Escena1
Nas portas da xunta de accionistas da mineira Atalaya Mining en Londres. Ilustración Clara Atkinson.

Minería
Outro 2050 é posíbel sen minaría?

A organización Océanos en perigo debuxa unha utopía que afronta con optimismo moitas das mentiras dos programas de descarbonización dos Estados.

Membro do Consello Director do Instituto Resiliencia

13 jul 2021 10:39

O ano 2050 está a se converter nun referente esencial para a nosa civilización: a Unión Europea fixou esa data como obxectivo da súa estratexia para unha economía climaticamente neutra; o Reino de España, seguindo as directrices de Europa, presentou a súa Estratexia nacional a longo prazo con ese ano como meta para a transformación do Estado e mesmo a Axencia Internacional da Enerxía (AIE) presentou en maio o seu informe Cero emisións netas en 2050, no que proxecta as mudanzas dos sistemas enerxéticos para un novo mundo máis “sustentábel”.

A esas visións do futuro, impostas dende o statu quo, acaba de sumarse unha outra, a dunha asociación europea de organizacións ecoloxistas, Océanos en perigo (OEP). Esta entidade acaba de publicar un informe (Zafarse da minaría. Un proxecto para un mundo en 2050 sen minaría na terra e no mar) no que “advirte sobre as desastrosas consecuencias ambientais do novo auxe mineiro” e imaxina como as poderiamos evitar. O verbo “imaxinar” é acaido pois os seus autores (Ann Dom, subdirectora da asociación, e o rianxeiro Joám Evans Pim, activista implicado na loita contra a nova proliferación da minaría) contan dende un hipotético e (quizais) abondo optimista ano 2050 como a humanidade logrou erradicar a minaría do planeta.

O documento parte da tese de Fred Polak de que “as imaxes positivas do futuro son fundamentais para que os movementos sociais e os cidadáns guíen as súas actuacións cara a ese futuro desexado”, premisa que, nalgúns intres, pode transformarse en eiva para o informe. OEP decide fuxir do catastrofismo para atopar e nos amosar os camiños que debemos seguir para lograr ese futuro sen minaría.

A minaría submarina vai proliferar porque a aposta dos gobernos por unha descarbonización baseada en “enerxías renovábeis” precisa de moitos máis minerais

O detonante do informe é o novo auxe da minaría do océano profundo e o perigo que implica para a subsistencia dos humanos e da biodiversidade. E os autores, lonxe de cinguirse a fundamentar a necesidade de proscribila, afondan no problema. Por que vai, a curto prazo, proliferar a minaría mariña? Porque a aposta dos gobernos pola descarbonización baseada nas “enerxías renovábeis” vai precisar moitos máis minerais. A propia AIE acaba de recoñecer nun seu informe que dende “2010, a cantidade media de minerais precisos para unha nova unidade de capacidade de xeración de enerxía aumentou nun 50% a medida que a cota das enerxías renovábeis aumentou.

Os tipos de recursos minerais necesarios varían segundo a tecnoloxía. O litio, o níquel, o cobalto, o manganeso e o grafito son cruciais no rendemento, a lonxevidade e a densidade enerxética das baterías. Os elementos de terras raras son esenciais para os imáns permanentes das turbinas eólicas e os motores do vehículos eléctricos [...]”. Como advirten os expertos Alicia e Antonio Valero, unha civilización baseada no crecemento do PIB e menos dependente dos combustíbeis fósiles ten que incrementar a súa dependencia da minaría. E os minerais precisos para substituír os combustíbeis, como o resto dos recursos do planeta, son finitos polo que temos que buscalos onde estean: tamén nas profundidades do océano. “En 2020, máis de 1,3 millóns de km2 das profundidades do océano tiñan permisos supervisados pola Autoridade Internacional dos Fondos Mariños”, consonte OEP. Esta minaría implica, de acordo coas declaracións do secretario xeral da Autoridade Internacional dos Fondos Mariños “a destrución de organismos vivos, a desaparición do hábitat do substrato e a creación de penachos de sedimentos” e, engaden os autores do informe, “a alteración do principal sumidoiro de carbono do planeta”, o que os leva a concluír que “o papel xerador de vida do océano —como provedor da metade do oxíxeno da atmosfera, como regulador do clima, como fonte de culturas e benestar— vale máis cós seus minerais”.

Fondo marino
Capas de cinza na parede este da caldeira de West Rota, no Pacífico occidental. Imaxe de Pacific Ring of Fire 2004 Expedition.

Os inconvenientes abondan para que a minaría do fondo mariño non poida ser considerada unha solución polo que OEP imaxina un futuro sen ela e cóntanos, dende un eventual 23 de novembro de 2050, o día en que se pecha a derradeira mina do mundo, cal foi o camiño que nos levou até alí. A estratexia do informe ten dúas vantaxes fundamentais: En primeiro lugar, presenta o proceso todo como un camiño de éxito. En 2050 na Terra non haberá minas en explotación e ese futuro positivo é o motor que, seguindo a Polak, servirá para guiar as accións dos cidadáns e os colectivos.Por outra banda, permítenos identificar os primeiros pasos desa viaxe mesmo antes do noso presente.

A cerna do informe é que se a minaría é necesaria para manter a nosa civilización tal e como a coñecemos e a minaría é un mal que evitar, o que é preciso mudar é a nosa civilización. A solución está nun fondo cambio cultural das persoas do “Norte Global”. A aposta polo decrecemento e pola vía da simplicidade é evidente. O reto é “pasar dunha economía lineal, de usar e desbotar, centrada no consumo e na medra do PIB a unha economía circular centrada na suficiencia, no benestar e nunha distribución xusta e equitativa”. E ese é o 2050 que OEP nos presenta: con poboacións redimensionadas nas que non sexa preciso o coche individual; con vivendas eficientes e con moitos servizos compartidos; cunha xornada de traballo asalariado reducida; con hortas comunais; con soberanía alimentar e un comercio non dependente do transporte internacional; cunhas enerxías verdadeiramente renovábeis, etc. Unha civilización centrada no necesario e no suficiente.

Se a minaría é necesaria para manter a nosa civilización tal e como a coñecemos e a minaría é un mal que evitar, o que é preciso mudar é a nosa civilización

Porque como di Art Berman: “O único xeito razoábel de frear a mudanza climática é reducir o consumo total de enerxía”, e non afrontar o desbaratamento e o consumo excesivo (e non só de enerxía) como un problema do ser humano é un erro que nos impide solucionar calquera problema de supervivencia da nosa especie.

Paréceme interesante a escolma que fai a OEP das medidas anteriores á nosa actualidade a prol da transformación positiva da nosa civilización. Resaltan os autores dende prácticas individuais (o uso de faldróns para as potas ou olas a presión ou o auxe da bicicleta); movementos sociais (os cafés de reparación); normas estatais (a redución do IVE nas reparacións dos produtos que Suecia fixo en 2017 ou o imposto sobre as casas baleiras que Vancouver aprobou en 2016) ou mesmo supranacionais (a directiva da Unión Europea de 2019 que regula as comunidades cidadás de enerxía). Todas estas “sementes da mudanza”, malia que son insuficientes e mesmo amosan a lentitude e incapacidade dos estados para afrontar un problema urxente, OEP utilízaas para alicerzar as verdadeiros cambios que acontecen tras 2020, “o ano perdido”, e todo o que a humanidade aprendeu tras a pandemia da Covid.

Desgraciadamente o informe é unha outra última chamada a non atrasar máis as mudanzas necesarias para a nosa supervivencia pois, como estamos a comprobar, “o ano perdido” non nos aprendeu nada ou case que nada aos seres humanos polo que ese primeiro chanzo até o 2050 alternativo desaparece baixo os nosos pés. Os autores —recorden que escriben dende o futuro— sábeno: “En moitos sentidos, a pandemia de 2020 contribuíu a expoñer aínda máis a natureza sistematicamente inxusta e destrutiva do sistema: [...] o plan Next Generation da UE rescatou empresas contaminantes e estimulou os sectores mineiros” pero teiman no optimismo porque “moitas persoas decidiron facerlle cara ao aumento de proxectos mineiros no mundo”.

Oxalá OEP non se confunda moito e sexamos quen de construír un 2050 semellante ao que nos contan! Oxalá aínda esteamos a tempo!

Sobre este blog
O Centro de Saberes para a Sustentabilidade (CSS) é un Regional Centre of Expertise on Education for Sustainable Development recoñecido oficialmente pola Universidade das Nacións Unidas. Ten como misión fundacional “informar, sensibilizar e implicar a comunidade educativa e a sociedade no seu conxunto na promoción da transformación social necesaria para o cumprimento dos Obxectivos de Desenvolvemento Sustentable a través de experiencias cos pés na terra que fomenten a conservación, a sustentabilidade, a protección ambiental e a resiliencia“. O goberno do CSS é horizontal e democrático a través dun Consello Reitor formado por representantes de todos os axentes participantes. Máis información: http://www.saberes.eu
Ver todas las entradas
Informar de un error
Es necesario tener cuenta y acceder a ella para poder hacer envíos. Regístrate. Entra en tu cuenta.

Relacionadas

Minería
Minería 33 millones de euros para la mina de litio en Cañaveral, cuya titularidad sigue en disputa legal
33 millones de euros para el proyecto extractivista de Cañaveral, procedentes de dos convocatorias del PERTE VEC, mientras permanece en disputa judicial la titularidad de explotación de la mina.
Minería
Análisis La mina de Cáceres, el PREMIA y el PERTE: fundido en negro
Un detallado análisis de todas las opacidades y circunstancias que han acompañado la declaración de la mina de Valdeflores como PREMIA y la reciente renuncia de la promotora a los 18 millones del PERTE.
Minería
Mina de Valdeflores Incertidumbre sobre el futuro de la mina de litio de Cáceres
Salvemos La Montaña registrará esta semana ante la Junta de Extremadura una solicitud de archivo definitivo del expediente de la mina por inviabilidad económica, falta de solvencia técnica e inasumibles impactos ambientales.
Sobre este blog
O Centro de Saberes para a Sustentabilidade (CSS) é un Regional Centre of Expertise on Education for Sustainable Development recoñecido oficialmente pola Universidade das Nacións Unidas. Ten como misión fundacional “informar, sensibilizar e implicar a comunidade educativa e a sociedade no seu conxunto na promoción da transformación social necesaria para o cumprimento dos Obxectivos de Desenvolvemento Sustentable a través de experiencias cos pés na terra que fomenten a conservación, a sustentabilidade, a protección ambiental e a resiliencia“. O goberno do CSS é horizontal e democrático a través dun Consello Reitor formado por representantes de todos os axentes participantes. Máis información: http://www.saberes.eu
Ver todas las entradas
OTAN
Europa Los líderes de la UE cierran filas con Zelensky en el contexto de derrumbe de la alianza con Estados Unidos
La cumbre de Londres del domingo 2 de marzo se cerró con una hoja de ruta para llevar a EE UU de nuevo la mesa de negociaciones con Ucrania. La UE apuesta por el rearme ante la amenaza rusa y el desfallecimiento de la Alianza Atlántica.
Estados Unidos
Genocidio Trump aprueba un paquete de armas de 3.000 millones de dólares para Israel
El presidente estadounidense ha alegado una “emergencia” para eludir al Congreso y aprobar un envío de armas que no llegará a Israel hasta 2026.
Guerra en Ucrania
Guerra en Ucrania Las izquierdas rusa y ucraniana, ante un posible acuerdo de alto el fuego en Ucrania
Una de las principales demandas de la izquierda rusa es la liberación de los presos políticos. La ONU ha alertado de que la aplicación por parte de Ucrania del tipo de “colaboracionismo” está siendo excesivamente amplia.
Migración
México México, la última frontera
En la frontera sur, la presencia de migrantes está aumentando, entre otras razones, debido a la política del gobierno mexicano de devolver a los migrantes sin documentación desde el norte del país hacia el sur.
Opinión
Opinión Vitoria 3 de marzo. El memorial que soñamos
Cuando se cumplen 49 años de una de las masacres que marcaron el periodo postfranquista, se ha avanzado poco en la creación de un Memorial que establezca el relato preciso de lo que sucedió en Vitoria y por qué luchaban quienes estuvieron allí.

Últimas

Gobierno de coalición
Gobierno de coalición El PSOE da muestras de cansancio con Yolanda Díaz
Tanto en Moncloa como en Ferraz la opinión sobre la gestión política de la vicepresidenta está en mínimos. Sin criticar su labor en Trabajo, la tropa de Sánchez ya anhela un socio que impulse la unidad a su izquierda con la mira puesta en el 2027.
Guerra en Ucrania
Guerra en Ucrania Trump y JD Vance matonean en un show televisivo a Zelensky, que se va de vacío de la Casa Blanca
El presidente de Ucrania abandonó Washington DC sin firmar el pacto por el que se comprometía a vender los recursos minerales del país a cambio de garantías de seguridad.
La vida y ya
La vida y ya Habla más alto
La emoción no es solo por la noticia, es porque esta nieta que restituyó su identidad es la hermana de un amigo suyo de la infancia.
Más noticias
Que no te lo cuenten
El Salto Radio De las versiones de Mazón y el desalojo de trabajadores del campo
VV.AA.
El president de la Generalitat Valenciana ha cambiado de versión en varias ocasiones sobre cuándo llegó al CECOPI el día de la tragedia de la DANA
Macrogranjas
Maltrato animal Una investigación revela una nueva “masacre” en una granja de pollos que salpica a Mercadona
En España, la granja investigada comercializa el producto ‘Cuartos traseros de pollo’ en la cadena de Juan Roig y está certificada con el sello catalán Welfair de bienestar animal, según denuncia el colectivo ARDE que ha realizado la investigación.
Oriente Próximo
Oriente próximo Abdullah Öcalan llama a deponer las armas para lograr la plena democracia para el pueblo kurdo
El líder del Partido de los Trabajadores de Kurdistán llama a la disolución de la organización. Ankara dice que “estudiará” la situación, que también influye sobre Siria, Irán, Iraq y la situación en los países de Oriente Próximo.

Recomendadas

Palestina
Palestina Illan Pappé: “No esperaba esta magnitud de indiferencia europea ante lo que está sucediendo en Palestina”
El historiador de origen israelí no se ha sorprendido la violencia cometida por Hamás en octubre de 2023 ni de la reacción de Israel o el apoyo a Estados Unidos, pero sí de cómo ha abordado la cuestión la sociedad europea.
Dana
El Salto Radio Relatos para no olvidar de víctimas de la dana
Este podcast recoge la parte más humana, los detalles y los nombres propios de lo que sucedió el pasado 29 de octubre, relatos para no olvidar de víctimas de la dana.
Turismo
Turismo depredador Poca agua, mucho turismo: la crisis hídrica amenaza las islas Eolias en Italia
Las islas italianas del Mediterráneo están acusando especialmente las consecuencias de la turistificación, pero también de una crisis hídrica sin precedentes provocada por el cambio climático. Es el caso de las islas Eolias, en el norte de Sicilia.
Argentina
Argentina Gauchito Gil, uno de los nuestros hace milagros
En enero, más de 620.000 personas llegaron a Mercedes, una localidad de la provincia de Corrientes, en Argentina. Caminando, de rodillas, a caballo, para agradecer y hacer promesas a un santo popular: el Gauchito Gil.