Investigación
“Que o investimento en investigación en Galicia chegue á media europea custaría o mesmo que 29 quilómetros de AVE”
Paula Cerezo Álvarez, vicepresidenta de Investigal, avisa de que “se Galiza quere medrar, cun investimento do 0,94 % do PIB en investigación e desenvolvemento é dificil conseguilo”.

O 29 de febreiro de 2020 constituíuse InvestiGal - Rede Galega pola Investigación. Neste tempo, conseguiu superar os 200 asociados, manter reunións cos principais partidos políticos galegos e facer valer a súa voz nas redes sociais e en medios xornalísticos. A súa finalidadade: dar resposta aos problemas transversais a todo o sector da investigación en Galiza. Porque a asociación está aberta a investigadores de todas as escalas e categorías e de todas as ramas de coñecemento, pero tamén a perfís técnicos e xestores de investigación.
Sobre InvestiGal e os retos para a investigación en Galiza falamos con Paula Cerezo Álvarez, vicepresidenta da asociación, técnico superior de Xestión de Investigación na Fundación Biomédica Galicia Sur. A entrevista realizouse o xoves 9 de xullo, a tres días das eleccións galegas.
Que balance fan destes primeiros meses de vida de InvestiGal? Que se conseguiu e que teñen pendente por facer?
O positivo son as máis de 200 persoas adscritas á asociación e o seguimento que estamos a ter en Twitter, con máis de 1.200 seguidores xa. Notamos tamén que non só a comunidade investigadora, tamén os políticos, entenderon a importancia desta nova plataforma. De feito, tivemos reunións con partidos durante a campaña e algúns achegáronse a nós previamente para preguntarnos cales son as nosas reivindicacións. Mais queda aínda todo por facer. Si nos gustaría que o que se puxo nos programas dos principais partidos sobre investigación se poña de verdade en marcha e que se conte con nós como expertos para axudar a desenvolver políticas sobre investigación.
Cal é a razón fundamental pola que se creou InvestiGal?
Diferentes asociacións e grupos locais entenderon que era necesario ter unha asociación máis plural e máis grande para ter unha voz que se escoitase. É dicir, integrar persoal investigador, xestores e técnicos, e non só en nome dunha universidade ou dun centro científico concreto, senón integrados todos nunha soa plataforma a nivel autonómico.
Unha das demandas de InvestiGal é un aumento notable do investimento en I+D+i en Galiza en relación ao PIB. En que situación está Galiza no marco español e europeo?
Galiza ocupa o oitavo posto en España na porcentaxe do PIB dedicado a I+D+i, cun 0,94 %, cando a media estatal está no 1,24 %. Entendemos que se Galiza quere facer crecer a súa economía e medrar como sociedade, cun investimento do 0,94 % en I+D+i é dificil conseguilo. Entendemos que como mínimo deberiamos acadar a media española, e aínda mellor a europea, do 2,11 %, aínda que o ideal sería chegar ao obxectivo do 3 % do PIB establecido dende a Unión Europea para o investimento en investigación.
O ideal sería chegar ao obxectivo do 3 % do PIB establecido dende a Unión Europea para o investimento en investigación
Para entender a nosa proposta, fixemos un vídeo sobre a importancia de apostar pola investigación, no que mostramos de xeito gráfico a que equivale chegar polo menos á media española ou europea. Así, por exemplo, aumentar o investimento en investigación até o 1,24 % do PIB galego suporía 188 millóns de euros máis ao ano, que é o que custan 17 quilómetros de autoestrada; ou chegar á media europea equivalería a uns 734 millóns de euros ao ano, que é o que custan uns 29 quilómetros de AVE. Polo tanto, e como dicimos no vídeo, non é tanto o que pedimos ao facer esas comparacións. Entendemos que se a sociedade galega quere evolucionar e saír adiante, sobre todo nestes tempos tan duros que estamos a vivir, cunha crise sanitaria e económica moi grave, un dos piares da recuperación ten que ser a investigación e o desenvolvemento.
Outra das súas demandas é a posibilidade dunha carreira investigadora “digna”, coa contratación e estabilización de profesionais. Cal é a situación laboral dos investigadores en Galiza?
Si, esa é unha das principais demandas de InvestGal, que se defina unha carreira investigadora, xa que a figura de investigador, tanto nas universidades como na investigación sanitaria, non existe como tal. Nas universidades teñen que combinar a investigación coa docencia, que resta moito tempo e dedicación; e na sanidade, o persoal contratado polas fundacións biomédicas está totalmente en precario, con contratos inestables… A figura de investigador dentro do Sergas non existe.
Cando falan da precariedade dos investigadores, a que se refiren en concreto?
Referímonos a salarios que ou non creceron desde hai anos ou que o fixeron moi pouco, e que seguen moi por debaixo dos salarios doutros países e doutros sectores. Pero sobre todo, a precariedade que denunciamos é a situación de inestabilidade que se prolonga desde o inicio da actividade investigadora até o final, ou case até o final da mesma.
En que situación están os investigadores galegos en comparación cos doutras autonomías?
Podemos poñer como exemplos Euskadi e Cataluña, para comparar. Alí si teñen programas para a retención e captación de talento e para a estabilización de investigadores sénior, algo que en Galiza non existe. Por exemplo, os investigadores asociados ao Sergas teñen contratos que deben ser avaliados bianual ou anualmente algúns deles.
A precariedade que denunciamos é a situación de inestabilidade que se prolonga desde o inicio da actividade investigadora até o final, ou case até o final da mesma
Precisamente, unha das súas demandas é a creación dunha Fundación Galega para a Investigación, semellante ás que existen en Euskadi e Cataluña…
Así é. O que demandamos é a creación dunha institución pública semellante ao Ikerbasque (Fundación Vasca para a Ciencia) e ICREA (Institución Catalá de Investigación e Estudos Avanzados), e que sexa a que xestione todo o persoal investigador de universidades e organismos públicos en Galicia.
E que din de investigación e ciencia os programas dos partidos políticos de Galiza?
A nosa sensación, en xeral é positiva, porque de súpeto apareceu a investigación nos programas dos principais partidos. Pero aínda que a lectura foi positiva, entendemos que son programas que haberá que desenvolver na práctica.
Algún partido destacou sobre os outros nas súas propostas?
O programa máis desenvolto con propostas para a investigación é o do BNG. A realidade é que falaron estreitamente con diferentes grupos e asociación de investigadores, e puidemos comprobar que tiñan xa unha visión bastante feitiña sobre os problemas e necesidades da investigación en Galiza. Pero tamén hai que destacar que todos os partidos, dos que contactamos, incluíron a idea dun pacto galego pola ciencia, ou pola investigación, algo que nós consideramos primordial para dar maior estabilidade á investigación, que non pode depender de que partido político goberne hoxe ou dentro de catro anos. Tamén celebramos que moitos partidos entenderon que o aumento do investimento en investigación é fundamental, e que queiran acadar a media española en relación ao PIB, ou mesmo superar a europea.
Unha cousa é a sensación da palabra escrita e outra a que causa unha conversa cara o cara. Con que partidos mantiveron reunións e con que sensacións saíron deses encontros?
Tivemos reunións co PP, PSdeG, BNG, Galiza en Común e Marea Galeguista. Eu non estiven en todas as reunións, estiven na que tivemos co BNG. O que observamos entre os que asistimos por InvestiGal é que, efectivamente, o BNG levaba moi traballadas a súa idea e propostas sobre investigación e sobre a problemática da súa xestión. No resto tamén vimos disposición a escoitarnos e o seu interese pola investigación.
E as sensacións co partido que gobernou durante os once últimos anos?
A situación é distinta, porque o PP non só se presentou como partido candidato a gobernar os próximos catro anos, tamén é o partido que gobernou Galiza os últimos once anos. Así que a pregunta é por que non fixo antes o que incluíu no programa electoral. En todo caso, vemos de forma positiva que quixesen escoitarnos ou que incluísen no seu programa o pacto pola ciencia.
Debería Galiza ter unha Consellería de Ciencia e Innovación liderada por un científico?
A verdade, é algo do que non falamos na asociación. Pero si é certo que algúns partidos teñen entre os seus propósitos crear esa consellería. E sería unha grandísima nova, ademais, que a liderase unha persoa ligada á investigación. Ninguén, agás algún negacionista, pon en dúbida que da crise causada pola pandemia da Covid-19 só se sairá da man da ciencia.
Neste contexto, os investigadores notaron unha maior atención dos medios, da política e da sociedade en xeral cara ao seu labor?
Esta pandemia axudou a poñer a investigación no foco mediático, político e social, e evidenciou todas as carencias, ademais de en sanidade, que hai en investigación. Púxose a investigación no debate público. Pero esperemos que isto non sexa a ‘burbulla’ da Covid-19, que non se esqueza logo a importancia de continuar apoiando a investigación, que non é un gasto, senón un investimento… Investir en investigación, máis tarde ou máis cedo, xera algo positivo para o conxunto da sociedade. Con iso hai que quedarse.
Atrévese cunha valoración do papel xogado pola investigación galega nesta pandemia?
Hai que recoñecer que é difícil que de Galiza saia unha solución definitiva para esta pandemia, porque non temos unha estrutura en viroloxía tan importante como para ser capaces de desenvolver unha vacina contra a Covid-19. Pero si podemos contribuír na procura ou mellora de tratamentos mentres non aparece a ansiada vacina. E tamén estamos colaborando no desenvolvemento de tests de diagnose da Covid-19.
Coronavirus
Freará a calor a transmisión e propagación do coronavirus?
Naturiza
Análise dos programas electorais en materia de Transición Ecolóxica, Cambio Climático e Medio Ambiente
Desta volta, analizamos en profundidade todo o que ten que ver cos programas dos principais partidos políticos galegos en materia de Transición Ecolóxica.
Relacionadas
Asturias
Las Seis de la Suiza consiguen el tercer grado penitenciario a la espera del indulto prometido por el Gobierno
Laboral
Legislación laboral en condiciones de calor extremo: existe pero ¿se aplica?
Portugal
La derecha y la extrema derecha portuguesas acuerdan una ley antimigrantes sin precedentes
El Salto n.79
Galicia dice 'no' al capitalismo verde y en el último número de la Revista El Salto te lo contamos
Opinión
Nunca es tarde: sobre justicia transicional y régimen colonial español en el Franquismo
Euskal Herria
La transferencia a Euskadi de los subsidios de desempleo se atasca
Incendios
El vecindario de la Cañada responsabiliza del incendio a Ayuso y denuncia la actuación de Emergencias
Grecia
Grecia muestra su peor cara ante el aumento de llegadas de personas migrantes a Creta
Torrejón de Ardoz
Torrejón clama justicia por Abderrahim un mes después de que muriera asfixiado por un policía de Madrid
Palestina
El ataque de Israel a una iglesia indigna al Gobierno francés, que sigue sin hacer nada contra el genocidio
Últimas
Comunidad El Salto
El Salto estrena nueva página: una web como una casa
Cómic
Simon Hanselmann y el arte de lo obsceno
Región de Murcia
Más de mil organizaciones piden que se castiguen los discursos de odio que incentivan las agresiones racistas
El Salto Radio
Yupanqui, la música en colectivo
Región de Murcia
Bulos y algaradas: la estrategia internacional para promocionar el supremacismo
Estados Unidos
No es una guerra de Trump contra el fentanilo, es una guerra contra los pobres
Justicia
Organizaciones civiles y de derechos humanos piden protección para el hijo menor de Juana Rivas
Francia
Francia se ensaña con los más desfavorecidos con su nueva batería de recortes
Recomendadas
Pensamiento
Nuria Romo
“Los procesos de medicalización no son neutros, se hacen sobre todo hacia las mujeres”
Comunismo
Jodi Dean
“Sin organización, los movimientos surgen y desaparecen como setas”
Arte contemporáneo
Palabras contra el poder: la vigencia radical de Barbara Kruger
Málaga
Málaga, el punto de inversión para los fondos israelíes a pie de playa
Para comentar en este artículo tienes que estar registrado. Si ya tienes una cuenta, inicia sesión. Si todavía no la tienes, puedes crear una aquí en dos minutos sin coste ni números de cuenta.
Si eres socio/a puedes comentar sin moderación previa y valorar comentarios. El resto de comentarios son moderados y aprobados por la Redacción de El Salto. Para comentar sin moderación, ¡suscríbete!