Medio rural
A irracionalidade do monocultivo do eucalipto en Galiza

A situación do eucalipto e as resinosas en Galiza é só comparable a un escenario especulativo en grao máximo. Sería semellante a permitir manter tipos de xuro moi altos a prazo fixo para vivir de rendas, afastados da realidade do medio natural que produce a riqueza. Explotando os nosos bosques e montes sen control, sen pagar ningunha peaxe polo dano e pola inexistencia de beneficios ambientais da súa explotación. Mentres que, ao mesmo tempo, non se permite que un sector amplísimo da sociedade puidese vivir do real, sensato e sostible aproveitamento dese medio natural. Polo tanto, supón un desprezo enorme a toda a xente nova que ten que saír de Galiza para buscar un futuro, que se podería dar con seguridade no noso ámbito rural. Para, deste xeito,  permitir que se poñan en produción contas a eses tipos de interese cun produto que só lle renda a esas mesmas contas, pero grazas a uns recursos que nos pertencen a todas as persoas e que, por enriba, ten inmensas repercusións negativas no chamado interese xeral. Trátase dun feito absolutamente inaceptable, tan disparatado como falar do leite que produce unha vaca sen valorar a palla que come, ou os custos da eliminación dos xurros que xera, é unha visión económica segada, tendenciosa e absurda. Non soporta nin a mais mínima análise  feita con rigor.

O monocultivo do eucalipto en Galiza, se se pensa desde a coexistencia simbionte co medio no cal ten que medrar é tecnicamente inviable.

Referido aos índices de combustibilidade é socialmente inaceptable e, valorando o seu escaso valor engadido como produto forestal, en comparación co enorme fluxo negativo de caixa que provoca -polos seus efectos alelopáticos e a exclusión da práctica totalidade das outras opcións no seu monocultivo-, é economicamente catastrófico. Un dato relevante, entre 2006 e 2014 a produción anual de papel en España caeu de 7868 a 6036 toneladas, o sector caeu un 24 %. Toda unha prometedora opción de futuro se só pretendemos falar de diñeiro. No estudo publicado pola Aula Cultural de Caixa Ourense en 1999 co título: “Análise Económico-Comparativo entre a Rendibilidade Derivada da Repoboación Forestal con Especies do Xénero Quercus e Eucalyptus globulus”, demostrase, técnica e matematicamente, que o eucalipto non é -salvo polo “custo de oportunidade”- nin sequera a opción máis rendible. Se realmente alguén quere falar de diñeiro, atoparase de fronte cos resultados asoballantes desta análise financeira en que confluíron expertos de coñecida e sobrada solvencia en economía e enxeñería forestal. Polo que se pode concluír que somos vítimas dun auténtico complot, dunha conspiración en toda regra para asolar todo un país no cal, paradoxicamente, a súa maior riqueza está presente nos seus bosques e montes, no seu medio natural.

Para agravar a situación, o Eucalyptus nitens, que xa ten carta branca para ser repoboado, supera con folgura a "Timberline" do Eucalyptus globulus (elevación máxima á cal unha especie pode sobrevivir por réxime de xeadas), a cal se mantiña antes a 400 metros de altitude. O cal quere dicir, entre outras cousas, que as serras orientais de Galiza, os teitos do país, as áreas naturais menos afectadas polo monocultivo, as máis preservadas da explotación sen control, se verán colonizadas por este novo problema que significará un impacto maior que o que xa constitúe severamente Eucalyptus globulus.

Alternativas económicas para o noso medio natural

Dicía Antonio Gaudí que a orixinalidade consiste en tornar á orixe, por conseguinte, habería que preguntarse como Galiza sobreviviu coas súas propias producións agroforestais e silvopastorais dende sempre, sen depender dunha especie instalada como monocultivo hai medio século aproximadamente. A produción de landras para o consumo da gandería extensiva converte actualmente a produción de carne en verdadeiro ouro nos mercados internacionais. A escalada do valor do "porco ibérico", do "porco celta", do "xamón de landra", do "jabugo" é exponencial, non só dende o punto de vista da gastronomía con valor engadido, senón dos propios descubrimentos científico-médicos relacionados coa alimentación e a bromatoloxía. Pero, sen dúbida, a produción de froitos do bosque, como son a grosella (Ribes rubrum-nigrum), o arando (Vaccinium corymbosum), o espiño amarelo (Hippophae rhamnoides), a mora sen espiñas (Rubus fruticosus) serían elementos a explorar que permitirían unha convivencia co noso medio natural. Sen falar dunha interminable lista de plantas con aplicacións médicas para farmacia e parafarmacia, sector con tremenda puxanza na actualidade, que poderían traer unha inmensa riqueza repartida entre infinidade de empresas familiares, e romper así o monopolio da riqueza concentrada nunha soa empresa de celulosa, na rexión probablemente con maior aptitude forestal de Europa.

En Galiza poderíase producir case calquera tipo de madeira de calidade e, tristemente, adícase case por completo a unha madeira que acada hoxe os prezos máis baixos, incluso aínda máis baixos que o "piñeiro do país" (Pinus pinaster), debido a sobreoferta que hai no monte, pero á custa de consumir inxentes cantidades de recursos, alén da nosa biodiversidade, a nosa paisaxe e, incluso, a nosa cultura popular. Hoxe non falaremos de índices de combustibilidade e pouco de incendios forestais, pero xa se sabe que, desgraciadamente, poderiamos. Pero un só apuntamento, case anécdota. Nunha ocasión, un brigadista de Ourense, despois de coñecelo nun restaurante, sen que el soubera quen era eu para o eucalipto, díxome o seguinte: “Nos, cando temos realmente medo pola nosa vida, nun episodio de extinción, buscamos unha carballeira para agocharnos”. Sen verbas. Tome nota todo aquel a quen lle quede un gramo de conciencia.

Pola contra, di o goberno da Xunta que non é realista opoñerse ao eucalipto sen control. ¿Por que non probar a derrogar todas as normativas urbanísticas nas cidades? ¿Tampouco é realista limitar o chan construído en terreo urbanizable? Sendo o activo máis importante no seo urbano, ¿Por que entón limitalo se se perde de gañar diñeiro? Non hai unha alternativa práctica a el. Entón, non debe haber nada que o regule. Segundo ese razoamento irresponsable e electoralista das nosas administracións, deixemos que cada cidadán decida o que fai coa súa parcela, que cada quen estime as distancias regulamentarias entre edificios, as liñas de costa ou as distancias aos cursos fluviais, os espazos que destinara como cotas a zonas verdes, as servidumes, etc. Démonos só 3 anos, non 30 como no caso do eucalipto, vexamos o que ocorre. Quen non é realista?