Turismoa politiza dezagun!

Bilbo hiri turistiko bihurtu da, eta azken urteetan herritarren irudikarian gogor errotu dira aldaketa honen irudiak eta dagokien marketina: turismoa, berez omen da ona bilbotarrontzat eta poz handiz jaso behar omen dugu hiriaren aro berri hau, aukera paregabea baita guztiontzat. Antza denez, sistema ekonomikoaren mugimendu misteriotsuei esker, Bilbo munduko hiri onena bihurtu da eta mundua bera gurera etortzeko irrikaz dago.

Baina hirian agertu berri diren errealitate batzuk ez datoz bat kontakizun ideal horrekin, eta kezka piztu da auzo batzuetan, batez ere, Zazpikaleetan eta inguruneko auzoetan, Bilbin, kasu. Herri mugimenduan urte askotan zehar partekatua izan den hiri ereduari buruzko kritika plaza publikora heldu da, zorionez. Bilboko turismoaren eragin kaltegarriek erraztu dute, nolabait esateko, hiriko kontrakultura espazioetan eztabaida eta kritika.

Bilboko kaleetan izandako aldaketa erraz ikusten da, bereziki Zazpikaleetan bizi direnentzat. Aldaketa hau auzoko fisionomia eta nortasuna hasi da aldatzen, pixkanaka, baina diseinatuta zegoen planaren arabera. Hiriko erdigunea turismoaren zerbitzura diseinatu eta sortu dute, hala erabaki zutelako duela bi hamarkada ordezkari instituzionalek (udaleko eta Bizkaiko Foru Aldundiko EAJko arduradunek, alegia), baita ezezagunak diren “ameslari” boteretsu banaka batzuek ere, elkarte, enpresa eta fundazio ugaritan bilduta.

Hiri eraldaketa, hortaz, estrategia ekonomiko eta politikoa izan da hasieratik, operazio espekulatibo erraldoia hiria turistifikatzeko eta merkatu globaleko hirien arteko lehian sartzeko asmoz. Bilbo berria, egia esanda, oso berria ez da, kopia bat baizik. Industriaren oroimena, langileen borrokak eta ezkuturik dauden errealitateak isilaraziz postaleko Bilbo sortu dute. Prozesua, onar dezagun, arrakastatsua izan da, urte batzuetan ikusi baitugu nola agertu den gure aurrean hiriko fisionomia berria, bere industria oroimen eta arrasto guztiak ezabatuz.

Eta postalak saldu behar dira, jakina. Horretarako datoz turistak eta bisitariak, hiria kontsumitzera. “Dena turistarentzat” esan zuen Azkuna alkateak bere garai loriatsuetan eta egun, haren oinordekoek, apustu horri eusten diote hiri-eredu turistikoa sutsuki defendatuz kritika guzien aurrean. Zazpikaleak eta Bilbi auzoak apustu honen ondorioak hasi berri dira nabaritzen: masifikazioa, auzoko merkataritzaren desagerpena eta frankizien agerpena, pisu turistikoak eta prezioen igoera, elkarbizitza-arazoak eta abar. Munduko beste hiri turistikoetan ere gertatu da, bestalde; baina hemengo arduradunek eredua kopiatzen jarraitzen dute, arriskuak eta agortzea aintzat hartu gabe.

Aldi berean, Bilboko auzo gehienetan ere, ezkutuan dagoen periferiako hiri horretan, postalean agertzen ez den horretan, nabaritzen da turismoaren aldeko apustua. Badira urte asko aurrekontuetatik baliabide gehienak Bilboko erdigunera bideratzen direla, edertasun arkitektonikoa ez baita batere merkea, are gutxiago izen handiren batek sinatuta badator. Auzoak ahaztu dituzte eta bi Bilbo sortu direla baiezta dezakegu, desberdintasuna kronifikatuz, ahaztea historikoa baita.

Bilbon, hein handi batean, turismoa fenomeno berria da. Esan bezala, diseinaturiko prozesu teknokratiko eta ekonomiko baten emaitza da. Hau da, eztabaida, kontsulta eta demokraziarik gabeko prozesua izan da. Orain, emaitzak eta ondorioak ezagututa, politizatzeko aukera irekitzen da: gure egungo borroka garrantzitsuenetariko bat delakoan nago. Turismoa politiza dezagun!

* Andeka Larrea Larrondo Bilboko filosofo eta antropologoa da