Balea Cultural
Música, streaming e precariedade

A música en formato dixital comezou a circular pola rede mentres as grandes compañías discográficas aínda seguían a apostar por completo polo CD. Plataformas que permitían a descarga pirata destes arquivos dixitais como Napster comezaron a aparecer a comezos de século mentres aínda non existían verdadeiras alternativas legais e asumibles para mercar música en formato dixital.

A imparable popularización dos iPod nos anos 2000 comezou a deixar claro que o futuro da música non estaría nos discman, senón en pequenos dispositivos que cabían nos nosos petos. De maneira consecuente, a Apple lanzou a iTunes Music Store o 28 de abril de 2003 cun catálogo inicial de 200.000 cancións. O sistema resultaba moi cómodo, xa que permitía transferir de maneira rápida e sinxela estes arquivos aos iPod. Porén algo non remataba de funcionar: o prezo dos discos e das cancións non era moi diferente ao dun CD, e a calidade de son era inferior. A xente atopábase con dispositivos capaces de almacenar miles de cancións e ao mesmo tempo coa incapacidade de poder encher os mesmos con música adquirida de maneira legal sen gastar unha fortuna en arquivos dixitais.

No ano 2006 nace unha empresa sueca chamada Spotify, que en outubro de 2008 comezou a ofertar un servizo de música en streaming en varios países europeos. De súpeto, semellaba que se atopara a fórmula máxica: o streaming permitía escoitar un enorme catálogo de música de maneira legal, rápida e sinxela. A posibilidade de elixir empregar Spotify mediante unha subscrición de pago, que xa resultaba moito máis accesible que mercar música en iTunes, ou unha gratuíta na cal se reproducían anuncios entre as cancións, daba a sensación de que por fin se atopara un sistema capaz de garantirlle a todo o mundo cunha conexión á Internet o acceso á música na rede de maneira legal.

Durante os últimos dez anos o streaming non fixo máis que consolidarse como o sistema preferido pola xente de cara a escoitar música en formato dixital.

Novos competidores sumáronse ao mercado como Apple Music e Tidal. Así mesmo, o prezo das subscricións semellou acadar un punto estable. Polo xeral, unha subscrición premium mensual nos servizos de streaming custa o mesmo que mercar un único disco na iTunes Store. Cada vez temos menos razóns para descargar música de maneira pirata. Porén, segue a haber un problema. O streaming é un sistema que funciona de cara aos usuarios, pero non funciona de cara aos músicos.

A día de hoxe, Spotify está a pagarlles ao redor dun terzo de céntimo (0,00323 €) aos músicos por cada reprodución na súa plataforma. Esta cifra resulta vergoñenta. Poñamos por exemplo unha banda formada por catro membros. De cara a que cada un deles poida gañar uns mil euros ao mes terían que ser capaces de lograr máis dun millón de reproducións mensuais —en concreto, 1.238.390—, algo ao alcance de moi pouca xente. Noutros servizos de streaming estase a pagar algo máis que en Spotify. No caso de Apple Music, os músicos reciben 0,00637€ por reprodución, e Tidal chega a pagar máis de un céntimo por cada escoita (0,01044€). Con todo, polo xeral, estas cifras seguen a ser baixas.

É certo que hoxe en día as bandas acostuman máis enfocar seu modelo de negocio a obteren beneficios principalmente a partir de concertos e xiras ou da venda de merchandising e non a través do streaming. Con todo, non hai tanto tempo en que era factible que os músicos cobraran cartos porque a súa música fose escoitada.

De que maneira se pode explicar que os CD ou os cassettes, cos cales existían uns gastos adicionais de produción e distribución, fosen capaces de resultar máis rendibles para os músicos que os arquivos dixitais?

Numerosos artistas recoñecidos fixeron declaracións ao respecto durante os últimos anos. Os membros da banda Grizzly Bear publicaron un twit en 2012 no cal afirmaban que Spotify non é unha mala ferramenta para dar a coñecer a música, mais que dende o punto de vista económico apenas da beneficios. Thom Yorke, líder da banda británica Radiohead afirmou nunha entrevista en 2013 “I feel like as musicians we need to fight the Spotify thing. I feel that in some ways what’s happening in the mainstream is the last gasp of the old industry” (Sinto como músicos temos que loitar contra Spotify. Teño a sensación de que, en certas maneiras, o que está a pasar no mainstream é o último alento da vella industria).

En 2015, o membro da banda Portishead, Geoff Barrow, afirmou "I've got nothing against streaming a record. But I've got a lot against people giving my work away for free" (Non teño nada en contra de ter un disco en streaming. Pero si que teño moito en contra de que a xente regale meu traballo gratis). Máis recentemente, o ano pasado, o músico de Bristol preguntou polo Twitter cantos músicos que o seguían lograran gañar máis de 500 libras con Spotify, recibindo numerosas respostas de usuarios tamén molestos coa política de pago da compañía sueca.

Por se non fose suficiente con que Spotify apenas pague cartos aos músicos, o ano pasado xurdiron certas sospeitas de que a compañía estaba a posicionar cancións de artistas falsos nas súas listas de reprodución, as cales contan con moitísimas reproducións, para evitar terlles que pagar máis cartos aos músicos. Estes artistas falsos acostuman ser proxectos que existen soamente na plataforma Spotify e que non acostuman contar con máis de dúas cancións nos seus perfís, as cales acumulan moi frecuentemente varios millóns de reproducións.

Resulta bastante evidente que Spotify, por moito que os seus executivos tratasen de afirmar o contrario en numerosas ocasións, non se preocupa moito polos músicos. Tampouco podemos negar a realidade, e esta é que, a día de hoxe, o streaming é o sistema de máis éxito á hora de escoitar música de maneira legal. Ante este panorama poderíase formular a pregunta de que podemos facer os usuarios para non fomentar e facilitar a precariedade na industria musical?

En primeiro lugar, aínda que o sistema freemium (gratuíto con anuncios) ofertado por Spotify e outras compañías permitiu democratizar o acceso á música de maneira legal, semella non resultar nada proveitoso para os músicos. As plataformas que contan con servizo freemium e premium pagan máis aos músicos por cada reprodución cando esta é realizada dende unha conta premium. Por esta razón, no caso de que nolo poidamos permitir, apostar pola música en streaming por subscrición axuda aos músicos. Non hai que esquecer que boa parte das empresas que ofrecen música en streaming permiten realizar subscricións en grupo que permiten reducir o prezo da cota mensual ata un cuarto do total. Así mesmo, á hora de elixir que servizo de streaming contratar, buscar información sobre canto paga cada un deles aos músicos, a cal non é moi difícil de atopar, pode ser un factor ter en conta á hora de decantarnos por un ou por outro.

Tampouco debemos de esquecer que a música en formato físico segue a existir. A pesar de que cada ano que pasa o número de CD vendidos se reduce cada vez máis, o vinilo está a vivir unha nova xuventude. Case todos os discos lanzados hoxe en día están dispoñibles en vinilo, e se ben resulta máis caro que escoitar música en streaming, é un modelo de negocio que recompensa verdadeiramente ao artista e permite unha experiencia de escoita moi diferente.