Movilidad
Soñan os políticos con coches eléctricos?

A promesa do coche eléctrico estase a converter nunha icona da chamada "Transición Enerxética". Mais canto ten de mito irrealizable?

Coche eléctrico_1

Coordinador do Instituto Resiliencia

18 ene 2019 06:00

Parafraseando o título da novela de Philip K. Dick no que se baseara a película Blade Runner, é preciso preguntármonos se os nosos políticos están a soñar con coches eléctricos ou realmente esta "transición" da mobilidade que nos comezaron a vender é algo realizable. Poñendo atrancos por un lado para eliminar paulatinamente (algúns) vehículos movidos a petróleo, mentres comezan a apuntar nos discursos e nas medidas de goberno cara á promoción dos eléctricos, os nosos gobernantes dan a entender que as autovías han estar cheas de coches eléctricos de aquí a poucos anos. Mais imos facer algunhas preguntas necesarias para comprender de que nos están a falar en realidade.

O coche eléctrico é un medio de trasporte que non contamina? Falso. En primeiro lugar, a construción de calquera vehículo, leve motor de combustión ou non, require extraer e traballar os materiais (minaría, fundición, moldeado, plásticos, fibra de carbono, vidro, etc.), transportalos (sumando en total milleiros de quilómetros ao seu lombo), ensamblalos nas factorías, e finalmente facelos chegar aos concesionarios onde se venden. Todo ese proceso implica un gran consumo de enerxía, en boa medida fósil, e polo tanto emisións de gases de efecto invernadoiro. Xa que logo, o coche "neutro en carbono" ou "de emisións 0" non existe, e xa cando sae de fábrica ten consumido a enerxía equivalente a uns 20 barrís de petróleo (máis ou menos o que gastaría un coche en gasolina para percorrer 78.000 km, case 2 voltas completas ao planeta!). E mesmo se ten calculado que esa enerxía é meirande no caso dos coches eléctricos, por culpa da batería e da electrónica. En segundo lugar, e partindo deste gasto inicial, xa se pode entrar a diferenciar en canto á enerxía que consume para circular un tipo de coche e mais o outro. Aquí son coñecidas as emisións dos coches de gasolina e gasóleo, mais non tanto as dos coches eléctricos. Porque o que se ve á primeira vista é que non teñen tubo de escape polo que saia fume ningún; porén, o que si fumea son as centrais térmicas (carbón), de ciclo combinado (gas natural) ou nucleares (uranio) que xeran os electróns cos que se cargan as baterías destes coches supostamente "limpos". Se tomamos a composición media da enerxía que se consume en España en forma eléctrica veremos que menos dun 50% procede de fontes chamadas "renovables". Así pois, o coche eléctrico afasta a contaminación aos lugares onde se produce a electricidade, pero non a elimina.

O coche eléctrico non é "de emisións cero": afasta a contaminación aos lugares onde se produce a electricidade de orixe non renovable.

Si, pero, a mobilidade eléctrica é o futuro, non si? É, e non é. É, porque unha vez se esgoten os combustibles fósiles, o transporte eléctrico poderá seguir tendo un lugar dentro das diversas modalidades de trasporte sostible (outras son vellas coñecidas da nosa especie: a tracción animal, a navegación a vela...; e diversos enxeños relativamente modernos e sostibles: a bicicleta, os dirixibles...). Mais non é "o futuro" no sentido que está implícito en todas as mensaxes que se lanzan desde os gobernos e desde a industria do automóbil: non poderemos ter 1.500 millóns de coches eléctricos como hoxe temos de combustión. E non poderemos, por varias razóns. En primeiro lugar, o custo enerxético e material de fabricalos. Fabricar 1.500 millóns de coches, consumiría aproximadamente 21.000 millóns de barrís de petróleo. E se temos en conta as emisións da súa fabricación, que se poden situar entre 5 e 35 toneladas de CO2 por vehículo, implicaría unhas emisións totais de até 52,5 xigatoneladas de CO2, que é o 141% de todo o CO2 emitido no mundo no 2018!

Seat cadena montaje
Foto:SEAT

Vale, adiantariamos o esgotamento do petróleo e emitiriamos aínda máis CO2, pero... podería compensar facelo, non si? Dificilmente. En primeiro lugar porque a situación da mudanza climática é de tal emerxencia que suporía un erro suicida: no canto de deter as emisións, engadir case 1 ano e medio de emisións adicionais. Iso aceleraría aínda máis a mudanza climática, ¿e non era o coche eléctrico unha solución para a mudanza climática? Á parte do feito de que é dubidoso que existise o material preciso para fabricar 1.500 millóns de baterías e para ilas repoñendo cada poucos anos (as baterías teñen unha vida útil que, loxicamente, depende moito do seu uso, pero que sabemos que é duns poucos anos, no mellor dos casos): se tomamos para o cálculo unha batería con 3 quilos de litio, fabricar ese millardo e medio consumiría, dun golpe, un terzo de todas as reservas mundiais deste estratéxico mineral. En calquera caso, esa enerxía e eses materiais finitos poderían —e deberían— ser utilizados para outras cuestións realmente críticas para a sociedade. E iso lévanos a formular unha pregunta básica: cantos dos nosos desprazamentos actuais son realmente precisos e cantos deles se poderían evitar con medidas de reorganización social?

A enerxía e material finitos precisos para substituír o parque mundial por coches eléctricos sería mellor utilizalos para verdadeiras necesidades.

Pero, facer o trasporte "sustentable" non consiste simplemente en trocar motores de combustión por eléctricos? Falso. Iso non pode ser sustentable, polos problemas de enerxía, contaminación e materiais mencionados. A transición a un trasporte sustentable debe comezar por reducir a hipermobilidade que caracteriza o noso actual e insostible modo de vida. Debemos reducir, e moito, os desprazamentos das persoas e das mercadorías (neste último caso revertendo boa parte da irracional mundialización económica). Iso non se fai trocando un tipo de coche polo outro. Iso implica repensar o comercio a nivel nacional e internacional, e reestruturar as nosas cidades e entornos rurais para que a xente teña que desprazarse menos, para que atope os seus servizos básicos, o seu traballo, o seu alimento e o seu lecer en distancias curtas, maximizando os percorridos a pé ou en vehículos particulares sustentables (principalmente bicicletas). E para cando haxa que percorrer distancias maiores, transporte colectivo público ou vehículos compartidos. A transición cara a unha mobilidade sustentable non é que signifique a fin do coche movido a petróleo, é que significa a fin do coche particular como produto de masas. Seguirá habendo coches despois do petróleo, si, mais só para servizos de urxencias, taxis, e para unha minoría de persoas que o poderán comprar e manter.

Daquela, o coche eléctrico non é para todos? Non, non pode ser un produto de masas. Os seus prezos son prohibitivos hoxe en día para a maioría da poboación e non hai indicios de que vaian baixar até os prezos habituais dos vehículos de motor térmico. Daquela, o coche privado volvería ser un artigo de luxo, como o foi nos inicios da automoción. Isto quere dicir que resultaría inxusto financialo (e, sobre todo, financiar as súas infraestruturas de recarga) desde os gobernos como se está comezando a facer, mesmo os locais, pois implicará un transvase de riqueza dos máis pobres —que nunca o poderán ter— para os máis ricos —que serán quen o gocen—.

Financiar o coche eléctrico desde os gobernos implica un transvase de riqueza da maioría a unha minoría que será a que o goce.

Entón, non teñen futuro os vehículos eléctricos? Teñen, mais non deste tipo nin tantos. É dicir, ten moito máis sentido construír vehículos lixeiros, nos que se aproveite moito mellor a axuda dunha pequena batería eléctrica (patinetes e bicicletas eléctricas, principalmente) e para cuxa fabricación se requira moitísimo menos material e emisións, e non coches de 1 Tn movidos enteiramente por baterías de gran capacidade. E, sobre todo, teñen sentido os vehículos eléctricos colectivos, como curiosamente xa existían nas cidades galegas hai un século: tranvías, trens, trolebuses, etc.

En resumo, non podemos soñar con 1.500 millóns de coches eléctricos: o único futuro realista do trasporte pode ser, ou ben coches eléctricos para uns poucos —que acabariamos pagando entre todos—, ou ben trasporte colectivo eléctrico para todos, complementando con pequenos vehículos, e se cadra tamén con algúns biocombustibles procedentes de residuos. Cal destes dous futuros é o que imos escoller?

Sobre este blog
O Centro de Saberes para a Sustentabilidade (CSS) é un Regional Centre of Expertise on Education for Sustainable Development recoñecido oficialmente pola Universidade das Nacións Unidas. Ten como misión fundacional “informar, sensibilizar e implicar a comunidade educativa e a sociedade no seu conxunto na promoción da transformación social necesaria para o cumprimento dos Obxectivos de Desenvolvemento Sustentable a través de experiencias cos pés na terra que fomenten a conservación, a sustentabilidade, a protección ambiental e a resiliencia“. O goberno do CSS é horizontal e democrático a través dun Consello Reitor formado por representantes de todos os axentes participantes. Máis información: http://www.saberes.eu
Ver todas las entradas
Informar de un error
Es necesario tener cuenta y acceder a ella para poder hacer envíos. Regístrate. Entra en tu cuenta.

Relacionadas

Decrecimiento
Ampliación aeropuerto La insostenible sostenibilidad de Barcelona
La ampliación del aeropuerto de Barcelona es un proyecto impregnado de la cultura del siglo XX, con evidentes implicaciones en la destrucción de una naturaleza y una ciudad que han alcanzado sus límites.
Río Arriba
Río Arriba Luis González Reyes: “Vivimos en un mundo en el que la escasez es un elemento central”
Primera entrevista del programa Río Arriba en formato podcast y vídeo donde hablamos de las nuevas guerras neocoloniales por recursos en la era de Trump y Putin, de la escasez, del decrecimiento y el colapsismo.
Tribuna
Tribuna Decrecimiento azul: un enfoque necesario para mares al límite
Mientras se celebra la UNOC3 y en el contexto de cambio climático y pérdida de biodiversidad al que nos enfrentamos se necesita —también en el mar— un cambio de paradigma donde el crecimiento y la ausencia de límites dejen de ser la norma.
#29297
18/1/2019 13:23

Muy buen artículo, Manuel, yo añadiría sin embargo muchas cosas importantes:
1.- Ahora las baterías de litio tienen entre 5 y 10 kg del mineral, como calculamos nosotras, según las cantidades de las explotaciones a cielo abierto que nos amenazan, una mina a cielo abierto cuyo mineral, ambligonita, tiene como mucho un 0.7 % de litio, daría para menos de 10.000 coches y destruiría para siempre miles de hectareas de suelo fértil, dejando a toda una comarca sin agua potable. ¿Es eso soste- qué? o es extractivismo sucio y devastador.
2.-Todo el oeste de la península ibérica está amenazado de minería de litio por culpa de los malditos coches eléctricos que serán sólo posibles para cuatro, y habría que cambiar la batería en menos de 5 años...como ya se explicó perfectamente en el Blog de Antonio Turiel: http://crashoil.blogspot.com/2016/12/apuntes-sobre-vehiculos-electricos.html
3.- El coche eléctrico necesita cobalto, y según los entendidos las reservas de cobalto son aún mucho más reducidas y localizadas y si se hiciera esa transformación sólo habría para 16 años!!
Bueno, pues qué es lo que están pensando los políticos y los que les asesoran de esa tan cacareada transición energética? Todo mentira. Todo imposición de la Inquisidora UE del norte de Europa, todo para unos pocos y muy pocos..
Y no quiero decir ya nada de las tierras raras y la que están liando. Gracias Manuel

5
0
Sobre este blog
O Centro de Saberes para a Sustentabilidade (CSS) é un Regional Centre of Expertise on Education for Sustainable Development recoñecido oficialmente pola Universidade das Nacións Unidas. Ten como misión fundacional “informar, sensibilizar e implicar a comunidade educativa e a sociedade no seu conxunto na promoción da transformación social necesaria para o cumprimento dos Obxectivos de Desenvolvemento Sustentable a través de experiencias cos pés na terra que fomenten a conservación, a sustentabilidade, a protección ambiental e a resiliencia“. O goberno do CSS é horizontal e democrático a través dun Consello Reitor formado por representantes de todos os axentes participantes. Máis información: http://www.saberes.eu
Ver todas las entradas
LGTBIAQ+
Mana Muscarsel “La amistad da más juego para salir de la lógica de la familia porque tiene menos reglas"
La autora y psicóloga argentina pone en valor la amistad frente a los modelos relacionales centrados en la pareja y la familia. Tampoco le interesa la familia elegida: “Marca una línea muy clara entre lo que pertenece y lo que no”.
Río Arriba
Río Arriba Javier Guzmán: “Desde la izquierda falta la visión de que el derecho a la alimentación es un tema básico”
Nueva entrevista de Río Arriba en formato podcast donde hablamos de soberanía alimentaria, políticas públicas relacionadas con la alimentación, tratados de libre comercio y sus efectos sobre la agricultura, ganadería y alimentación.
Análisis
Análisis La propuesta abolicionista de Igualdad, otro intento de regular el cuerpo de las trabajadoras sexuales
La figura de la prostituta no es solo una categoría laboral o una práctica sexual, sino que es uno de los dispositivos más antiguos y eficaces del patriarcado para disciplinar a todas las mujeres.
La vida y ya
La vida y ya La manera natural
Si te alejas un poco y miras a todo ese grupo desde fuera, podrías llegar a pensar que esa forma de construir vidas en común es un modo de resistir.
Gobierno de coalición
Gobierno de coalición Sánchez resiste, los aliados se ilusionan y Feijóo se llena de barro
Se apaga el ciclo político antes del receso de verano con un líder del PSOE que ve la luz al final del túnel, a pesar del desplome en las encuestas.

Últimas

Pesca
Pesca ¿Sostenible para quién? Detrás de las bambalinas del acuerdo de pesca sostenible entre la UE y Madagascar
Gracias a un acuerdo pesquero con la Unión Europea, en 2023 Madagascar autorizó el acceso a sus aguas territoriales a 65 barcos europeos. Aunque el acuerdo promueve una pesca “sostenible”, las técnicas empleadas agravan la crisis ecológica.
Salud mental
Salud mental Familia y escuela son los principales factores de protección para la salud mental de adolescentes LGTBI+
Las personas con una orientación sexual divergente con la heterosexualidad muestran mayor grado de depresión e ideación suicida que las heterosexuales. Los vínculos son clave para mitigar los riesgos, según un estudio.
Países emergentes
Cumbre de Brasil BRICS en la encrucijada: la cumbre que expuso su poder (y sus grietas)
Los próximos cinco años constituyen una ventana crítica para los BRICS, donde su hoja de ruta post-Río despliega ambiciones transformadoras cargadas de fragilidad.
Partidos políticos
Partidos políticos La extrema derecha se dispara en un CIS en el que el PSOE acusa el golpe del Caso Koldo
El barómetro mensual señala un empate virtual entre PSOE y Partido Popular y anticipa un crecimiento de Vox. El CIS no pregunta por el caso Koldo, pero éste se hace notar en el resultado.
Más noticias
Justicia
Juana rivas La defensa de Juana Rivas pide a España escuchar al menor ante la contradicción de la justicia italiana
La defensa de Juana Rivas alerta sobre una “grave contradicción” en el proceso judicial italiano y pide a los tribunales españoles que escuchen al hijo menor para evitar contravenir los principios fundamentales de protección a la infancia.

Recomendadas

Barcelona
Chatarreros El reciclaje invisible: la relación entre la chatarra y la ciudad de Barcelona
La red de reciclaje en Barcelona es de una complejidad casi hermética, más aún si hablamos de los recicladores informales, más conocidos como chatarreros. Salimos a la calle a entender una economía sumergida que está a la vista de todos.
Medios de comunicación
Medios de comunicación El futuro del periodismo no lo está escribiendo una máquina
El periodista Pablo Mancini, estratega dentro de The Washington Post, defiende una profesión aquejada de múltiples problemas. El primero, y más crucial, la deserción de miles de personas que ya no quieren estar informadas.
Entrevista La Poderío
Andalucía Virginia Piña: “Con la Guerra Civil y su posguerra intentaron aniquilar nuestra conciencia”
Quien tiene el poder, tiene los recursos, y quien tiene los recursos también tiene la palabra. Virginia Piña (Jaén, 1988) la lleva tomando en los últimos seis años, dándole forma para hablar de figuras clave en la historia de las mujeres en Andalucía
Laboral
Laboral Jornadas de 50 horas semanales haciendo tareas de categoría superior: así se trabaja en hostelería
Es uno de los sectores con más sanciones e intervenciones de la Inspección de Trabajo, con más de 12.000 trabajadores extranjeros aflorados en las intervenciones y que cuenta con el 21% de las sanciones emitidas por este organismo.