro chabolas neste outro predio do lado que tamén é deles, da mesma familia. En total levo onde estou agora case 17 anos residindo”, conclúe.

No barrio da Zapateira é a lei da selva, non hai nada de control en palabras dun vello funcionario de urbanismo do Concello xa retirado

Convén destacar que o barrio da Zapateira é un dos de maior poder adquisitivo da cidade herculina. Con numerosas vivendas unifamiliares de varios pisos e con extensos predios, un exclusivo clube de golf é produto dunha planificación urbanística que, en palabras dun vello funcionario do Concello xa retirado, “é a lei da selva, non hai nada de control.” Pois ben, unha década despois de ser presentado o informe universitario, con bastante rebumbio na prensa, nada sucedeu. Pese a que o Concello —no momento rexido polo PSOE e sendo concelleira de urbanismo Mar Barcón— falase de sancións e do derrubamento inmediato destas precarias construcións, logo dunha disputa coa Xunta para ver que administración tiña competencias sobre esta situación, todo segue igual.

MÁIS DUNHA DÉCADA DE IMPUNIDADE URBANÍSTICA

Na investigación da ETSAC realizada en 2008 identificáronse 97 módulos de infravivenda repartidos en 10 parcelas na área da Zapateira. Na actualidade noutro estudo recente da arquitecta Cristina Botana, tamén membro da ETSAC, realizouse unha comprobación da situación daquelas 97 construcións, verificando a súa continuidade e a súa ocupación. A pesar dos expedientes abertos e a prohibición de utilizalas como residencia por non cumpriren coas condicións mínimas de habitabilidade e salubridade, conclúese que o feito de permitir a existencia desas infravivendas ten lexitimado non só a consolidación do negocio ilegal, senón a aparición de novos conxuntos noutras parcelas próximas da zona.

Deste xeito, na actualidade identificáronse 104 chabolas da mesma tipoloxía na área da Zapateira. É dicir, non só non se derrubaron os módulos como anunciara o Concello hai xa máis de 10 anos, senón que aumentaron. O que si mudou é o perfil das persoas que alugan estas infravivendas. Xa non hai universitarios. “Agora maioritariamente somos traballadores, antes eramos todos estudantes. Ben, fican dous estudantes, o demais somos traballadores pobres, camareiros, repartidores de pizza, traballadores por horas, persoas adultas solteiras que non temos ganas de compartir un piso con descoñecidos. Hai ata un policía, pero ven de cando en vez, non está sempre”, comenta Vicente.

Zapateira 2
Vista da entrada das infravivenda onde se pode observar claramente a humidade nas paredes. Foto: Vicente González.

En todos estes anos non lle fixeron un contrato. Pasan todos os meses a cobrarlle en man o que paga por mes. “Agora estou pagando 130€ (antes pagaba 120). Date conta que estas chabolas non teñen cédula de habitabilidade, nin a poden ter, polo que non poderían ser alugadas. Calquera tipo de contrato, sexa verbal ou escrito, é ilegal. Eu sempre o fixen todo verbal coa caseira actual, que é a muller do primeiro caseiro que tiven”, continúa Vicente González. “Agora manteño relación con ela pero quen leva todo é a parella da súa filla, un garda civil en excedencia que chegou no 2016. Esta familia en total ten 4 fincas con máis de 40 módulos, porque incluso algunha das vivendas unifamiliares tamén as teñen chabolizadas por dentro”, finaliza.

AS PRECARIAS CONDICIÓNS CHEGAN ATA A EXTORSIÓN

Falamos con Cristina Botana, arquitecta que está seguindo este caso e autora do último estudo realizado —financiado pola Deputación da Coruña e feito público o pasado mes de outubro—. Segundo os seus cálculos, os ingresos que obten esa familia polo aluguer dos alomenos 38 módulos repartidos nas distintas parcelas da súa propiedade, xira en torno aos 130.000€ anuais aproximadamente. Na actualidade os módulos pequenos, como nos que vive a nosa testemuña, son alugados por 220€ ao mes e os que son un pouco máis grandes —18 metros cadrados— por 320€ ao mes coa auga incluída. Nese sentido Vicente González comenta: “A luz cóbrana á parte e, ademais, revéndena a 0,2€ quilovatio-hora”. No mesmo sentido afirma que “a conexión wifi é nosa, a instalación fixémola nós antes de que morrera o caseiro, co seu permiso. Pero cando chegou a súa filla co seu marido cortounos a conexión por fibra que pagaramos nós e ofreceunos outra, gratis ao inicio. Pero faille un filtrado MAC e estou sen conexión dende hai tempo. Logo tamén me deixou sen conxelador, pois nos módulos temos soamente neveira e hai unha zona común coa lavadora e o conxelador, pero o ten pechado con chave e non o podo usar.”

Zapateira 3
Gráfico do emprazamento dos conxuntos de infravivendas (marcadas en vermello) situados en 12 parcelas elaborado por Cristina Botana para o seu estudo.

Deste xeito os propietarios o que pretenden é que este inquilino marche, pois está pagando pouco para o que na actualidade lle poden sacar a un módulo como no que el reside. Ademais disto tamén o denunciaron por unha suposta agresión pola que foi condenado. Todos os meses ten que pagar unha multa tras chegar a un acordo co xulgado, pois está case sen ingresos. “É o terceiro xuízo que teño con eles en base a mentiras, están empregando as denuncias no xulgado como unha forma de acoso para botarme. Ogallá me puidera ir, pero sen emprego non teño a onde ir. Estou bastante fodido”, afirma o inquilino.

Dende o Salto Galiza tentamos contactar coa caseira, ou ben coa súa familia, pero non quixeron facer ningún tipo de declaracións e non nos deixaron visitar as parcelas. Novamente, segundo o testemuño deste inquilino, está familia foi ampliando ao longo dos últimos 20 anos as fincas e os módulos para alugar, pouco a pouco e ao calor da necesidade dunha residencia universitaria que non chegaba.

POSIBLES SOLUCIÓNS ANTE TANTO ABUSO

En todos estes anos Vicente non viu que ninguén do Concello se achegase a realizar unha inspección, nin sequera hai 10 anos cando todo isto saíu na prensa e a Administración Local prometera tomar medidas, incluso derrubar estas construcións. Segundo nos comenta esta persoa, o resto de inquilinos que alí residen non queren falar porque “non queren que isto se saiba, pero eu levo moitos anos aquí, aturando os abusos desta xente e nunhas condicións sen salubridade, hai moita humidade na chabola, non temos servizos, nin supermercado, etc. Dende o 2016 que chega este home á familia —un garda civil en excedencia— están facendo contratos aos novos inquilinos, penso que están tentando cubrirse as costas no tema legal.”

En todos estes anos Vicente non viu que ninguén do Concello se achegase a realizar unha inspección

Na actualidade, Gónzalez ten un xuízo pendente por falta de pagamento, que o mais seguro é que remate nun desafiuzamento a finais do mes de febreiro. Segundo os arrendadores non paga dende hai 9 meses. “Eu si que lles paguei o aluguer, pero claro non teño como demostralo, porque no seu momento cando comezaron os problemas si lle pedía á caseira que me dese un recibí, pero dende xuño de 2018 non me dan nada.... Entre o meu irmán e eu poderiamos ter pagado un piso, de feito ese sería o meu soño, poder pagar o aluguer dun piso na cidade, conseguir un traballo”, comenta.

Para Cristina Botana a situación de impunidade urbanística ten que rematar na Zapateira e se ten que declarar esa zona de predios como unha máis das que existen como asentamentos precarios na cidade, pois “se ti sacas de alí a todas estas persoas que están residindo sen unha alternativa de habitabilidade e sen tomar medidas, a situación vaise reproducir como xa vimos durante os últimos anos. Esta situación persiste porque o Concello non garante o dereito a unha vivenda asequible e xorden aquelas persoas que se aproveitan. Por iso marcharon universitarios, pero apareceron traballadores precarizados”, afirma a arquitecta.

Faise cada vez máis preciso un banco de vivendas públicas que poidan garantir alugueres a prezos asequibles

Deste xeito, continúa Botana, “se conseguimos que se declare como un asentamento precario, como pasou no Portiño, nas Rañas ou na Pasaxe, as persoas afectadas poderían entrar dentro do Plan de Hábitat Digno que deixou en vigor o goberno na Marea Atlántica e que garante unha serie de dereitos despois de tantos anos que leva alí pagando un aluguer. É dicir, as políticas públicas de vivenda son bastante ineficaces e non son capaces de atender situacións coma a desta persoa, que non ten ingresos, nin traballo, etc. Por exemplo se entrara dentro dese plan, os servizos sociais poderían parar o desafiuzamento, para que esta persoa puidese organizar a súa saída, buscar unha alternativa e non quedar na rúa dun día para outro. Tamén se lle daría seguimento e entraría dentro dun programa de acompañamento que lle permitise saír desa situación de precariedade na que vive.”

Este caso está sendo investigado de xeito multidisciplinar dende diversas institucións e colectivos da cidade, entre eles Stop Desafiuzamentos, coa intención de clausurar estas infravivendas da forma menos prexudicial para as persoas que viven nelas. Trátase dun problema que podería ir a máis tendo en conta a dificultade de acceso á vivenda na cidade e a precariedade laboral dos contratos na actualidade, que fai cada vez máis preciso un banco de vivendas públicas que poidan garantir alugueres a prezos asequibles na cidade de A Coruña.

Informar de un error
Es necesario tener cuenta y acceder a ella para poder hacer envíos. Regístrate. Entra en tu cuenta.

Relacionadas

Derecho a la vivienda
Derecho a la vivienda La PAH València clama por el derecho a una vivienda digna: “¿Duermen tranquilos?”
Centenares de personas protestan frente al palacio de la Generalitat para exigir que se haga efectivo el derecho a la vivienda ante la insoportable alza de los precios.
Laboral
Una propuesta para tener los delegados sindicales más cañeros Secciones sindicales fuertes, democráticas y combativas
Corren malos tiempos para el sindicalismo en España. Hacen falta nuevas ideas para responder a la situación actual.
Fondos buitre
Fondos buitre Vecinas afectadas por la especulación de Cerberus salen a reivindicar su derecho a la vivienda
Más de 60 inquilinas y activistas de la PAH llevan cabo una acción en contra este fondo en su sede en el barrio de Hortaleza, bajo la consigna “Traficantes de casas”.
#46140
21/1/2020 15:31

Eu son outro morador. E cada un sabe con quen ten problemas e con que. Eu neste caso so teño boas palabras cos donos, responden a calqueira incidencia e temos neveira conxelador, termo cociña, baños, cama, sofa de todo. A asociación de veciños, todos pouco acaudalados, claro. Din que son pocilgas, e que temos salarios precarios. Hai de todo profesores, estudiantes, deportistas, cos seus salarios dignos e non son pocilgas, pocilga serán como teña a sua casa cada quen...
Aquí o que pasa que che hai moito listo.
Vivimos dignamente e hay cousas moito peores por ahí adiante. O que vos pido é respeto, aqui ninguen nos preguntou aos demais, pero saen as nosas vivendas nas fotos e prensa e con esas afirmacións que non son. Todos temos contrato e referencia catastral.

0
0
#46042
17/1/2020 17:35

Abuso?... Seguro que ése tal "Vicente" tiene más que agradecer que criticar.

0
0
#46041
17/1/2020 17:31

Soy un morador de esto que ustedes llaman "infraviviendas". No tengo por qué acusar ni defender a nadie.
En toda mi vida llevo por norma infranqueable respetar a todo el mundo, y lo seguiré haciendo.
Pero hay cosas que no puedo dejar pasar por alto. Y son las mentiras que se vierten en este artículo, o como ustedes tengan a bien llamarle, en base a la información que les proporciona una persona que ustedes dicen
moradora también en este lugar, al cual podrían ponerle nombre, porque todos sabemos quien es; y si no lo
supiéramos, el mismo se ha presentado en éste artículo al contarles "sus cosas".
Habría mucho que decir y rebatir sobre todo lo que les cuenta éste señor (por todos conocido).
La habitabilidad y la insalubridad, no dependen solamente del lugar sino, y muy mucho, también de quien
habita en él.

0
0
Economía
En primera persona Instrucciones por si encuentras muerta a tu suegra
Todo el que está en el mundillo sabe que el sector funerario vive casi un duopolio de facto y lo máximo que se está dispuesto a hacer es poner una multa de vez en cuando. Cuando alguien llama a una, ni se imagina al entramado que está llamando.
Educación pública
Iglesia Semana Santa: negocios, procesiones en colegios, inmatriculaciones y fervor
Más allá de la expresión cultural, la Semana Santa tiene una esfera económica que genera millones de euros y otra social que le sirve a la Iglesia Católica para legitimar sus privilegios dentro del Estado español.
Industria
Transición industrial Mecaner, un cierre injusto o cuatro alternativas con mirada ecosocial para mantener la fábrica de Urduliz
ESK y LAB han presentado el ‘Plan de Transición Ecosocial’ que ha elaborado la cooperativa Garúa como una herramienta para la búsqueda de soluciones al ERE propuesto por la multinacional Stellantis.
Venga, circula
Venga, circula Un paso, luego otro
Llega un día en el que vemos con claridad algo que solíamos observar en los demás pero que nunca —prometíamos— nos sucedería a nosotros.
Sexualidad
Consultorio de sexualidad ¿Qué tengo si me diagnostican Síndrome de Ovario Poliquístico?
Afecta a entre un 7 y un 13% de las mujeres en edad reproductiva, y el 70% están sin diagnosticar. Pero, ¿qué es el SOP y como podemos apaciguar sus síntomas?
Palestina
Palestina Viaje al fondo del horror
El fotoperiodista Javier Bauluz cubrió la primera Intifada, la primera gran rebelión del pueblo palestino desde la creación del estado israelí.
Ocupación israelí
Opinión Las palestinas también existen
La morbilidad femenina, el conjunto de enfermedades, factores de riesgo y motivos de consulta recurrentes en las mujeres que merecen una atención específica, tiene múltiples ejes de discriminación: no es lo mismo en Suecia que en Palestina.
Argentina
Argentina Myriam Bregman: “El de Milei es un típico gobierno neoliberal con recetas ortodoxas clásicas”
Quien fuera candidata de la izquierda a la presidencia en las elecciones en las que Milei salió victorioso, evalúa las consecuencias del gobierno de La Libertad Avanza y las respuestas que están dando los distintos actores políticos.

Últimas

Ocupación israelí
Palestina El Salto te ofrece una camiseta para apoyar económicamente a la UNRWA
No cesamos de buscar nuevas vías para visibilizar un mayoritario clamor social que pide un alto el fuego al que apenas se da cabida en el discurso mediático convencional. Todos los beneficios de esta campaña irán destinados a la UNRWA.
Maternidad
Maternidades Reaprender la espera
El tiempo de gestación es largo y va a un ritmo distinto al que acostumbras: el ritmo natural al que desarrolla una playa, un monte, un océano. Y no estamos ya habituados a darle la mano a la pausa.
Momus Operandi
Momus operandi Todo es una narración
Nos dicen que las mentiras son la única realidad. Que aprendamos a mentirnos, que nos engañemos, que no nos importa la salud, ni los derechos laborales, ni las violencias estructurales.
Accidentes laborales
Accidentes laborales Detenidos tres empresarios en Galicia tras la muerte de un migrante que trabajaba sin equipo de protección
El joven de 28 años, que estaba empleado con un contrato irregular, falleció el 26 de febrero tras precipitarse desde una carretilla elevadora sin la protección necesaria para esa labor.
Derecho a la vivienda
Derecho a la vivienda La PAH València clama por el derecho a una vivienda digna: “¿Duermen tranquilos?”
Centenares de personas protestan frente al palacio de la Generalitat para exigir que se haga efectivo el derecho a la vivienda ante la insoportable alza de los precios.
Sidecar
Sidecar Crisis intratable en la República Democrática del Congo
Una y otra vez los actores externos han fracasado a la hora de contener la escalada de violencia en la República Democrática del Congo.
Deportes
Rugby femenino +35 Las Milnoh Granada, un club de rugby femenino +35 creado y gestionado por mujeres
32 mujeres nacidas en mil novecientos y pico, federadas en un equipo que les ha dado un espacio propio, sentido de pertenencia, una tribu donde “yo soy porque somos”

Recomendadas

Ríos
Radiografía fluvial de España La tierra que no amaba sus ríos
Los ríos ibéricos agonizan. Casi la mitad de las masas de agua está en mal estado. Presas, sobreexplotación, contaminación y crisis climática son sus principales amenazas, con la agroindustria como mayor agresora.
Memoria histórica
Marc Solanes “Mi bisabuela luchó en el frente y fue considerada una mala madre, pero lo hizo por sus hijas”
En ‘Las niñas de Elna’ (Pollen, 2024) el periodista reconstruye la historia de las mujeres de su familia resolviendo enigmas para resignificar la imagen de la mujer en la historia.
Euskal Herria
Korrika Correr a favor del euskera cruzando fronteras
La Korrika es el mayor evento de Euskal Herria. En la última edición de esta carrera de más de 2.500 kilómetros ha participado un tercio de la población vasca.
Cine
María Alché y Benjamín Naishtat “El cine puede proponer imágenes y reflexionar, y por eso Milei necesita destruirlo”
María Alché y Benjamín Naishtat dirigen ‘Puan’, una película optimista y amarga, entre la comedia y el cine social, que ofrece nuevas lecturas tras los primeros cien días de gobierno de Milei en Argentina.