Decrecimiento
O consumo da economía desmaterializada

A desmaterialización da economía converteuse nun mantra da política moderna que agacha unha gran mentira.

Economía digital 2.
Economía digital. Patricia Bolinches

Coordinador do Instituto Resiliencia

4 may 2019 09:52

Post realizado coa colaboración de Ames Pospetróleo e Ramom Flores d'as Seixas.

Segundo os patriarcas da igrexa do crecemento perpetuo, o sector dixital é unha peza fundamental para o desenvolvemento económico e social. Así, en 2016 o Banco Mundial falaba do dixital coma se fose a Terra Prometida: "Crecemento, emprego e servizos son as vantaxes máis importantes que implican os investimentos no sector dixital [ … ] as tecnoloxías dixitais axudan ás empresas a se facer máis produtivas, as persoas a encontrar emprego e a ampliar as súas posibilidades, e aos poderes públicos a fornecer servizos de mellor cualidade para todos".

A Comisión Europea tamén predicaba, neste mesmo ano, o seguinte: "O mercado único dixital podería contribuír con 415 milleiros de millóns de euros á economía europea e estimular así a creación de empregos, o crecemento, os investimentos e a innovación. Podería ampliar os mercados, ofrecendo así mellores servizos a prezos máis vantaxosos, transformar os servizos públicos e crear novos empregos. Favorecería a creación de novas empresas e permitiríalles ás empresas existentes desenvolverse e innovar no seo dun mercado de máis de cincocentos millóns de persoas".

E non só lle atribúen todas estas virtudes, senón que mesmo tería poderes salvíficos para os problemas xémeos do devalar enerxético e da mudanza climática, pois confían obrar o milagre de seguir a medrar mentres o consumo enerxético e as emisións de CO2 diminúen, por medio da chamada "desmaterialización da economía". E aí xoga un papel fulcral, neste imaxinario da fe económica dominante no noso mundo, a virtualización da actividade económica, isto é: a economía dixital. Mesmo converténdose nunha das hipótesis fulcrais do que se deu en bautizar como Transición Ecolóxica.

A desmaterialización da economía xoga un papel fulcral no imaxinario económico dominante, mais implica un alto consumo de materiais, enerxía, así como a xeración de residuos.

Porén, non fai falta pensar moito para nos decatarmos de que a dixitalización tamén ten os seus inconvenientes, e que os ordenadores, tablets ou móbiles non se fabrican do aire, e que implican un alto consumo de materiais, de enerxía, e unha xeración de residuos cada vez máis grande. Todo suposto beneficio que achegan ten o seu lado negativo. Está claro que crean algúns empregos, mais tamén fan innecesarios moitos outros; amplía os nosos horizontes persoais, mais crea riscos para a nosa intimidade, afástanos das relacións cara-a-cara e xera unha auténtica epidemia mundial de ciberadicións.

O think-tank francés The Shift Project publicaba recentemente un informe a prol do que denominan a "sobriedade dixital", no que se interroga acerca da dixitalización: é verdadeiramente útil para limitar o consumo enerxético?; é unha evolución irresistible da sociedade?; a que fervenza de incontrolables efectos rebote dá pé? Alén disto, tenta cuantificar os impactos ambientais da dixitalización, sinalar as tendencias nese terreo e propor boas prácticas para diminuír eses impactos.

Economía digital 1
Economía digital. Patricia Bolinches

Entre os datos que ofrece o informe figura a medra anual dun 9% no consumo enerxético do sector dixital (en 8 anos duplícase!), que en 2017 estaba en tres mil TWh, case o 3% do consumo enerxético mundial (ollo: non só eléctrico, senón total!). Así, as TIC engulirían elas soíñas o equivalente á metade da enerxía renovable que se produce no mundo na actualidade (a cal medra a un ritmo menor ca o consumo das TIC). En canto aos gases de efecto invernadoiro, o sector dixital foi responsable do 1,5% en 2015, e en 2025 prevese que poida chegar ao 14% (compárese cos GEI emitidos por coches e motos no mundo: o 8%).

O consumo enerxético requirido polas TICs equivale a engulir a metade do que se engade cada ano de enerxía renovable.

Dentro dos factores que están por detrás deste aumento do consumo da "economía inmaterial" (sic), o Shift Project identifica: o fenómeno smartphone, as funcionalidades cada vez máis grandes, os tempos de vida cada vez menores e unha taxa de reciclaxe ínfima, alén da proliferación de todo tipo de trebellos conectados (a "Internet das cousas"...), así como a explosión do tránsito de datos (cada vez máis audiovisuais, e de meirande calidade).

Mais cumpriría falar non só de "sobriedade" senón tamén da "abstinencia dixital", é dicir, simplemente evitar usar este tipo de tecnoloxías, ou usalas o mínimo imprescindible. Existen exemplos que calquera persoa pode aplicar na súa vida cotiá: no caso de ter que procurar o significado dunha palabra, a abstinencia dixital implicaría non usar o móbil nin o ordenador para buscala, senón levantar o cu da cadeira e coller un dicionario de papel. Cada procura nun buscador consome enerxía, emite CO2, e mesmo produce residuos radioactivos nas centrais nucleares que alimentan boa parte da electricidade que consomen os servidores de Internet. Iso leva a minimizar as procuras online. Outro exemplo: en caso de ter que lle comunicar a alguén que chegamos á cafetaría onde combinamos con el/ela, podemos facelo de varias maneiras: mandándolle un breve vídeo dicíndolle "Ola, xa estou aquí", que sería o que máis enerxía consumiría, tanto en cada un dos dous móbiles como en todos os servidores e aparellos encamiñadores implicados no envío destes varios megabytes que pesa o vídeo; mandándolle unha mensaxe de voz por Telegram ou por Whatsapp, que ocuparía menos espazo e polo tanto consumiría menos enerxía en se gravar, transmitir e reproducir; facendo unha chamada de voz normal, que tamén consumiría, aínda que posiblemente algo menos; ou mandando unha breve mensaxe de texto por unha aplicación de mensaxaría instantánea ou algunha rede social. Ou mesmo unha SMS, que sería o que menos enerxía consumiría, aínda que paradoxalmente sería o que máis diñeiro nos custaría de todas estas opcións.

Facer un uso ético das TICs pasa pola "sobriedade" e a "abstinencia dixitais" e por coñecermos técnicas para minimizar o seu consumo.

É dicir, en resumo: restrinxir o uso ao mínimo que for realmente necesario, e se temos que usar algunha tecnoloxía dixital para comunicar, facelo do xeito que consuma menos enerxía, isto é: 1º) o texto; 2º) se é realmente preciso, unha foto, pero de baixa resolución; ou un audio breve; 3º) se non queda máis remedio e realmente achega algo que coa imaxe fixa e o audio non podemos transmitir, enviar un breve vídeo de non moi alta resolución. Este tipo de prácticas podemos extrapolalas tamén ao uso do correo electrónico, á visualización de vídeos, ás redes P2P, aos xogos online, ás redes sociais, etc. Porque canto máis dixital é a nosa actividade, máis importante é coñecermos criterios para facer un uso sobrio, ético, en consonancia cos valores do decrecemento, da simplicidade voluntaria, do respecto aos límites planetarios e da xustiza social, climática e ecolóxica.

Sobre este blog
O Centro de Saberes para a Sustentabilidade (CSS) é un Regional Centre of Expertise on Education for Sustainable Development recoñecido oficialmente pola Universidade das Nacións Unidas. Ten como misión fundacional “informar, sensibilizar e implicar a comunidade educativa e a sociedade no seu conxunto na promoción da transformación social necesaria para o cumprimento dos Obxectivos de Desenvolvemento Sustentable a través de experiencias cos pés na terra que fomenten a conservación, a sustentabilidade, a protección ambiental e a resiliencia“. O goberno do CSS é horizontal e democrático a través dun Consello Reitor formado por representantes de todos os axentes participantes. Máis información: http://www.saberes.eu
Ver todas las entradas
Informar de un error
Es necesario tener cuenta y acceder a ella para poder hacer envíos. Regístrate. Entra en tu cuenta.

Relacionadas

Río Arriba
Río Arriba Luis González Reyes: “Vivimos en un mundo en el que la escasez es un elemento central”
Primera entrevista del programa Río Arriba en formato podcast y vídeo donde hablamos de las nuevas guerras neocoloniales por recursos en la era de Trump y Putin, de la escasez, del decrecimiento y el colapsismo.
Tribuna
Tribuna Decrecimiento azul: un enfoque necesario para mares al límite
Mientras se celebra la UNOC3 y en el contexto de cambio climático y pérdida de biodiversidad al que nos enfrentamos se necesita —también en el mar— un cambio de paradigma donde el crecimiento y la ausencia de límites dejen de ser la norma.
Decrecimiento
Opinión Cómo crear colectivos resilientes y justos en tiempos de emergencias constantes
Un equipo multidisciplinar ha desarrollado una herramienta web con un doble objetivo: evaluar la resiliencia y el funcionamiento de los colectivos sociales ante la crisis ecosocial en marcha.
Sobre este blog
O Centro de Saberes para a Sustentabilidade (CSS) é un Regional Centre of Expertise on Education for Sustainable Development recoñecido oficialmente pola Universidade das Nacións Unidas. Ten como misión fundacional “informar, sensibilizar e implicar a comunidade educativa e a sociedade no seu conxunto na promoción da transformación social necesaria para o cumprimento dos Obxectivos de Desenvolvemento Sustentable a través de experiencias cos pés na terra que fomenten a conservación, a sustentabilidade, a protección ambiental e a resiliencia“. O goberno do CSS é horizontal e democrático a través dun Consello Reitor formado por representantes de todos os axentes participantes. Máis información: http://www.saberes.eu
Ver todas las entradas
Naciones Unidas (ONU)
Genocidio El Informe Albanese denuncia ante la ONU a las empresas que se han lucrado del exterminio en Gaza
La relatora presenta un informe al Consejo de Derechos Humanos en el que detalla la responsabilidad de decenas de empresas en las políticas de ocupación, apartheid y genocidio que está llevando a cabo Israel en Palestina.
Movimiento BDS
Movimiento BDS Sidenor cede a la presión y anuncia que dejará de vender acero para las armas israelíes
La acerera vasca toma esta decisión después de que los sindicatos ESK, LAB y ELA requiriesen información y exigiesen acciones para frenar la complicidad con el genocidio.
Palestina
Palestina Israel bombardea un cumpleaños infantil y asesina a 39 personas en otra jornada mortífera en Gaza
Las Fuerzas Armadas de Israel siguen extendiendo la muerte por todo el territorio de Gaza. Un ataque contra una cafetería frecuentada por periodistas acaba con la vida de varios niños y niñas, un fotoperiodista y una artista plástica.
Fiscalidad
Impuestos España y Brasil se unen para proponer mayores impuestos a los superricos
La propuesta ha sido presentada en la IV Conferencia Internacional de Financiación para el Desarrollo de la ONU que se celebra en Sevilla.
Justicia
Justicia Huelga de jueces y magistrados: ni servicios mínimos ni descuento de salario
Las asociaciones conservadoras convocan por primera vez un paro de tres días, una situación sin sustento legal según el Consejo General del Poder Judicial.
República Democrática del Congo
República Democrática del Congo La RD del Congo y Ruanda, mediados por Estados Unidos, firman un acuerdo de paz incierto
El acuerdo busca crear cadenas de valor en las que intervengan ambos países, con una mayor presencia de los Estados Unidos en la zona. La poca presencia de las víctimas del conflicto en las conversaciones genera dudas en la sociedad civil congoleña.

Últimas

Corrupción
Corrupción El juez decreta prisión provisional sin fianza para Santos Cerdán
El juez acepta la propuesta del fiscal y decreta cárcel contra el ex secretario de organización socialista por integración en organización criminal, cohecho y tráfico de influencias.
Análisis
Análisis Negar, polarizar, avanzar: el asalto de la ultraderecha a las políticas climáticas
El llamado Pacto Verde Europeo se ha convertido en el principal caballo de batalla de la guerra cultural del negacionismo climático, sobre el que anudar los diferentes discursos negacionistas de la extrema derecha.
Opinión
Opinión Feminismo de clase y lucha por la hegemonía cultural
Muchos espacios feministas suelen incorporar códigos simbólicos y culturales burgueses que deslegitiman a los de la clase obrera. Aparte de las condiciones materiales, es necesario abordar la hegemonía cultural que estructura esta exclusión.
València
València La Audiencia de Valencia confirma la imputación a Argüeso en el juicio de la dana
La Sección Segunda de la Audiencia Provincial concluye que la resolución de la instructora “no es irrazonable ni arbitraria”, ratificando la imputación del ex secretario autonómico de Emergencias.

Recomendadas

Historia
Historia ‘Weimar’, y su eco
‘Tiempos inciertos’, la exposición dedicada a la República de Weimar en el CaixaForum de Barcelona, apenas se deja nada, pero vuelve a incurrir en la idea de las “dos Alemanias” contrapuestas.
Economía social y solidaria
Historia Lo que Franco arrebató al cooperativismo y a la economía social y solidaria
La dictadura franquista combatió de forma cruel el movimiento cooperativo fraguado en la II República, y durante la propia guerra con las denominadas colectividades, y pervirtió la idea de autogestión a través de los ideales falangistas.
Río Arriba
Río Arriba Yayo Herrero: “El holocausto nazi no es una excepcionalidad en la historia de Europa, es un modus operandi”
Nueva entrevista de Río Arriba en formato podcast y vídeo en el que hablamos de ecofeminismo, transiciones ecosociales justas, decrecimiento, colapso, poner la vida en el centro y mucho más.