Balea Cultural
David Simon, o xornalista obrigado a facer series

Vinte anos de oficio no Baltimore Sun ata que o deixou nun momento de transformación. No xornal deixouse de facer xornalismo, coma noutros tantos. Viviu nas súas propias carnes como o contido deixou de importar e as primicias, a imaxe e, en definitiva, a proximidade postelevisiva o inundaba todo.

David Simon_1
David Simon. Foto: Mucbound
28 abr 2018 12:00

A proliferación das plataformas de VOD (Video on Demand) como Netflix ou Amazon Video fai que teñamos produtos audiovisuais cada vez máis ao alcance das nosas mans, preparados e empaquetados para o noso consumo. Vivimos nunha efervescencia das series, unha burbulla que terá que explotar nalgún momento pero que de momento segue subindo e subindo dun xeito que non parece ter fin. Nalgún momento a terá e probablemente teña consecuencias bastantes importantes para a industria, pero hoxe non é momento de falar diso.

O paradigma comunicativo cambiou nas últimas décadas. O avance das tecnoloxías transformou o modelo de comunicación de masas nun de autocomunicación de masas -tal e como di o sociólogo Manuel Castells- no que os usuarios son seres individuais e que se comunican non só entre eles senón cos emisores de información. As series de televisión -aínda que o xeito de ver televisión fuxa precisamente do aparato orixinal- fanse para un nicho de público concreto. Analízanse os gustos dos consumidores a través de complexos algoritmos e prodúcese contido en virtude do que dite o código binario. Pero hoxe tampouco é momento de falar diso.

E de que é momento de falar? Do que importa, respondería calquera con dous ollos de fronte ante o espello da impunidade e dunha suposta liberade individual. E que importa? Preguntaría un curioso ao final da sala -probablemente con americana e lentes- cunha tonalidade chea de cinismo. “Da cidade de Baltimore , da guerra de Iraq, da Nova Orleans tras o furacán Katrina, dos baixos fondos do Nova York dos sesenta”. Sería unha posible resposta da imaxe que ten a miña cabeza de David Simon e a súa calva. Historias humanas que nun mundo no que se producen series de televisión nun xeito pseudofordista e co único fin de ser consumidas. Recentemente anunciou o seu último proxecto, A dry out, do que aínda non se sabe nada máis que a súa temática: as brigadas internacionais durante a Guerra Civil española.

David Simon_2
Fotograma de The Wire. Fonte: HBO
Antes de dedicarse a este mundo audiovisual, Simon foi xornalista. Vinte anos de oficio no Baltimore Sun ata que o deixou nun momento de transformación. No xornal deixouse de facer xornalismo, coma noutros tantos. Viviu nas súas propias carnes como o contido deixou de importar e as primicias, a imaxe e, en definitiva, a proximidade postelevisiva o inundaba todo. O que fai ao xornalismo ser merecedor dese nome é a interpretación. Cando xa non foi posible seguir facéndoo, conseguiu que outros interpretasen as súas historias aínda que fose dun xeito diferente.
Non se debe facer contido sen trasfondo. E isto é o que Simon demostra e con creces: é un xornalista que fai series de televisión, quizais o mellor herdeiro do Novo Xornalismo Americano.

O que non cambiou foi a súa deontoloxía profesional. En primeiro lugar, Simon sabe que un xornalista debe ser imparcial pero nunca neutral. Conta as súas historias dun xeito case documental -con feitos ficticios claro está- pero completamente verosímiles dentro do mundo no que se desenvolve a historia. Un mundo real, coma a vida mesma. Ou polo menos parte do mundo. Este laureado autor non xulga, amosa. Non recrimina, narra. Cos seus claroscuros, ninguén é bo, todos temos as nosas teimas e nun mundo de barro, ata o máis coidadoso se mancha.

Por outro lado, o xornalista que foi -e que aínda demostra ser aínda que a redacción do Sun quede xa moi atrás no tempo- ten un enfoque e un estilo característico. Mostra aos maltratados polo sistema capitalista, rompe o mito do “se queres podes”, do soño americano, dun emprendemento que non é posible. Se naces nunha barriada suburbial de Baltimore Oeste, por moitos cartos que gañes, non se pode escapar do xogo nin das súas normas. Ademais, as súas historias adoitan ser corais porque non lle interesa amosar un individuo, senón unha persoa, un colectivo, unha clase social ou incluso unha cidade, como é o caso de The Wire.

The Wire está considerada a obra mestra da filmografía de Simon. Se The Corner falaba dunha esquina da cidade, a obra que fala de Baltimore na etapa postindustrial, fala da cidade enteira. É unha serie na que saen policías pero non é unha serie policial, na que saen gángsters pero non é unha serie sobre ladróns, na que hai xogo político pero non é unha serie sobre políticos. Pero si sobre política, sobre o determinismo dos habitantes dunha cidade. En palabras de Simon “é unha novela visual” tanto por estrutura como por tratamento. Despois chegaría Tréme, Generation Kill ou The Deuce pero nunca chegou un produto tan redondo.

David Simon_3
Fotograma de The Deuce. Fonte: HBO
David Simon, aínda tendo unha obra mestra nas súas mans, nunca tivo as mellores audiencias, nin foi aclamado mundialmente polas súas obras. Non o agardaron en aeroportos, ninguén -agardo realmente que sexa así- se pelexou por tocalo. Por que? Por unha simple premisa que sempre leva implícita nas súas obras: “que se foda o espectador medio”. Non hai explosións, non se espectaculariza a morte, non se contan inmediatamente as causas dos feitos -ás veces nin sequera se contan con palabras. Teñen numerosas capas. O máximo expoñente neste senso é Tréme, que “dende o propio título é unha declaración de intencións que vai ser todo o contrario a unha serie mainstream”, sostén Jorge Carrión, autor de Teleshakespeare.

Isto tamén lle vén do xornalista que ten no sangue. Non se debe facer contido sen trasfondo. E isto é o que Simon demostra e con creces: é un xornalista que fai series de televisión, quizais o mellor herdeiro do Novo Xornalismo Americano. Dende logo, creo que todos os consumidores debemos dar grazas por iso. Curiosamente triunfa no medio que o botou indirectamente do seu traballo. Ironías da vida.

Hoxe non é momento de falar diso pero a obra mestra da que falei antes estivo sempre coa ameaza enriba de cancelarse. Estivo a punto de ser trasladada a Atlanta polas presións do Concello de Baltimore. É unha serie que apenas tiña apoios comerciais e que nunca se faría se HBO non puxese empeño na súa produción. Serializouse Homicidio, un libro do propio Simon sobre Baltimore para a NBC, unha canle de televisión convencional. Jon Fontana era o guionista principal e o produtor executivo. “Cando Fontana quixo escribir tres capítulos seguidos nos que un violento traficante de drogas escapaba a todo castigo, dixéronlle que só lle permitirían facelo se os detectives disparaban e mataban o vilán ao final do cuarto episodio”, declara o propio Simon respecto ao modelo televisivo non premium.

Amosar o mundo capitalista dun xeito realista no que os pobres son pobres e os ricos se aproveitan deles non conviña. Tampouco mostrar unha sociedade na que hai unha drogadicción absoluta e persoas sufrindo a desindustrialización. Todo debe ser de cor de rosa para os que poñen os cartos. A publicidade mata os medios. Ao igual que os xornais soamente poden ser contra hexemónicos se os propios lectores os financian. Ou é así ou, aínda que se queira, non haberá marxe de manobra.

Informar de un error
Es necesario tener cuenta y acceder a ella para poder hacer envíos. Regístrate. Entra en tu cuenta.

Relacionadas

Balea Cultural
‘Star Wars’: As dúas caras da nostalxia

A historia de como Disney mercou os dereitos da saga de Star Wars sen ter antes unha idea clara de que facer con ela.

Balea Cultural
‘Casablanca’: revisitando o mito
De cando en vez non está de máis visionar de novo un dos grandes expoñentes do cinema clásico de Hollywood.
Educación pública
Iglesia Semana Santa: negocios, procesiones en colegios, inmatriculaciones y fervor
Más allá de la expresión cultural, la Semana Santa tiene una esfera económica que genera millones de euros y otra social que le sirve a la Iglesia Católica para legitimar sus privilegios dentro del Estado español.
Industria
Transición industrial Mecaner, un cierre injusto o cuatro alternativas con mirada ecosocial para mantener la fábrica de Urduliz
ESK y LAB han presentado el ‘Plan de Transición Ecosocial’ que ha elaborado la cooperativa Garúa como una herramienta para la búsqueda de soluciones al ERE propuesto por la multinacional Stellantis.
Palestina
Palestina Viaje al fondo del horror
El fotoperiodista Javier Bauluz cubrió la primera Intifada, la primera gran rebelión del pueblo palestino desde la creación del estado israelí.
Argentina
Argentina Myriam Bregman: “El de Milei es un típico gobierno neoliberal con recetas ortodoxas clásicas”
Quien fuera candidata de la izquierda a la presidencia en las elecciones en las que Milei salió victorioso, evalúa las consecuencias del gobierno de La Libertad Avanza y las respuestas que están dando los distintos actores políticos.
Maternidad
Maternidades Reaprender la espera
El tiempo de gestación es largo y va a un ritmo distinto al que acostumbras: el ritmo natural al que desarrolla una playa, un monte, un océano. Y no estamos ya habituados a darle la mano a la pausa.
Momus Operandi
Momus operandi Todo es una narración
Nos dicen que las mentiras son la única realidad. Que aprendamos a mentirnos, que nos engañemos, que no nos importa la salud, ni los derechos laborales, ni las violencias estructurales.
Ríos
Radiografía fluvial de España La tierra que no amaba sus ríos
Los ríos ibéricos agonizan. Casi la mitad de las masas de agua está en mal estado. Presas, sobreexplotación, contaminación y crisis climática son sus principales amenazas, con la agroindustria como mayor agresora.
Accidentes laborales
Accidentes laborales Detenidos tres empresarios en Galicia tras la muerte de un migrante que trabajaba sin equipo de protección
El joven de 28 años, que estaba empleado con un contrato irregular, falleció el 26 de febrero tras precipitarse desde una carretilla elevadora sin la protección necesaria para esa labor.

Últimas

Ocupación israelí
Palestina El Salto te ofrece una camiseta para apoyar económicamente a la UNRWA
No cesamos de buscar nuevas vías para visibilizar un mayoritario clamor social que pide un alto el fuego al que apenas se da cabida en el discurso mediático convencional. Todos los beneficios de esta campaña irán destinados a la UNRWA.
Derecho a la vivienda
Derecho a la vivienda La PAH València clama por el derecho a una vivienda digna: “¿Duermen tranquilos?”
Centenares de personas protestan frente al palacio de la Generalitat para exigir que se haga efectivo el derecho a la vivienda ante la insoportable alza de los precios.
Sidecar
Sidecar Crisis intratable en la República Democrática del Congo
Una y otra vez los actores externos han fracasado a la hora de contener la escalada de violencia en la República Democrática del Congo.
Deportes
Rugby femenino +35 Las Milnoh Granada, un club de rugby femenino +35 creado y gestionado por mujeres
32 mujeres nacidas en mil novecientos y pico, federadas en un equipo que les ha dado un espacio propio, sentido de pertenencia, una tribu donde “yo soy porque somos”
América Latina
Caribe Haití: el fracaso neocolonial y el “eterno castigo de su dignidad”
La crisis de gobernabilidad que vive Haití después del alzamiento paramilitar que liberó a más de 3.600 presos y expulsó al primer ministro es un capítulo más de una historia colonialismo y dependencia.
Trabajo sexual
Estudio sobre trabajo sexual De la Policía, los dueños de locales y los clientes: así es la violencia que sufren las trabajadoras sexuales
Las trabajadoras sexuales sufren múltiples violencias y un estudio las recoge en sus propios términos. Las violencias más frecuentes por parte de los clientes consisten en la retirada del condón sin consentimiento o malos tratos verbales.
Urbanismo
Urbanismo La nueva Ley del Suelo va al Congreso bajo la acusación de fomentar pelotazos urbanísticos
Sumar y Podemos no garantizan el apoyo a la ley, que limita las posibilidades de declarar nulos los planes urbanísticos, así como la acción ciudadana contra las irregularidades urbanísticas.

Recomendadas

Memoria histórica
Marc Solanes “Mi bisabuela luchó en el frente y fue considerada una mala madre, pero lo hizo por sus hijas”
En ‘Las niñas de Elna’ (Pollen, 2024) el periodista reconstruye la historia de las mujeres de su familia resolviendo enigmas para resignificar la imagen de la mujer en la historia.
Euskal Herria
Korrika Correr a favor del euskera cruzando fronteras
La Korrika es el mayor evento de Euskal Herria. En la última edición de esta carrera de más de 2.500 kilómetros ha participado un tercio de la población vasca.
Cine
María Alché y Benjamín Naishtat “El cine puede proponer imágenes y reflexionar, y por eso Milei necesita destruirlo”
María Alché y Benjamín Naishtat dirigen ‘Puan’, una película optimista y amarga, entre la comedia y el cine social, que ofrece nuevas lecturas tras los primeros cien días de gobierno de Milei en Argentina.