Decrecimiento
O consumo da economía desmaterializada

A desmaterialización da economía converteuse nun mantra da política moderna que agacha unha gran mentira.

Economía digital 2.
Economía digital. Patricia Bolinches

Coordinador do Instituto Resiliencia

4 may 2019 09:52

Post realizado coa colaboración de Ames Pospetróleo e Ramom Flores d'as Seixas.

Segundo os patriarcas da igrexa do crecemento perpetuo, o sector dixital é unha peza fundamental para o desenvolvemento económico e social. Así, en 2016 o Banco Mundial falaba do dixital coma se fose a Terra Prometida: "Crecemento, emprego e servizos son as vantaxes máis importantes que implican os investimentos no sector dixital [ … ] as tecnoloxías dixitais axudan ás empresas a se facer máis produtivas, as persoas a encontrar emprego e a ampliar as súas posibilidades, e aos poderes públicos a fornecer servizos de mellor cualidade para todos".

A Comisión Europea tamén predicaba, neste mesmo ano, o seguinte: "O mercado único dixital podería contribuír con 415 milleiros de millóns de euros á economía europea e estimular así a creación de empregos, o crecemento, os investimentos e a innovación. Podería ampliar os mercados, ofrecendo así mellores servizos a prezos máis vantaxosos, transformar os servizos públicos e crear novos empregos. Favorecería a creación de novas empresas e permitiríalles ás empresas existentes desenvolverse e innovar no seo dun mercado de máis de cincocentos millóns de persoas".

E non só lle atribúen todas estas virtudes, senón que mesmo tería poderes salvíficos para os problemas xémeos do devalar enerxético e da mudanza climática, pois confían obrar o milagre de seguir a medrar mentres o consumo enerxético e as emisións de CO2 diminúen, por medio da chamada "desmaterialización da economía". E aí xoga un papel fulcral, neste imaxinario da fe económica dominante no noso mundo, a virtualización da actividade económica, isto é: a economía dixital. Mesmo converténdose nunha das hipótesis fulcrais do que se deu en bautizar como Transición Ecolóxica.

A desmaterialización da economía xoga un papel fulcral no imaxinario económico dominante, mais implica un alto consumo de materiais, enerxía, así como a xeración de residuos.

Porén, non fai falta pensar moito para nos decatarmos de que a dixitalización tamén ten os seus inconvenientes, e que os ordenadores, tablets ou móbiles non se fabrican do aire, e que implican un alto consumo de materiais, de enerxía, e unha xeración de residuos cada vez máis grande. Todo suposto beneficio que achegan ten o seu lado negativo. Está claro que crean algúns empregos, mais tamén fan innecesarios moitos outros; amplía os nosos horizontes persoais, mais crea riscos para a nosa intimidade, afástanos das relacións cara-a-cara e xera unha auténtica epidemia mundial de ciberadicións.

O think-tank francés The Shift Project publicaba recentemente un informe a prol do que denominan a "sobriedade dixital", no que se interroga acerca da dixitalización: é verdadeiramente útil para limitar o consumo enerxético?; é unha evolución irresistible da sociedade?; a que fervenza de incontrolables efectos rebote dá pé? Alén disto, tenta cuantificar os impactos ambientais da dixitalización, sinalar as tendencias nese terreo e propor boas prácticas para diminuír eses impactos.

Economía digital 1
Economía digital. Patricia Bolinches

Entre os datos que ofrece o informe figura a medra anual dun 9% no consumo enerxético do sector dixital (en 8 anos duplícase!), que en 2017 estaba en tres mil TWh, case o 3% do consumo enerxético mundial (ollo: non só eléctrico, senón total!). Así, as TIC engulirían elas soíñas o equivalente á metade da enerxía renovable que se produce no mundo na actualidade (a cal medra a un ritmo menor ca o consumo das TIC). En canto aos gases de efecto invernadoiro, o sector dixital foi responsable do 1,5% en 2015, e en 2025 prevese que poida chegar ao 14% (compárese cos GEI emitidos por coches e motos no mundo: o 8%).

O consumo enerxético requirido polas TICs equivale a engulir a metade do que se engade cada ano de enerxía renovable.

Dentro dos factores que están por detrás deste aumento do consumo da "economía inmaterial" (sic), o Shift Project identifica: o fenómeno smartphone, as funcionalidades cada vez máis grandes, os tempos de vida cada vez menores e unha taxa de reciclaxe ínfima, alén da proliferación de todo tipo de trebellos conectados (a "Internet das cousas"...), así como a explosión do tránsito de datos (cada vez máis audiovisuais, e de meirande calidade).

Mais cumpriría falar non só de "sobriedade" senón tamén da "abstinencia dixital", é dicir, simplemente evitar usar este tipo de tecnoloxías, ou usalas o mínimo imprescindible. Existen exemplos que calquera persoa pode aplicar na súa vida cotiá: no caso de ter que procurar o significado dunha palabra, a abstinencia dixital implicaría non usar o móbil nin o ordenador para buscala, senón levantar o cu da cadeira e coller un dicionario de papel. Cada procura nun buscador consome enerxía, emite CO2, e mesmo produce residuos radioactivos nas centrais nucleares que alimentan boa parte da electricidade que consomen os servidores de Internet. Iso leva a minimizar as procuras online. Outro exemplo: en caso de ter que lle comunicar a alguén que chegamos á cafetaría onde combinamos con el/ela, podemos facelo de varias maneiras: mandándolle un breve vídeo dicíndolle "Ola, xa estou aquí", que sería o que máis enerxía consumiría, tanto en cada un dos dous móbiles como en todos os servidores e aparellos encamiñadores implicados no envío destes varios megabytes que pesa o vídeo; mandándolle unha mensaxe de voz por Telegram ou por Whatsapp, que ocuparía menos espazo e polo tanto consumiría menos enerxía en se gravar, transmitir e reproducir; facendo unha chamada de voz normal, que tamén consumiría, aínda que posiblemente algo menos; ou mandando unha breve mensaxe de texto por unha aplicación de mensaxaría instantánea ou algunha rede social. Ou mesmo unha SMS, que sería o que menos enerxía consumiría, aínda que paradoxalmente sería o que máis diñeiro nos custaría de todas estas opcións.

Facer un uso ético das TICs pasa pola "sobriedade" e a "abstinencia dixitais" e por coñecermos técnicas para minimizar o seu consumo.

É dicir, en resumo: restrinxir o uso ao mínimo que for realmente necesario, e se temos que usar algunha tecnoloxía dixital para comunicar, facelo do xeito que consuma menos enerxía, isto é: 1º) o texto; 2º) se é realmente preciso, unha foto, pero de baixa resolución; ou un audio breve; 3º) se non queda máis remedio e realmente achega algo que coa imaxe fixa e o audio non podemos transmitir, enviar un breve vídeo de non moi alta resolución. Este tipo de prácticas podemos extrapolalas tamén ao uso do correo electrónico, á visualización de vídeos, ás redes P2P, aos xogos online, ás redes sociais, etc. Porque canto máis dixital é a nosa actividade, máis importante é coñecermos criterios para facer un uso sobrio, ético, en consonancia cos valores do decrecemento, da simplicidade voluntaria, do respecto aos límites planetarios e da xustiza social, climática e ecolóxica.

Sobre este blog
O Centro de Saberes para a Sustentabilidade (CSS) é un Regional Centre of Expertise on Education for Sustainable Development recoñecido oficialmente pola Universidade das Nacións Unidas. Ten como misión fundacional “informar, sensibilizar e implicar a comunidade educativa e a sociedade no seu conxunto na promoción da transformación social necesaria para o cumprimento dos Obxectivos de Desenvolvemento Sustentable a través de experiencias cos pés na terra que fomenten a conservación, a sustentabilidade, a protección ambiental e a resiliencia“. O goberno do CSS é horizontal e democrático a través dun Consello Reitor formado por representantes de todos os axentes participantes. Máis información: http://www.saberes.eu
Ver todas las entradas
Informar de un error
Es necesario tener cuenta y acceder a ella para poder hacer envíos. Regístrate. Entra en tu cuenta.

Relacionadas

Decrecimiento
Decrecimiento ¡Baterías, no! ¡Catenarias! Por una movilidad justa y que tenga en cuenta los límites
No habrá futuro sustentable ni justo que no pase por relocalizar nuestras actividades socioeconómicas, adelgazar la industria, expandir la agroecología y reforzar la accesibilidad frente a la movilidad.
Industria pesada
Análisis La industria del acero más allá de la descarbonización
La importancia estratégica del acero, las dificultades que plantea su descarbonización y las consecuencias que puede tener en los territorios industriales hacen necesario un análisis honesto y realista de la transformación del sector siderúrgico. En este artículo analizamos algunas de las claves.
Ecología
ESS sostenibilidad ecológica No hay planeta B, pero sí plan B
¿Cómo entienden las entidades de la ESS la sostenibilidad ecológica? Llevamos el tema a los Twitch de MeCambio.
Sobre este blog
O Centro de Saberes para a Sustentabilidade (CSS) é un Regional Centre of Expertise on Education for Sustainable Development recoñecido oficialmente pola Universidade das Nacións Unidas. Ten como misión fundacional “informar, sensibilizar e implicar a comunidade educativa e a sociedade no seu conxunto na promoción da transformación social necesaria para o cumprimento dos Obxectivos de Desenvolvemento Sustentable a través de experiencias cos pés na terra que fomenten a conservación, a sustentabilidade, a protección ambiental e a resiliencia“. O goberno do CSS é horizontal e democrático a través dun Consello Reitor formado por representantes de todos os axentes participantes. Máis información: http://www.saberes.eu
Ver todas las entradas
Genocidio
Ayman Qwaider “A la gente se le pide una cantidad excesiva de dinero para poder salir de este campo de exterminio de Gaza”
Profesor especializado en educación en emergencia y educación inclusiva, Ayman Qwaider vive en Australia. Desde allí, intenta ayudar a su familia a salir de Gaza, mientras denuncia la ocupación israelí y la complicidad de la comunidad internacional.
Ocupación israelí
Opinión Las palestinas también existen
La morbilidad femenina, el conjunto de enfermedades, factores de riesgo y motivos de consulta recurrentes en las mujeres que merecen una atención específica, tiene múltiples ejes de discriminación: no es lo mismo en Suecia que en Palestina.
Palestina
Palestina Viaje al fondo del horror
El fotoperiodista Javier Bauluz cubrió la primera Intifada, la primera gran rebelión del pueblo palestino desde la creación del estado israelí.
Economía
En primera persona Instrucciones por si encuentras muerta a tu suegra
Todo el que está en el mundillo sabe que el sector funerario vive casi un duopolio de facto y lo máximo que se está dispuesto a hacer es poner una multa de vez en cuando. Cuando alguien llama a una, ni se imagina al entramado que está llamando.
Educación pública
Iglesia Semana Santa: negocios, procesiones en colegios, inmatriculaciones y fervor
Más allá de la expresión cultural, la Semana Santa tiene una esfera económica que genera millones de euros y otra social que le sirve a la Iglesia Católica para legitimar sus privilegios dentro del Estado español.
Venga, circula
Venga, circula Un paso, luego otro
Llega un día en el que vemos con claridad algo que solíamos observar en los demás pero que nunca —prometíamos— nos sucedería a nosotros.
Sexualidad
Consultorio de sexualidad ¿Qué tengo si me diagnostican Síndrome de Ovario Poliquístico?
Afecta a entre un 7 y un 13% de las mujeres en edad reproductiva, y el 70% están sin diagnosticar. Pero, ¿qué es el SOP y como podemos apaciguar sus síntomas?

Últimas

Ocupación israelí
Palestina El Salto te ofrece una camiseta para apoyar económicamente a la UNRWA
No cesamos de buscar nuevas vías para visibilizar un mayoritario clamor social que pide un alto el fuego al que apenas se da cabida en el discurso mediático convencional. Todos los beneficios de esta campaña irán destinados a la UNRWA.
Maternidad
Maternidades Reaprender la espera
El tiempo de gestación es largo y va a un ritmo distinto al que acostumbras: el ritmo natural al que desarrolla una playa, un monte, un océano. Y no estamos ya habituados a darle la mano a la pausa.
Derecho a la vivienda
Derecho a la vivienda La PAH València clama por el derecho a una vivienda digna: “¿Duermen tranquilos?”
Centenares de personas protestan frente al palacio de la Generalitat para exigir que se haga efectivo el derecho a la vivienda ante la insoportable alza de los precios.
Momus Operandi
Momus operandi Todo es una narración
Nos dicen que las mentiras son la única realidad. Que aprendamos a mentirnos, que nos engañemos, que no nos importa la salud, ni los derechos laborales, ni las violencias estructurales.
Sidecar
Sidecar Crisis intratable en la República Democrática del Congo
Una y otra vez los actores externos han fracasado a la hora de contener la escalada de violencia en la República Democrática del Congo.
Más noticias
Accidentes laborales
Accidentes laborales Detenidos tres empresarios en Galicia tras la muerte de un migrante que trabajaba sin equipo de protección
El joven de 28 años, que estaba empleado con un contrato irregular, falleció el 26 de febrero tras precipitarse desde una carretilla elevadora sin la protección necesaria para esa labor.
Deportes
Rugby femenino +35 Las Milnoh Granada, un club de rugby femenino +35 creado y gestionado por mujeres
32 mujeres nacidas en mil novecientos y pico, federadas en un equipo que les ha dado un espacio propio, sentido de pertenencia, una tribu donde “yo soy porque somos”

Recomendadas

Argentina
Argentina Myriam Bregman: “El de Milei es un típico gobierno neoliberal con recetas ortodoxas clásicas”
Quien fuera candidata de la izquierda a la presidencia en las elecciones en las que Milei salió victorioso, evalúa las consecuencias del gobierno de La Libertad Avanza y las respuestas que están dando los distintos actores políticos.
Ríos
Radiografía fluvial de España La tierra que no amaba sus ríos
Los ríos ibéricos agonizan. Casi la mitad de las masas de agua está en mal estado. Presas, sobreexplotación, contaminación y crisis climática son sus principales amenazas, con la agroindustria como mayor agresora.
Memoria histórica
Marc Solanes “Mi bisabuela luchó en el frente y fue considerada una mala madre, pero lo hizo por sus hijas”
En ‘Las niñas de Elna’ (Pollen, 2024) el periodista reconstruye la historia de las mujeres de su familia resolviendo enigmas para resignificar la imagen de la mujer en la historia.
Euskal Herria
Korrika Correr a favor del euskera cruzando fronteras
La Korrika es el mayor evento de Euskal Herria. En la última edición de esta carrera de más de 2.500 kilómetros ha participado un tercio de la población vasca.