Cárceles
Voizes, o encerro en primeira persoa

Giada, Wil e Quiroga puxeron en marcha Voizes en 2015 como un arquivo internacional de entrevistas en vídeo con persoas que deixaron parte da súa vida nun penal. Son conversas sinceras que desmitifican a experiencia da cadea, onde a pregunta ‘que fixeron’ deixa de aplicar, para pasar a ‘que sentiron’.

Cantas veces escoitamos en primeira persoa o que supón un ano, cinco, dez, de encerro? Como é o día a día, como te sentes, como te tratan. Como transforma a túa vida unha condena. E cando saes, a que te enfrontas?

Rachar co silencio que envolve o sistema penitenciario, ter a oportunidade de escoitar a voz das persoas que deixan parte da súa vida nunha cela agochada deliberadamente, convértese nunha ferramenta moi útil para analizar a sociedade na que vivimos, e tamén para pensar colectivamente a sociedade que desexamos construír.

Giada, Wil e Quiroga comezaron co proxecto audiovisual Voizes no marco do 15M coa idea de arrincar unha conversa reflexiva sobre o sistema penitenciario. Incorporan no debate a persoas que pasaron un mínimo de dous meses sen liberdade, co proceso rematado, ou en vías de facelo. Durante permisos, sempre fora do marco da institución. Isto permitiulles falar con máis liberdade da súa experiencia, e mantendo o anonimato.

Giada conta por que decidiron facelo dese xeito: “Voizes expón o que é o cárcere contado pola xente que pasou polo cárcere. Queriamos que fixeran parte do diálogo para o cambio”. Wil contextualiza: “Existen moitos estereotipos do que é a cadea desde fóra, desde a xente que non estamos nin estivemos nunca en prisión, incluso desde a xente que é crítica co sistema penitenciario. Xurdiu a necesidade de preguntarnos que é o cárcere e outros centros de detención vista e contada pola xente que está dentro”.

Preguntamos sen ter estado presas

Empregan un cuestionario base con preguntas comúns a todas as entrevistas, que vai evolucionando. “Decatámonos de que o noso cuestionario, aínda que é moi aberto, non se adapta as diferentes realidades que imos atopando”, lembra Giada. O cuestionario ten que ir mudando. Ímonos adaptando e aprendendo con cada conversa”.

Queremos fuxir da imaxe estereotipada do cárcere que producen os medios de comunicación”, explica Quiroga. “Buscamos unha visión máis global que coloque o protagonismo na persoa que fala”. Tamén queremos abordar outros tipos de encerro, non só as cadeas”.

CASTIGO OU REHABILITACIÓN?
Cando entras nun centro psiquiátrico é moi difícil saír. Machácante coa medicación: 700 de Depakine, 15 de Abilify, 25 de Seroquel. É unha salvaxada de medicación e cando me queixaba dicían que era baixa para o meu trastorno”. Así fala unha muller latinoamericana que despois de dous anos de prisión preventiva á espera de xuízo no Centro Penitenciario de Briáns (Catalunya), foi diagnosticada cun transtorno psicolóxico e condenada a cinco anos máis na UHPP (Unitat Hospitalització Psiquiátrica Penitenciària) de Briáns. “Despois de dous anos sen ningún tipo de brote nin problemas”, comeza unha nova etapa no seu encerro, pero tamén na sua vida: “Etiquetar as persoas é moi delicado, trabúcanse moitas veces. Cometes un acto nun momento concreto e condénante de por vida. Esa historia de que na cadea te reinsertas é mentira, o cárcere reproduce os problemas”. Noutra entrevista, un mozo catalán que cumpriu condena na Modelo explica que “todo está pensado para que a xente se esqueza das persoas presas. Os horarios dos autobuses non coinciden cos das visitas, se non tes coche tes que botar todo o día para ver vinte minutos a unha persoa. Estando encerrado non podes aportar moito ás persoas que veñen, por non dicir nada, e a xente, para coidarte, ten que investir moito tempo en ti. Vese a intención de que a xente se esqueza da xente que está alí. Penso que realmente o castigo é a soidade, que as persoas presas se sintan soas”.

Voizes agora mesmo é un proxecto en expansión composto de dezaoito entrevistas a persoas presas en cadeas de tres países. Teñen un crowdfunding en Chuffed.org, unha plataforma de captación de fondos para proxectos con fins sociais, que conclúe o 19 de novembro. O obxectivo do mecenado é chegar como mínimo a duplicar o número de experiencias do arquivo, e mellorar a web para facer máis práctica a navegación polas entrevistas. Pero sobre todo, o que buscan é convidar a facer parte do proxecto a colectivos e persoas achegadas á realidade das cadeas. “O ideal é que de agora en diante non participemos no proceso das entrevistas”, afirma Quiroga, “se non que poidamos encargalas ás propias comunidades de apoio ou ás persoas máis achegadas. Deste xeito, sairán cuestións nas que nós non caemos, pero de moito interese”.

Voizes_3

EXPLOTACIÓN E LUCRO
Aprovéitanse da túa necesidade. De que chegas e non tes nada”, comenta un mozo brasileiro. “Os prezos do economato son moi altos e teste que buscar a vida como podes. Hai días que traballas por 3 euros. Fante chantaxe, se queres a condicional tes que traballar. Se non queres un traballo, danche outro. E hai xente que a teñen explotada ata a fin, e cando lles quedan catro días para rematar a súa condena, depórtanos ao seu país”. “É un paradoxo que un centro público proporcione man de obra tan barata. Baixo a teoría da rehabilitación e da adquisición do habituamento ao traballo, o que se agocha é unha explotación laboral”, afirma un empresario catalán que entrou voluntariamente a cumprir sete meses. “Isto é un negocio, a finalidade non é rehabilitadora, é puramente económica”. Noutra entrevista, un mozo que pasou un breve período de tempo en prisión comenta que “podías ter televisión ou radio na cela, e se non a tiñas, podías mercala”. Iso si, só hai un modelo que vende en exclusiva El Corte Inglés. O mesmo pasa cos ordenadores aos que teñen dereito os estudantes. “O economato convírtete nun consumidor, rexistra os beneficios dunha mediana superficie. A comida de prisión é deficitaria, e tamén os lotes de hixiene, faste dependente do economato, que é xestionado por empresas privadas”, denuncia un mozo de Barcelona que cumpliu condea no cárcere da Trinidad.
 

Voizes_2

As bases e as voices

Wil, Giada e Quiroga abren con Voizes as vías para o diálogo arredor do sistema penitenciario. “Facemos unha análise crítica das cadeas e pensamos que con este traballo favorecemos o debate. O cuestionario busca repostas a cuestións importantes como quen está principalmente no cárcere, ou se é un sistema de castigo que non busca a rehabilitación”. Fan unha análise das entrevistas: “Suponse que resolve conflitos, pero o que fai é aumentalos e crear máis. Esta é unha resposta unánime. Todas as persoas coinciden en que foi un proceso traumático. Non hai respostas correctas, non buscamos adoutrinar na loita anticarceraria. Pensamos que recollendo todo este material propiciamos a reflexión de que este sistema non funciona, que hai que cambialo profundamente”, engaden. “Non é a nosa intención facer un documento aséptico, o noso obxectivo e contribuír a cambiar o sistema penitenciario tal e como se entende a día de hoxe, cuns niveis de encarceramento que non responden a ningún tipo de alarma social xustificable”.

QUEN HAI DENTRO?
Hai moitas mulas e prostitución ilegal. Tamén moitas por roubos e algúns homicidios. Hai moita xitana, moitísima, coma min”. É o relato dunha rapaza que cumpriu seis anos de condena no cárcere de Wad Ras. “E moitas latinas, tamen romanesas e rusas. Españolas moi poucas”, subliña. Todas as voces que descubrimos no arquivo inciden na mesma idea, o cárcere ten un marcado carácter de clase e racialización. “Se fose español, ao ano e 3 meses podía ter o meu primeiro permiso, pero eu non. Eu tiven que agardar dous anos e medio por non ter a ninguén aquí”, conta un mozo brasileiro. “O 90% da xente que está dentro procede do chanzo socio cultural máis baixo. Moitos son toxicómanos que entraron na cadea por cuestións de drogas ou delitos contra a propiedade e hai unha gran cantidade de inmigrantes”, comenta outro rapaz. “Aí dentro maioritariamente é xente pobre, moitos estranxeiros e moitísimos xitanos. Sobre todo xente pobre e sen recursos”, engade outra das voces do arquivo.

Informar de un error
Es necesario tener cuenta y acceder a ella para poder hacer envíos. Regístrate. Entra en tu cuenta.

Relacionadas

Cárceles
El Salto Radio Vigilar y castigar 50 años después
Leer el libro fundacional de las sociedades disciplinarias cuando ya somos otra cosa
Opinión
Opinión No habrá paz sin las presas
Mantener hoy silencio respecto a la necesaria inclusión de la liberación de los presos y las presas palestinas en las conversaciones del alto al fuego es una postura solamente excusable en un supremacismo blanco más interesado.
El Salto Radio
El Salto Radio Te llamo desde mi muro: recordando a Marcos Ana
Cuando volvamos la vista atrás, que sea siempre para iluminar el presente… Hoy encendemos esa luz a través de la vida de Marcos Ana, y os podemos asegurar que hay motivos.
#3113
14/11/2017 19:41

Que proxecto tan necesario, moitas grazas non o coñecía.

1
0
Baleares
Un modelo insostenible El rechazo a la turistificación se expande en Canarias, Baleares y Barcelona
Tras la masiva manifestación en las Islas Canarias del pasado mayo, Palma de Mallorca, Barcelona y San Sebastián salen este 15 de junio a la calle contra un modelo de turismo desmedido insostenible para el territorio y sus habitantes.
Violencia machista
El Estado que revictimiza Violencia institucional: “Si lo hubiera sabido antes, no hubiera denunciado nunca”
Rocío ha sufrido violencia psicológica, física y sexual por parte de su expareja. Y también violencia institucional en todas las puertas de la red de recursos institucionales que ha ido atravesando.
Crónica
Justicia En la sala de un juicio a una madre protectora
Esta es una crónica de un juicio a una mujer que pidió medidas por sospechar de abusos sexuales a su hija en el domicilio paterno sin que ninguna institución moviera un dedo y, un mes después, cogió un vuelo a su país para intentar protegerla.
PSOE
Crisis de Gobierno “El Gobierno está en la UCI”: los aliados de Sánchez afilan el discurso en clave electoral
A la espera de nuevas pruebas que puedan afectar directamente al presidente del Gobierno o algún indicio de financiación ilegal del PSOE, Podemos radicaliza su crítica al bipartidismo y Sumar habla de “un cambio de 180 grados”.
Oriente Medio
Oriente Medio Decenas de muertos en una noche de sirenas y misiles cruzados entre Israel e Irán
Después del ataque israelí contra la infraestructura energética y militar iraní, cientos de misiles iraníes atraviesan el cielo israelí e impactan en Tel Aviv, Bat Yam, Tamra y Haifa.
Editorial
Editorial Justicia irracional
Por acción o por omisión, las instituciones violentan a las mujeres. Se llama violencia institucional.
Relato
Relato Rendirse
A mi pesar me tocaba compartir mesa con aquellos documentos y, como estaba de los primeros (no lo habría imaginado al llegar), ya no conseguía quedar por encima, con lo que me gusta.
Opinión
Opinión Amor, alienación y nostalgia en la obra de Wong Kar Wai
El cine de Wong Kar Wai logró captar la avalancha de nostalgia que florecía en el capitalismo tardío frente a la desorientación y la enajenación de los propios sujetos sociales.
Galicia
Galicia Activistas bloquean una planta de Altri en Portugal y avisan de que frenarán su expansión en Galicia
El grupo atrancó con cadenas y soldadura las entradas de la planta de Celbi en Leirosa, en la mayor acción directa hasta el momento contra la expansión de la multinacional papelera en territorio gallego: “O povo é quem para Altri”.

Últimas

Madrid
Movimiento republicano Miles de personas claman en Madrid contra la monarquía y por la República
En el 11 aniversario de la proclamación de Felipe VI, una marcha unitaria reclama que este reinado sea el último de España.
Tribuna
Tribuna Almacenamiento energético de Enlight Renewable Energy en Huesca: lavado verde de la imagen de Israel
VV.AA.
La empresa israelí Enlight Renewable Energy tiene intención de construir un parque de baterías para energías renovables en el pirineo oscense. Operación que el Gobierno debería prohibir por la contribución de la compañía a la ocupación ilegal israelí
Ocupación israelí
Movilizaciones Un centenar de organizaciones de 26 países denuncian a la empresa vasca CAF y su tren del apartheid
Más de 50 localidades salen a la calle este fin de semana para señalar a la empresa que construyó el tranvía que conecta Jerusalén con territorio ocupados y exigir el fin del genocidio en Gaza.
La vida y ya
La vida y ya Un rato de cada lunes
Pero, lo más coincidente ha sido, expresado de distintas maneras, su agradecimiento hacia ese lugar. Su lugar elegido.
Ocupación israelí
Ocupación Israelí La policía egipcia impide con violencia la marcha internacional a Gaza
La marcha de 4.000 personas a Gaza es reprimida por la policía del régimen de Al-Sisi. La organización pide a las embajadas que reaccionen y protejan a sus ciudadanos.
Más noticias
Galicia
Crowdfunding O Salto Galiza abre un crowdfunding para empapelar a Altri
Queremos investigar a los responsables políticos y empresariales del que podría ser el mayor atentado ambiental de la historia reciente de Galicia.
Que no te lo cuenten
El Salto Radio De océanos y detenciones
VV.AA.
La acidificación del agua marina supera sus límites mientras Israel aborda la Flotilla por la Libertad.
Análisis
Análisis del CIS La calma antes de la tormenta: la dimisión de Santos Cerdán como punto de inflexión
El último barómetro del Centro de Investigaciones Sociológicas (CIS) ha muerto pocas horas después de nacer por la dimisión de Santos Cerdán, aunque sirve como foto fija de un escenario que favorece a la derecha.

Recomendadas

Consumo
David Sánchez “Shein está diseñado para crear adicción a través de patrones muy oscuros”
David Sánchez Carpio es director de la Federación de Consumidores y Usuarios (CECU), una de las organizaciones que han denunciado al gigante chino de venta de ropa por internet ante la Comisión Europea. “No hay que culpabilizar a los consumidores".
Rap
Rap Los Chikos del Maíz: “La música urbana está llena de fachas y votantes de Vox”
Tras un fin de gira accidentado, Toni y Nega dan una tregua indefinida a su proyecto con dos conciertos en Madrid. Horas antes de llenar la sala en la primera cita, visitan la redacción de El Salto.
Río Arriba
Río Arriba Luis González Reyes: “Vivimos en un mundo en la que la escasez es un elemento central”
Primera entrevista del programa Río Arriba en formato podcast y vídeo donde hablamos de las nuevas guerras neocoloniales por recursos en la era de Trump y Putin, de la escasez, del decrecimiento y el colapsismo.
Pensamiento
Economista Clara Mattei: “El liberalismo y el fascismo están unidos en su protección del orden del capital”
El ambicioso ensayo 'El orden del capital' nos traslada al Reino Unido y la Italia de la I Guerra Mundial, que se contemplan como un momento bisagra: el auge de socializaciones y cooperativizaciones que tuvo lugar durante la contienda y la inmediata posguerra fue abortado a través de un 'shock' austericida destinado a restaurar la centralidad de los grandes capitales.