Escena1
Nas portas da xunta de accionistas da mineira Atalaya Mining en Londres. Ilustración Clara Atkinson.

Minería
Outro 2050 é posíbel sen minaría?

A organización Océanos en perigo debuxa unha utopía que afronta con optimismo moitas das mentiras dos programas de descarbonización dos Estados.

Membro do Consello Director do Instituto Resiliencia

13 jul 2021 10:39

O ano 2050 está a se converter nun referente esencial para a nosa civilización: a Unión Europea fixou esa data como obxectivo da súa estratexia para unha economía climaticamente neutra; o Reino de España, seguindo as directrices de Europa, presentou a súa Estratexia nacional a longo prazo con ese ano como meta para a transformación do Estado e mesmo a Axencia Internacional da Enerxía (AIE) presentou en maio o seu informe Cero emisións netas en 2050, no que proxecta as mudanzas dos sistemas enerxéticos para un novo mundo máis “sustentábel”.

A esas visións do futuro, impostas dende o statu quo, acaba de sumarse unha outra, a dunha asociación europea de organizacións ecoloxistas, Océanos en perigo (OEP). Esta entidade acaba de publicar un informe (Zafarse da minaría. Un proxecto para un mundo en 2050 sen minaría na terra e no mar) no que “advirte sobre as desastrosas consecuencias ambientais do novo auxe mineiro” e imaxina como as poderiamos evitar. O verbo “imaxinar” é acaido pois os seus autores (Ann Dom, subdirectora da asociación, e o rianxeiro Joám Evans Pim, activista implicado na loita contra a nova proliferación da minaría) contan dende un hipotético e (quizais) abondo optimista ano 2050 como a humanidade logrou erradicar a minaría do planeta.

O documento parte da tese de Fred Polak de que “as imaxes positivas do futuro son fundamentais para que os movementos sociais e os cidadáns guíen as súas actuacións cara a ese futuro desexado”, premisa que, nalgúns intres, pode transformarse en eiva para o informe. OEP decide fuxir do catastrofismo para atopar e nos amosar os camiños que debemos seguir para lograr ese futuro sen minaría.

A minaría submarina vai proliferar porque a aposta dos gobernos por unha descarbonización baseada en “enerxías renovábeis” precisa de moitos máis minerais

O detonante do informe é o novo auxe da minaría do océano profundo e o perigo que implica para a subsistencia dos humanos e da biodiversidade. E os autores, lonxe de cinguirse a fundamentar a necesidade de proscribila, afondan no problema. Por que vai, a curto prazo, proliferar a minaría mariña? Porque a aposta dos gobernos pola descarbonización baseada nas “enerxías renovábeis” vai precisar moitos máis minerais. A propia AIE acaba de recoñecer nun seu informe que dende “2010, a cantidade media de minerais precisos para unha nova unidade de capacidade de xeración de enerxía aumentou nun 50% a medida que a cota das enerxías renovábeis aumentou.

Os tipos de recursos minerais necesarios varían segundo a tecnoloxía. O litio, o níquel, o cobalto, o manganeso e o grafito son cruciais no rendemento, a lonxevidade e a densidade enerxética das baterías. Os elementos de terras raras son esenciais para os imáns permanentes das turbinas eólicas e os motores do vehículos eléctricos [...]”. Como advirten os expertos Alicia e Antonio Valero, unha civilización baseada no crecemento do PIB e menos dependente dos combustíbeis fósiles ten que incrementar a súa dependencia da minaría. E os minerais precisos para substituír os combustíbeis, como o resto dos recursos do planeta, son finitos polo que temos que buscalos onde estean: tamén nas profundidades do océano. “En 2020, máis de 1,3 millóns de km2 das profundidades do océano tiñan permisos supervisados pola Autoridade Internacional dos Fondos Mariños”, consonte OEP. Esta minaría implica, de acordo coas declaracións do secretario xeral da Autoridade Internacional dos Fondos Mariños “a destrución de organismos vivos, a desaparición do hábitat do substrato e a creación de penachos de sedimentos” e, engaden os autores do informe, “a alteración do principal sumidoiro de carbono do planeta”, o que os leva a concluír que “o papel xerador de vida do océano —como provedor da metade do oxíxeno da atmosfera, como regulador do clima, como fonte de culturas e benestar— vale máis cós seus minerais”.

Fondo marino
Capas de cinza na parede este da caldeira de West Rota, no Pacífico occidental. Imaxe de Pacific Ring of Fire 2004 Expedition.

Os inconvenientes abondan para que a minaría do fondo mariño non poida ser considerada unha solución polo que OEP imaxina un futuro sen ela e cóntanos, dende un eventual 23 de novembro de 2050, o día en que se pecha a derradeira mina do mundo, cal foi o camiño que nos levou até alí. A estratexia do informe ten dúas vantaxes fundamentais: En primeiro lugar, presenta o proceso todo como un camiño de éxito. En 2050 na Terra non haberá minas en explotación e ese futuro positivo é o motor que, seguindo a Polak, servirá para guiar as accións dos cidadáns e os colectivos.Por outra banda, permítenos identificar os primeiros pasos desa viaxe mesmo antes do noso presente.

A cerna do informe é que se a minaría é necesaria para manter a nosa civilización tal e como a coñecemos e a minaría é un mal que evitar, o que é preciso mudar é a nosa civilización. A solución está nun fondo cambio cultural das persoas do “Norte Global”. A aposta polo decrecemento e pola vía da simplicidade é evidente. O reto é “pasar dunha economía lineal, de usar e desbotar, centrada no consumo e na medra do PIB a unha economía circular centrada na suficiencia, no benestar e nunha distribución xusta e equitativa”. E ese é o 2050 que OEP nos presenta: con poboacións redimensionadas nas que non sexa preciso o coche individual; con vivendas eficientes e con moitos servizos compartidos; cunha xornada de traballo asalariado reducida; con hortas comunais; con soberanía alimentar e un comercio non dependente do transporte internacional; cunhas enerxías verdadeiramente renovábeis, etc. Unha civilización centrada no necesario e no suficiente.

Se a minaría é necesaria para manter a nosa civilización tal e como a coñecemos e a minaría é un mal que evitar, o que é preciso mudar é a nosa civilización

Porque como di Art Berman: “O único xeito razoábel de frear a mudanza climática é reducir o consumo total de enerxía”, e non afrontar o desbaratamento e o consumo excesivo (e non só de enerxía) como un problema do ser humano é un erro que nos impide solucionar calquera problema de supervivencia da nosa especie.

Paréceme interesante a escolma que fai a OEP das medidas anteriores á nosa actualidade a prol da transformación positiva da nosa civilización. Resaltan os autores dende prácticas individuais (o uso de faldróns para as potas ou olas a presión ou o auxe da bicicleta); movementos sociais (os cafés de reparación); normas estatais (a redución do IVE nas reparacións dos produtos que Suecia fixo en 2017 ou o imposto sobre as casas baleiras que Vancouver aprobou en 2016) ou mesmo supranacionais (a directiva da Unión Europea de 2019 que regula as comunidades cidadás de enerxía). Todas estas “sementes da mudanza”, malia que son insuficientes e mesmo amosan a lentitude e incapacidade dos estados para afrontar un problema urxente, OEP utilízaas para alicerzar as verdadeiros cambios que acontecen tras 2020, “o ano perdido”, e todo o que a humanidade aprendeu tras a pandemia da Covid.

Desgraciadamente o informe é unha outra última chamada a non atrasar máis as mudanzas necesarias para a nosa supervivencia pois, como estamos a comprobar, “o ano perdido” non nos aprendeu nada ou case que nada aos seres humanos polo que ese primeiro chanzo até o 2050 alternativo desaparece baixo os nosos pés. Os autores —recorden que escriben dende o futuro— sábeno: “En moitos sentidos, a pandemia de 2020 contribuíu a expoñer aínda máis a natureza sistematicamente inxusta e destrutiva do sistema: [...] o plan Next Generation da UE rescatou empresas contaminantes e estimulou os sectores mineiros” pero teiman no optimismo porque “moitas persoas decidiron facerlle cara ao aumento de proxectos mineiros no mundo”.

Oxalá OEP non se confunda moito e sexamos quen de construír un 2050 semellante ao que nos contan! Oxalá aínda esteamos a tempo!

Sobre este blog
O Centro de Saberes para a Sustentabilidade (CSS) é un Regional Centre of Expertise on Education for Sustainable Development recoñecido oficialmente pola Universidade das Nacións Unidas. Ten como misión fundacional “informar, sensibilizar e implicar a comunidade educativa e a sociedade no seu conxunto na promoción da transformación social necesaria para o cumprimento dos Obxectivos de Desenvolvemento Sustentable a través de experiencias cos pés na terra que fomenten a conservación, a sustentabilidade, a protección ambiental e a resiliencia“. O goberno do CSS é horizontal e democrático a través dun Consello Reitor formado por representantes de todos os axentes participantes. Máis información: http://www.saberes.eu
Ver todas las entradas
Informar de un error
Es necesario tener cuenta y acceder a ella para poder hacer envíos. Regístrate. Entra en tu cuenta.

Relacionadas

Minería
Minería 33 millones de euros para la mina de litio en Cañaveral, cuya titularidad sigue en disputa legal
33 millones de euros para el proyecto extractivista de Cañaveral, procedentes de dos convocatorias del PERTE VEC, mientras permanece en disputa judicial la titularidad de explotación de la mina.
Minería
Análisis La mina de Cáceres, el PREMIA y el PERTE: fundido en negro
Un detallado análisis de todas las opacidades y circunstancias que han acompañado la declaración de la mina de Valdeflores como PREMIA y la reciente renuncia de la promotora a los 18 millones del PERTE.
Minería
Mina de Valdeflores Incertidumbre sobre el futuro de la mina de litio de Cáceres
Salvemos La Montaña registrará esta semana ante la Junta de Extremadura una solicitud de archivo definitivo del expediente de la mina por inviabilidad económica, falta de solvencia técnica e inasumibles impactos ambientales.
Sobre este blog
O Centro de Saberes para a Sustentabilidade (CSS) é un Regional Centre of Expertise on Education for Sustainable Development recoñecido oficialmente pola Universidade das Nacións Unidas. Ten como misión fundacional “informar, sensibilizar e implicar a comunidade educativa e a sociedade no seu conxunto na promoción da transformación social necesaria para o cumprimento dos Obxectivos de Desenvolvemento Sustentable a través de experiencias cos pés na terra que fomenten a conservación, a sustentabilidade, a protección ambiental e a resiliencia“. O goberno do CSS é horizontal e democrático a través dun Consello Reitor formado por representantes de todos os axentes participantes. Máis información: http://www.saberes.eu
Ver todas las entradas
Comunidad de Madrid
Protocolos de la vergüenza Las mentiras de Ayuso en el quinto aniversario de la pandemia
La presidenta de la Comunidad de Madrid intenta lavar su imagen con un vídeo y un comunicado plagados de maquillaje.
Precariedad laboral
Migraciones La nueva diáspora española: entre la precariedad y el activismo
En “No nos vamos, nos echan” se recogen las experiencias de movilización social protagonizadas por los emigrados españoles tras la crisis de 2008.
Pueblo kurdo
Siria Las milicias kurdas firman un acuerdo ambiguo con Damasco en un Estado sirio aún sin definir
Las Fuerzas Democráticas Sirias (SDF), lideradas por los kurdos, y el Gobierno de Al Jolani han firmado un acuerdo que promete estabilidad, pero que deja más preguntas que respuestas.
África
Alima Ngoutme “La solidaridad femenina es importante para que en África logremos la inclusión de los niños con discapacidad”
A través de su asociación, Alima Ngoutme, y a partir de una experiencia personal, ha concentrado sus esfuerzos por conseguir la plena inclusión social de los niños y niñas con discapacidad en su país natal, Camerún.
Serbia
Protestas estudiantiles Belgrado se prepara para una protesta multitudinaria
El Gobierno de Aleksandar Vučić se enfrenta a una de las manifestaciones más importantes en la historia reciente del país
Pueblo gitano
Opinión Un autogobierno para el Pueblo Gitano
La Constitución no incluye al Pueblo Gitano, por tanto, requiere un cambio para incluirle respetuosamente en el entramado institucional que compone el Estado.

Últimas

Kabilas de mesa camilla
Kabilas de mesa camilla ¿Ramadán mubarak? o ¿ramadán digital?
La omnipresencia hace que las pantallas lo ocupen todo, incluso ese vacío que deja la abstinencia de comida y agua, y donde se supone que cada criatura se encuentra con lo que emana de sí misma.
Comunidad de Madrid
Privatización de los servicios sociales Ayuso propone 40 residencias privatizadas en una comunidad donde solo el 5% son públicas
El gobierno de la Comunidad de Madrid planea la construcción de 40 residencias cuya gestión estará en manos de empresas privadas. Partidos políticos, sindicatos, ONG y colectivos sociales se unen para oponerse a este nuevo “plan privatizador”.
Badajoz
Derechos laborales Denuncian la privatización y precariedad en la muerte en el piso tutelado en Badajoz
Los sindicatos y consejos profesionales señalan que las subcontrataciones limitan los recursos humanos y materiales, poniendo en riesgo a menores y profesionales.
Más noticias
Huelva
Medio ambiente Un fondo de inversión amenaza Doñana con la construcción de un proyecto gasístico
Los ecologistas alertan sobre los peligros ambientales de la petición del nuevo sondeo asociado al almacenamiento de gas natural Marismas, promovido por Trinity Energy Storage, en el que participa el fondo de inversión Teset Capital
Feminismos
8M Lluvia feminista para un 8M antirracista en Madrid
VV.AA.
Más de 80.000 personas, según los datos de la organización, han secundado la marcha que la Comisión 8M ha organizado entre Atocha y Plaza España, cuyo eje principal ha sido el antirracismo como antídoto necesario para conseguir derechos para todas.
Salud mental
Sesgos en medicina Mujeres y consumo de psicofármacos: la medicalización de sus vidas
Las mujeres consumen el doble de psicofármacos que los hombres. Además de una mayor prevalencia de depresión o ansiedad, las especialistas avisan de sesgos de género en los diagnósticos.

Recomendadas

Migración
Migraciones Bruselas anuncia un nuevo proyecto de ley para acelerar las deportaciones de personas migrantes
La Comisión Europea ha presentado este martes un nuevo proyecto de ley que tiene como objetivo intensificar y acelerar las deportaciones de personas indocumentadas a sus países de origen o países de tránsito.
Galicia
Galicia La Xunta entorpece el acceso a más de 8.500 contratos que suman 57 millones de gasto
La Axencia de Doazón de Órganos e Sangue indexa miles de pagos sin concepto e imposibilita su fiscalización. La Xunta de Alfonso Rueda aduce que la opacidad es causada por “un fallo de codificación”. Sin embargo, esa práctica se repite desde 2018.
Islamofobia
Religión El aumento de vetos al hiyab en escuelas reaviva el debate sobre la islamofobia en España
Cada vez son más los centros educativos que están vetando estas prendas propias de la cultura musulmana a través de disposiciones en sus protocolos internos.
Fronteras
Fronteras Sombras en el acuerdo de cesión de competencias pactado por el PSOE y Junts
El acuerdo sobre transferencia de las competencias en materia de migración entre PSOE y Junts encuentra el 'no' de Podemos y de organizaciones de migrantes y el 'sí' con matices de la izquierda independentista y de Sumar.